سکولاریسم تحمیلی سایبری!
روحاله نباتی
اینترنت و فضای مجازی ماهیتا برای ایجاد ارتباط بین تجهیزات و در سالهای اخیر با ظهور شبکههای اجتماعی برای برقراری ارتباط بین انسانها و گروههای بشری به وجود آمدهاند. اتاقهای چت یاهو در اواخر دهه 70 شمسی برای ارتباط متنی و فیسبوک در 1383شمسی با امکان ارتباط با دوستان و همکلاسیها با ویژگیهای بهتری از یاهو تاسیس شد. چند سال پس از آن توئیتر با ایجاد ویژگی هشتگ برای دستهبندی و اشتراک پیامها، انقلابی در شبکههای اجتماعی در دنیا به وجود آورد. ایسنتاگرام برای برقراری ارتباط و انتقال احساسات با تصاویر، یوتیوب با امکان اشتراک فیلم و کلیپ و گوگل پلاس با ایجاد محیط ارتباطی پویا با حلقههای دوستان و آشنایان و امکان ایجاد پاتوقها و تجمعها تاسیس گردیدهاند. در حال حاضر هزاران شبکه اجتماعی در کشورهای مختلف دنیا به صورت بومی و بینالمللی و هر یک با کارکردهای مختلف از عکس، فیلم و موسیقی گرفته تا شبکههای اجتماعی تخصصی علمی و ... فعالیت مینمایند.
معضلات گسترش سودمحور شبکههای اجتماعی
اما گسترش این پدیدههای نوین برخی معضلات جانبی را نیز به همراه داشته است.کسب سود مالی و محبوبیت در بین مردم، آنچنان جذبهای دارد که شرکتها و صاحبان شبکههای اجتماعی را به استفاده از هر وسیله و ابزاری برای رسیدن به این اهداف ترغیب میکند. انتشار تصاویر غیراخلاقی، ایجاد امکان ارتباطات میان زنان و مردان با هوش مصنوعی، دستکاری در اطلاعات و تِرِندهای شبکههای اجتماعی و ایجاد تمایلات و نیازهای غیر واقعی در کاربران تنها بخش ناچیزی از هزاران ترفند و حقههای کثیف برای پیشبرد اهداف مالکین این شبکههاست. این شبکهها با ترفندها و ابزارهای گفته شده و مانوس با فرهنگ منحط غرب! وارد اجتماعات اسلامی و ایرانی شده و کاربران ایرانی بدون توجه و دقت در ماهیت شبکههای اجتماعی جذب آن میشوند. دختران و پسران مومن ایرانی با وجود جذابیت ظاهری و فریبنده تصاویر و صحنههای غیراخلاقی در ابتدای ورود به این شبکهها از دیدن آنها احساس شرمساری و گناه میکنند ولی به مرور و با گذشت زمان تاثیر خود را در روح و روان آنها باقی گذاشته و با مشاهده هزاران و یا میلیونها عکس، فیلم و ... غیراخلاقی دچار بی تفاوتی شده و در عین پایبندی به اسلام و ارزشهای دینی به اصطلاح عامیانه با این موارد کنار میآیند!
تلاش برای ورود آرام سکولاریسم
در ابعاد مختلف زندگی
اروپاییها معتقد بودند حکومت استبدادی، تفتیش عقاید و دخالت تقریبا هزار ساله کلیسا در زندگی مردم مغرب زمین زمینههای عقب افتادگی آنها را به وجود آورده است. با افول کلیساها و شروع دوره رنسانس، غرب به یکباره پیشرفتهای شگرف صنعتی را تجربه کرده و این پیشرفتهای علمی و صنعتی را مدیون کنار گذاشتن دین و کلیسا از سیاست و حکومت میدانند. از سوی دیگر برخی با ادعای حفاظت از دین در برابر آسیبهای سیاست و حکومت داری قائل به جدایی دین از حکومت هستند. گرچه در توجیه جدایی دین از سیاست و حکومت نظریات بسیاری مطرح شده ولی وجه مشترک همه این نظریات همان «جدایی دین از سیاست و حکومتداری» است که آنرا سکولاریسم مینامند. ولی مسلمانان نظر دیگری داشته و قائل به نقش موثر دین در تمامی شئون زندگی هستند. به گفته فیلسوف شهید مرتضی مطهری «اسلام آیینی است جامع و شامل همه شئون زندگی بشر... اسلام عملاً نظامی نوین و طرز تفکری جدید و تشکیلاتی تازه به وجود آورد. اسلام در عین این که مکتبی است اخلاقی و تهذیبی، سیستمی است اجتماعی و سیاسی. اسلام معنا را در ماده، باطن را در ظاهر، آخرت را در دنیا و بالاخره مغز را در پوست و هسته را در پوسته نگهداری میکند.»1
در عصر جدید سکولاریسم به معنای کنار گذاشتن آگاهانه دین از صحنه معیشت و سیاست معرفی شده است. با کنار گذاشتن دین از سیاست زمینه جدایی دین از اقتصاد، جدایی دین از فرهنگ، جدایی دین از علم، جدایی دین از تکنولوژی و ... نیز فراهم میشود. کسی که بتواند دین را از سیاست جدا کرده و رنگ و بوی خدایی را از سیاست و حکومت بگیرد قطعا میتواند خدا و دین را از تمامی شئون زندگی جدا کند. در کشورهایی با حکومتهای سکولار، دولت و قوانین در باب دین و مذهب خنثی عمل میکنند و هر کسی با هر مذهب و ایدئولوژی به زندگی خودش مشغول است! اما نتیجه جدایی دین از علم میشود بمب اتم و سلاحهای مرگبار شیمیایی. نتیجه جدایی دین از سیاست و اقتصاد میشود استعمار و استثمار و نتیجه جدایی دین از فرهنگ میشود ابتذال و فروپاشی خانوادهها و تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
تلاش شبکههای اجتماعی برای
کمرنگ کردن نقش دین در زندگی
ایرانیان از قدیمالایام و به ویژه پس از اسلام خود را مکلف به حفظ پوشش میدانستهاند. در میان اقشار مختلف مردم جوانان و زنان و مردانی را میبینیم که با تمام وجود معتقد به حرمت در نگاه به نامحرم و حتی به تصاویر نامحرم هستند. بسیاری از ایرانیان تصاویر و فیلمهای مصاحبهها و طرز نگاههای اسطورهها و بزرگان معاصر ایرانی مانند امام راحل، شهیدانی چون جهان آرا، همت، باکری، حاج حسین همدانی و یا آن نوجوان 13 سالهای را که در زندان ارتش بعث شرط مصاحبه با خبرنگار بیحجاب را رعایت حجاب قرار داد را دیده و به یاد دارند که چگونه چشمهای خود را از نگاه به نامحرم و حتی دوربین تلویزیون میدزدیدند و علامت بارزشان هم سرهای به زیر انداختهشان بوده و هست.
از سوی دیگر خداوند تبارک و تعالی در حرمت نگاه به نامحرم میفرماید: «قل للمؤمنين يغضُّوا من أبصارهم» (ای رسول ما) مردان مؤمن را بگو تا چشمها (از نگاه ناروا) بپوشند. «و قل للمومنات یغضضن من ابصارهن» زنان مومنه را بگو دیدگان خود را (از هر نامحرمی) فروبندند.
همچنین رهبر معظم انقلاب در پاسخ به استفتائی با این مضمون که «آیا دیدن تصاویر زنان برهنه و نیمه برهنه در فیلمهای سینمایی و غیر آن، در صورتی که آنان را نشناسیم، جایز است؟» میفرمایند: گرچه «نگاهکردن به فيلمها و تصاوير، حکم نگاهکردن به اجنبى را ندارد و در صورتى که از روى شهوت و ريبه نباشد و مفسدهاى هم بر آن مترتب نشود، شرعاً اشکال ندارد ولى با توجه به اينکه ديدن تصوير برهنهاى که شهوت برانگيز است، غالباً از روى شهوت بوده و به همين دليل مقدمه ارتکاب گناه مىباشد، بنا براين ديدن آنها حرام است.»
اما در کنار پایبندی مردم و جوانان مسلمان به مبانی و ارزشهای اسلام و انقلاب، شبکههای اجتماعی مجازی زمینه بیتفاوتی و یا بهتر بگوییم غیرت زدایی مخصوصا در زمینه نگاه به نامحرم و صحنههای غیراخلاقی را فراهم آوردهاند. درحالی که در دین مبین اسلام، دین در تمامی شئون زندگی اعم از سیاست، اقتصاد، فرهنگ، اجتماع، علم و حتی شبکههای اجتماعی و ... نقش دارد ولی شبکههای اجتماعی در عمل نقش دین را هر روزه کمرنگتر مینمایند به طوری که کاربران انتخاب دیگری نداشته و در این شبکهها حتی در کنار فعالیتهای مذهبی و دینی روزانه شاهد هزاران مطلب شرعا حرام غیردینی هستند.
به عنوان مثال در اینستاگرام و یوتیوب کاربر در کنار هزاران کلیپ تصویری معمولی شاهد محتوای غیراخلاقی نیز میباشد. شبکههای اجتماعی مجازی عملا سکولاریسم مجازی را نه تنها ترویج بلکه به صورت کاملا یکطرفه پیاده میکنند. به لطف فضای مجازی غیربومی زندگی دوم مردم سکولاریزه شده است. گرچه طبق تعریف، سکولاریسم به معنای کنار گذاشتن آگاهانه دین از صحنه سیاست و معیشت تعریف شده است ولی شبکههای اجتماعی با استفاده از هوش مصنوعی و تغییر ذائقه و تمایلات مردم فضای مجازی را بالاجبار به سمت جدایی دین از تکنولوژی پیش بردهاند.
رهآورد سکولاریسم ناخواسته تحمیلی بر مردم در شبکههای اجتماعی مجازی طیف وسیعی از آسیبهای اجتماعی مانند فردمحوری، ازدواجهای سیاه(و به تعبیر غربیها ازدواج سفید)، افزایش طلاق و انواع آسیبهای اجتماعی و در مجموع فروپاشی بنیان خانوادهها است.