شبهه: با بدی دیگران چه کار کنیم؟ این همه آسیب می‌رسانند! فقط بنشینیم و نگاه کنیم؟ بعضی‌ها را مثل همسر نمی‌شود از زندگی حذف کرد، یعنی شرایط طلاق را ندارم، تحمل این‌همه بدی را هم ندارم، درست بشو هم نیست. خیلی تلاش کردم. خسته شدم واقعا. توصیه اخلاقی و دینی شما چیست؟ چه راهکارهایی پیشنهاد می‌دهید؟

پاسخ: روابط اجتماعی و خانوادگی از مهمترین مسائل جاری هر جامعه‌ای است. روابط محترمانه بین همسران و اخلاق همسرداری و درک مشترک از یکدیگر و زندگی است که باعث می‌شود یک زندگی دوام داشته و شیرین باشد. متأسفانه تلخ کامی‌ها و ناراحتی‌های زیادی بین زن و شوهر در بسیاری خانواده‌ها وجود دارد.به همین دلیل در مورد ریشه و راهکار درمان آنها باید مطالبی بیان شود:

1. در مرحله اول باید ریشه‌یابی و وا کاوی شود که علت و ریشه و بستر ناراحتی همسر چیست؟ آیا این بدی ، ریشه در بیرون منزل و عوامل بیرونی دارد یا ریشه در خانه و روابط بین زن و شوهر دارد.  این اساسی‌ترین سؤال است. اگر مشکلات بخاطر مسائل اقتصادی یا دوستان ناباب باشد و ربطی به همسرش ندارد راهکارش متفاوت خواهد بود با زمانی که علت این بدی رابطه زن و شوهر و تنش بین آنها باشد. ریشه‌یابی ،مهم است، زیرا هیچ ‌یک از رفتارهای انسان بدون علّت و دلیل نیست. با شناخت درست دلایل هر رفتار، می‌توان از بروز و ظهور آن با خبر شد و با بررسی علل آن می‌توان برای حل آن اقدام کرد. برخی از این علل می‌تواند تربیت غلط، شکست و ناکامی و یا دوستان و معاشران ناسالم باشد که به‌ عنوان مثال می‌توان با آگاهی از نوع ناکامی‌های همسر با جبران تدریجی آنها به بهبود رفتار وی پرداخت. اگر ریشه این بد رفتاری‌ها، رفتار و گفتار شماست سعی کنید با ندادن بهانه دستشان این کدورت‌ها را کم کنید. از هر گفتار یا رفتاری که زمینه تندی و کدورت و مشکلات را زیاد می‌کند دوری ‌کنید. اگر خودتان می‌توانید ریشه‌یابی کنید که چه بهتر، ولی اگر نشد توصیه می‌کنیم که از روان‌شناس و یا مشاور خانواده یاری بجویید. عقل و تدبیر اقتضاء دارد همان‌گونه که برای درمان بیماری‌های جسمی به پزشک ماهر­ مراجعه می‌کنیم، برای حل مشکلات اخلاقی و رفتاری نیز نزد متخصّص دیندار و امین رفته و از کمک تخصّصی وی برای حل مسائل زندگی مشترک بهره بگیریم. با واکاوی مشکل نزد مشاور می‌توانید بهتر این مشکل را حل کنید.

2. به صورت کلی بد اخلاقی و بدی بین زن و شوهر همیشه محکوم است و قرآن دستور داده  زن و شوهر به صورت پسندیده رفتار کنند و احترام همدیگر را نگه دارند: «با زنان به شایستگی رفتار کنید». (1) و کسی نزد خدا محترم‌تر است که احترام بیشتری نسبت به همسر و خانواده‌اش می‌گذارد. ازاین‌رو امام باقر (ع) می‌فرماید: «گرامی ‌ترین شما نزد خداوند، کسی است که بیشتر به همسر خود اکرام کند و احترام بگذارد» (2) و یکی از اثرات عمیق و معجزه‌ آسای محبت و اکرام، همین رفتارسازی برای طرف مقابل است.  اگر شما به عنوان همسر سعی کنید احترام و اکرام و ادب و محبت را زیادتر کنید قطعاً به اصلاح رفتار او کمک کردید. قرآن هم به این حقیقت اشاره دارد: «هرگز نیکى و بدى یکسان نیست؛ بدى را با نیکى دفع کن، ناگاه (خواهى دید) همان کس که میان تو و او دشمنى است، گویى دوستى گرم و صمیمى است‏.»(3) حتی اگر عصبانی باشد و بی‌ادبی و بدی کند اگر ببیند شما از دایره احترام و ادب خارج نشدید حتماً شرمنده می‌شود.

3. بدون شک برطرف شدن اخلاق نامناسب همسر به فرصت و حوصله نیاز دارد. شریک زندگی به وسیله زمینه‌سازی و در نهایت بهسازی اخلاق و رفتار همسر خود نه تنها به بهبود شرایط زندگی خود کمک می‌کند، بلکه برای خود پاداش اخروی نیز به دست می‌آورد. برای این منظور ابتدایی ‌ترین کار این است که باید واقعیت‌ها را بدون سرزنش و تحقیر قبول کرده و در جهت اصلاح سعی و کوشش نمود.  در ادامه و به عنوان راهکار شایسته است:

- تا جایی که در توان دارید از درگیری لفظی با وی اجتناب کنید.

- در هر حال سعی کنید متانت خود را در کلام و رفتار حفظ نموده و عفّت کلام را در مقابل همسر کاملاً رعایت کنید.

- در مواقع بد اخلاقی همسر سکوت کنید، اما اگر با سکوت وی، او بیشتر بد اخلاقی می‌کند، سکوت نکرده، بلکه با او به آرامی و مؤدبانه صحبت نمایید.

- اگر با سکوت هم آرام نمی‌شود سعی کنید جلسه را ترک کنید و به او بفهمانید که برای دوری از تنش و زیادتر نشدن عصبانیت است که جلسه را ترک می‌کنید.

- در­ مواقعی که با همدیگر خیلی خوب هستید با آرامش و زبان خوش به او بگویید که جنبه‌های بسیار مثبتی دارد و حیف است که با بداخلاقی، اخلاق خوبش کمرنگ 

شود.

- در صورت امکان با خانواده‌هایی که از نظر اخلاقی و شخصیتی در سطح مطلوبی هستند رفت و آمد داشته باشید تا به مرور زمان اخلاق و رفتارتان در همسر مؤثّر افتد.

- در صورتی که همسرتان دوستان ناباب و بددهن دارد سعی کنید ارتباط او را با آنها به روش‌های مختلف و با ذکاوت، کمتر و در نهایت قطع کنید.

- در نهایت سعی کنید واقعیت را بپذیرید که همسر شما این‌چنین است، در این صورت، هم سطح توقع پایین می‌آید در نتیجه ناراحتی هایتان کم می‌شود و هم  وقتی ذهن موضوعی را پذیرفت، از تمرکز روی آن دست برمی‌دارد و این‌ همه اذیت نخواهید شد.

- شما درصدد تغییر و ارتقای شخصیت خودتان باشید، روی خودتان تمرکز کنید ،در این صورت علاوه بر برگشت آرامش، ایشان هم مجبور به تغییر یا کرنش خواهد بود.

- از دعا کردن به درگاه الهی و عرض حاجت به پیشگاه او با حس خوب و یقین کامل هم غافل نشوید که بسیار راهگشاست.

نتیجه:

مشکلات روابط همسران یکی از مشکلات رایج جامعه است. برای حل موضوع، اولین و مهمترین کار ریشه‌یابی بدرفتاری همسران است. اگر ریشه نوع برخورد شماست سعی کنید که رفتارهای تنش‌زا را کم کنید و اگر مشکلات بیرون از منزل است سعی کنید با همراهی و کمک و همدردی و مدارا این مشکلات را کمتر کنید. رعایت عفت کلام، دوری از گفتار و رفتار تنش‌زا، ترک صحنه عصبانیت، افزایش محبت، عدم مقابله به مثل، رفت و آمد با دوستان و خانواده‌های مثبت و خوش‌اخلاق، پذیرش واقعیت، تغییر مثبت و دعای خیر، بسیار کمک‌ کننده است. توصیه می‌کنیم در این موضوع با مشاور خانواده نیز صحبت کنید.

منابع برای مطالعه بیشتر:

1. شیوه‌های مدیریت دعوای زن و شوهری، سید رضا موسوی ‌والا.

2. آیین همسرداری، ابراهیم امینی.

3. گلبرگ زندگی، حسین دهنوی.

پی‌نوشت‌ها:

1. نساء، آیه 19.

2. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه،ج 3، ص 506.

3. فصلت، آیه 43.