نگاه منتقدان به مستند «قویدل»
رســانهای که قهرمان مبارزه با خونهای آلوده شد
مستند سینمایی «قویدل» یک اثر انتقادی/ اجتماعی درباره یکی از پروندههای مخوف پزشکی در ایران است. پروندهای مربوط به ورود خونهای آلوده به کشور که موجب انتشار بیماریهایی چون هموفیلی و ایدز بین برخی از مردم شد.
این مستند به کارگردانی علی فراهانی صدر و تهیهکنندگی سعید الهی، پس از کسب موفقیتهایی چون کسب جوایز مختلف (ازجمله بهترین مستند و بهترین مستند از نگاه مردم) در جشنواره سینماحقیقت و دریافت سیمرغ بلورین برترین مستند در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر، مدتی است که در قالب گروه هنر و تجربه، به نمایش عمومی درآمده است. به همین مناسبت، دیدگاه تعدادی از منتقدان درباره این فیلم را مرور میکنیم:
محمدتقی فهیم، منتقد و مدرس سینما، طی یادداشتی بر فیلم «قویدل» نوشت: «قویدل، حاصل تیزهوشی کارگردان در انتخاب موضوع جهانی و سوژه شخصیت کاریزماتیک آن است.
همچنانکه رسیدن به نوع جذاب روایت و پرداخت فرمیک اثر (بهرغم سردرگمی فیلمساز در حفظ یکدستی روایت بهویژه در بهکارگیری لحن طنازانه) حکایت از درک و فهم تحقیقی فیلمساز از نیاز امروز مستندسازی ایران و جهان، خصوصا در مواجهه با مخاطب دارد.»
احسان رستگار، دیگر منتقدی است که به مستند «قویدل» واکنش نشان داده و درباره آن نوشته است: «یک مستند بلند، منتقد، مطالبهگر، صریح و شجاع و توأماً، منصف، دلسوز، مصلح و امیدآفرین، با ضربآهنگی شاداب، چاشنی طنز و داستانهای فرعی جذّاب.
محمد تقیزاده هم یک نقد بر مستند «قویدل» نوشت که در بخشی از آن آمده است: «پرونده خونهای آلوده فرانسوی به ایران، بهزعم فیلمساز و پژوهشگران این فیلم از جمله مهمترین پروندههای قضائی تاریخ معاصر ایران است که به موضوع ورود خونهای آلوده به ایران از سوی کشور فرانسه اشاره دارد و فیلم سعی دارد در حین معرفی احمد قویدل، این پرونده مهم را از زبان او روایت کند تا جاییکه در برخی اوقات داستان احمد قویدل و خونهای آلوده در هم تنیده و برخی اوقات یکی بر دیگری میچربد تا مخاطب از دو جهت همراه و سمپات با مستند شود: نخست تلاشهای مدیر کانون هموفیلی ایران برای احقاق حق بیماران و دوم، موضوع و چند و چون داروهای آلوده فرانسوی که از ب بسمالله تا نون پایان آن در این مستند به تماشاگر معرفی و تبیین میشود.»
محمد حیدریپور نیز درباره «قویدل» نوشت: «این فیلم به راستی یکی از بهترین نمونههای مستند پرتره/ اجتماعی که با ایدهپردازی کارگردان داستان خود را با یک روایت به پیش میبرد اما نهتنها خستگی برای تماشاگر معنایی ندارد بلکه ابعاد ماجرا به گونهای روایت میشود که گویی مخاطب در حال تماشای یک فیلم داستانی است.
در کنار سبک درست انتخاب شده برای روایت ماجرا، آنچه مستند «قویدل» را با نمونههای مشابه آن در سالهای اخیر متفاوت میکند، فضاسازیهایی است که کارگردان با استفاده از تصاویر آرشیوی، استفاده از لوکیشنهای متفاوت و حتی در گاهی از اوقات ساخت لوکیشن و طراحی آن بهره
گرفته است.
خصوصیت مهم دیگر «قویدل» آن است که فیلمساز راه روایت را پیدا کرده است. او در یکسوم ابتدائی عجله چندانی برای اینکه اصل قصه را بگوید، ندارد. خیلی آرام پیش میآید و بهدرستی زمینهچینی را انجام میدهد اما لحظه اوج داستان را به گونهای روایت میکند که واقعا دیدنی است. داستان در ادامه و تا پایان هم بسیار روان ادامه پیدا میکند.»