با تغییرات اقلیمی در چند سال گذشته، روسیه و چین برخلاف جریان تجاری از کانال سوئز، حضور تجاری خود را در مسیرهای قطب شمال افزایش داده‌اند که انتظار می‌رود این منطقه همچون زمان جنگ سرد، به عرصه درگیری‌های اقتصادی و سیاسی تبدیل شوند.

به گزارش خبرگزاری فارس؛ با گرم‌تر شدن زمین و افزایش دسترسی به منابع و مسیرهای دریایی قطب شمال، رقابت قدرت‌های جهانی در این منطقه تشدید شده است.

روسیه با تقویت حضور نظامی و تلاش برای کنترل مسیر دریایی شمالی، در حال تثبیت موقعیت خود در این منطقه است، در حالی‌ که چین نیز با همکاری راهبردی با مسکو به‌ دنبال منافع مشابه است.

این روند می‌تواند امنیت کشورهایی مانند کانادا، دانمارک و نروژ را تهدید کند و تنش‌های ژئوپلیتیکی را افزایش دهد.

در حال حاضر، با تغییرات زیست محیطی، افزایش سطح دمای جهانی، ذوب شدن یخ‌های قطب شمال و تحولات سیاسی از جمله جنگ روسیه و اوکراین، بحران دریای سرخ، خشکسالی کانال پاناما و درگیری‌های چین و آمریکا در تنگه‌های دریایی، شاهد تبدیل شدن قطب شمال به عرصه‌ای برای رقابت‌های ژئواکونومیک میان قدرت‌های جهانی هستیم.

 این در صورتی است که قطب شمال، چند دهه قبل نیز عرصه‌ای برای رقابت نظامی و استراتژیک دو ابرقدرت آن زمان یعنی شوروی و آمریکا بود.

بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۲، حجم تجارت در این مسیر بیش از هفت و نیم برابر شده است اما همچنان با کانال سوئز و پاناما قابل قیاس نیست؛ زیرا از این دو کانال به ترتیب ۲۰ و ۱۴ هزار کشتی در سال عبور می‌کند و این رقم برای مسیر تجاری قطب شمال، حدودا ۱۷۰۰ کشتی است.

همچنین در سال ۲۰۱۸ میلادی، چین سند استراتژی قطب شمال خود را با هدف مشارکت در حکمرانی قطب شمال، ترویج تحقیقات علمی و توسعه راه ابریشم قطبی برای بهبود مسیر‌های کشتیرانی بین آسیا و اروپا منتشر کرد.

این موضوع نشان‌دهنده اهداف بلندپروازانه چین برای تضمین دسترسی به بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی خود است که سرمایه‌گذاری بیش از 

۹۰ میلیارد دلار دهه گذشته در این منطقه، گواهی بر این موضوع است.

کریدور قطب شمال، مکمل کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال- جنوب (INSTC) خواهد بود که آبراه‌ها و راه‌آهن‌های روسیه را از طریق ایران به هند و کشورهای جنوب متصل می‌کند؛ بنابراین همچنان ایران مزیت خود برای اتصال کشورهای جنوبی و شمالی را در اختیار خواهد داشت.

به گفته «حسن کریم‌نیا»، کارشناس ترانزیت، حتی با تقویت و توسعه کریدور شمال- جنوب عبوری از مسیر ایران، می‌توان اتصال زمینی دو شریان جهانی تجارت دریایی کانال سوئز و قطب شمال را به موقیعت جغرافیایی بی‌نظیر ایران گره زد که قدمی رو به جلو در راستای تبدیل ایران به‌هاب ترانزیتی اوراسیا محسوب می‌شود.

از طرفی، غرب آسیا که بسیاری از منابع انرژی جهان را در اختیار دارد، در آستانه یک تغییر قابل توجه در کریدورهای حمل‌و‌نقلی گذرنده از آن است. دور از ذهن نیست که بازار نفت در آینده نه چندان دور، احتمالا برای روسیه باشد نه کشورهای عربی خلیج‌فارس.

کانال سوئز آبراه دوران اروپا بود، کانال پاناما راه آمریکا را نشان داد و طرح جدید کریدورهای تجاری در سراسر اوراسیا، روابط معاصر را برای یک دوره کاملاً جدید شکل خواهد داد. 

ما هم در نظم نوین جهانی جدید که به سرعت در حال ظهور است، باید نقش خود را در وضعیت چندجانبه گرایی پیدا کنیم و به تثبیت و توسعه آن بپردازیم تا مقدمات ایران قوی را رقم بزنیم.