راه شناخت میزان محبت دیگران

بسیاری از مردم می‌خواهند بدانند چگونه آدمی هستند. البته هر کسی خودش را بهتر از دیگری می‌شناسد و به تعبیر قرآن: الانسان علی نفسه بصیره؛ انسان به نفس خود بصیرت دارد.(قیامت، آیه 14) با این همه دوست دارد درباره ژرفای شخصیتی خود آگاه شود و بداند آدم خوب یا بدی است و به یک معنا عاقبت به خیر می‌شود یا خیر.
در منابع اسلامی روایاتی وجود دارد که می‌تواند به انسان در باره خودشناسی و معرفت نفس و شخصیت خویش و حتی عاقبت به خیری و یا عاقبت به شری او اطلاعاتی دهد. جابر الجعفی می‌گوید:امام باقر(ع) فرمود: هرگاه خواستی بدانی در تو خیر هست یا نه، پس به قلب خود بنگر! اگر دیدی اهل طاعت و دوستان خدا را دوست داری و اهل معصیت و دشمنان خدا را دشمن می‌داری بدان که در تو خیری هست و خدا تو را دوست دارد.(وافیَ، ص90)
پس انسان با نگاهی به محبوب و مبغوض خودش می‌تواند عاقبت به خیری خودش را نیز به دست آورد؛ زیرا در روایات است که ایمان چیزی جز حب و بغض نیست؛ یعنی محبت به اطاعت و دوستان خدا و دشمنی نسبت به معصیت و دشمنان معصیت کار خدا.
اما درباره دیگرشناسی از راه نشانه‌ها روایاتی وجود دارد. از جمله مهم‌ترین روشها برای شناخت محبت و دشمنی دیگران درباره خود، مراجعه به قلب خویش است. امام باقر(ع) می‌فرماید: اِعرِفِ المَوَدَّةَ فی قَلبِ أخیکَ بِما لَهُ فی قَلبِکَ؛ مودت خود در قلب برادرت را از آنچه در خودت نسبت به او داری بشناس.(تحف العقول: ص 295) امیرالمومنین علی(ع) می‌فرماید: سَلُوا القُلوبَ عَنِ المَوَدّاتِ ؛ فَإِنَّها شَواهِدُ لا تَقبَلُ الرُّشا؛ درباره دوستی و محبت دیگران از دلها بپرسید؛ زیرا قلوب شاهدانی هستند که رشوه نمی‌پذیرند.(غرر الحکم: 5641 ؛ شرح نهج البلاغة: ج 20، ص 332، حدیث 805.)
حسن بن الجهم می‌گوید:از امام رضا(ع) پرسیدم فدایت شوم، دوست دارم بدانم که من در نزد شما چگونه ام؟ حضرت فرمود: ببین من نزد تو چگونه‌ام.(عیون أخبار الرضا، ج 2، ص 50، حدیث 192)