مروری بر قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل در هشت سال جنگ تحمیلی
31 شهریور 1359 ارتش رژیم بعث با تجاوز به مرزهای ایران سی هزار کیلومتر از خاک ایران را اشغال کرد و در ادعایی مضحک این کار را آزاد سازی مناطق اشغال شده به وسیله ایرانیها خواند. شورای امنیت از آغاز جنگ هشت ساله تا زمان پذیرش قطعنامه از طرف ایران- 26 تیر 67 - در مجموع 9 قطعنامه یعنی به طور متوسط سالی یک قطعنامه صادر کرد.
24 ساعت پس از آغاز عملیات نظامی عراق علیه ایران، شورای امنیت در 1 مهر 1359 جلسه تشکیل داد. شورای امنیت با وجود تجاوز آشکار و نقض قرارداد 1975 الجزایر از طرف عراق قطعنامهای صادر نکرد و اولین موضعگیری خود را به شکل بیانیه ابراز داشت.
قطعنامه 479 (قطعنامه اول)
شش روز بعد از شروع تهاجم بالاخره شورای امنیت قطعنامه 479 را با نام وضعیت میان ایران و عراق صادر کرد. در این قطعنامه به نقض صلح و وقوع تجاوز و نقض تمامیت ارضی ایران اشارهای نشد. حتی حرفی از آتشبس و بازگشت به مرزهای بینالمللی به میان نیامد.
قطعنامه 514 (قطعنامه دوم)
در این قطعنامه از دیگر دولتهای عضو سازمان ملل درخواست شده بود از هر گونه اقدامی که به تداوم یا تشدید جنگ بینجامد خودداری کنند. به راحتی میشد فهمید منظور اعضای شورا این بود که دیگر کشورها به ایران اسلحه نفروشند.عراق را خودشان زیر پر و بال داشتند و از این حمایت سود کلانی عایدشان میشد.
قطعنامه 522 (قطعنامه سوم)
سه روز بعد از عملیات مسلم بن عقیل شورای امنیت قطعنامه 522 را صادر کرد. باز هم هیچ حرفی از تجاوز عراق، کشتار مردم غیرنظامی و جنگ نابرابر نبود. یک قطعنامه بیرنگ و بو که فقط از دو طرف جنگ میخواست عقبنشینی کنند، حالا به کجا عقبنشینی کنند خدا میداند.
قطعنامه 540 (قطعنامه چهارم )
9 آبان 1362 شورای امنیت قطعنامه 540 را صادر کرد. این قطعنامه طوری تنظیم شده بود که دو کشور را چه درباره شروع جنگ و ادامه آنچه درباره نقض حقوق بشر و عهدنامههای بینالمللی به یک اندازه مقصر جلوه میداد.
قطعنامه 522 (قطعنامه پنجم)
11خرداد 1363 کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس علیه ایران شکایتی تنظیم کردند و برای شورای امنیت فرستادند. آنها مدعی بودند ایران در آبهای خلیج فارس در مسیر بنادر عربستان و کویت به کشتیهای تجاریشان حمله کرده. شورا بدون اینکه مدرکی داشته باشد قطعنامه 522 را صادر کرد و ایران را محکوم کرد.
قطعنامه 582 (قطعنامه ششم)
قطعنامه 582 در 5 اسفند ماه 1364 به تصویب شورای امنیت رسید. با آنکه مسئولیت و علل آغاز تجاوز به منزله اساسیترین موضوع به صورت مبهم در این قطعنامه مطرح شد، اما این بار نیز شورا از برخورد ریشهای و اساسی با این مسئله خودداری کرد.
قطعنامه 588 (قطعنامه هفتم )
قطعنامه 588 در تاریخ 16 مهر 1365 به تصویب رسید و هیئت کارشناسان اعزامی سازمان ملل در گزارش خود به استفاده عراق از سلاحهای شیمیایی اشاره کرد. قطعنامه 588 جز تاکید بر نقش شورای امنیت، مطلب جدیدی دربر نداشت. در قسمتی از این قطعنامه آمده است «دولتهای عضو موافقت کردهاند نقش شورای امنیت را در حل اختلافات بپذیرند.»
قطعنامه 598 (قطعنامه هشتم )
در تاریخ 29 تیر ماه 1366، قطعنامه 598 به اتفاق آرا تصویب شد. این قطعنامه با قطعنامههای پیشین شورا متفاوت بود. مهمترین آن قرار گرفتن در قالب فصل 7 منشور ملل متحد بود که آن را از حالت توصیه خارج و برای دو طرف جنگ لازمالاجرا میکرد.
قطعنامه 620 (قطعنامه نهم )
در تاریخ4 شهریور 1367 قطعنامه 620 شورای امنیت در حالی صادر شد که از مدتی پیش، جمهوری اسلامی ایران قطعنامه 598 را پذیرفته بود. ماهها پس از آتشبس، نیروهای عراقی همچنان در خاک ایران حضور داشتند، ولی شورای امنیت بدون اینکه به طور مستقیم به این موضوع اشاره کند، تنها از دو طرف درگیر میخواست که مفاد قطعنامه 598 را به اجرا در آورند. تا اینکه با تغییر سیاست منطقهای عراق، این کشور قرارداد 1975 الجزایر را پذیرفت و از مناطق مزبور عقبنشینی کرد.
منبع: باشگاه خبرنگاران