تحلیل «استفان والت» از جنگ اوکراین؛ دوران رهبری آمریکا بر جهان تمام شد
سرویس خارجی-
جنگ اوکراین امروز وارد پنجاه و یکمین روز خود شد. در مورد آینده این جنگ و اینکه جهان بعد از این جنگ چه سمت و سویی پیدا خواهد کرد، همین‌طور تبعات جهانی آن، کارشناسان و نظریه پردازان روابط بین‌الملل بر این باورند که جهان بعد از جنگ اوکراین به سمت تشدید تنش‌ها و بلوک بندی‌های جدید حرکت خواهد کرد. شاید به دلیل پیچیده بودن شرایط و موضوع تحلیل‌های متعدد و بعضا حتی متناقضی نیز از سوی این کارشناسان برجسته منتشر شده است. این بار «استفان والت»، نظریه پرداز مشهور «رئالیسم تدافعی» در حوزه بین‌الملل با انتشار یادداشتی در نشریه «فارین پالیسی» با عنوان «جنگ اوکراین همه چیز را تغییر نمی‌دهد» با رد دیدگاه‌هایی که اظهار می‌کنند این جنگ باعث «تغییر در همه چیز» می‌شود، استدلال کرده این جنگ پایان قطعی دوران تک قطبی آمریکا را نمایان می‌کند و جهان را به وضعیتی برمی گرداند که به بهترین وجه توسط رئالیسم توضیح داده شده است.
در این مقاله آمده: «دیر یا زود، جنگ در اوکراین متوقف خواهد شد. هیچ کس نمی‌داند که پایان کار چگونه، چه زمانی و به چه شکل خواهد بود. شاید نیروهای روسی دچار فروپاشی شده و به طور کامل عقب‌نشینی کنند (امکانی بسیار بعید). شاید هم ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه از قدرت برکنار شود و جانشینان او به امید بازگشت زمان به عقب، حاضر به توافق سخاوتمندانه شوند (که این هم خیلی بعید است). شاید هم نیروهای اوکراینی اراده جنگیدن خود را از دست بدهند (بسیار بعید). شاید جنگ در یک بن بست بی‌نتیجه ادامه یابد تا زمانی که قهرمانان داستان خسته شوند و بر سر یک توافق صلح مذاکره شود (احتمالی که از نظر من از شانس بالایی برخوردار است). با این حال، حتی در شرایط تحقق این سناریو، سخت است که بدانیم شرایط نهایی ممکن است چه باشد یا چقدر طول بکشد.»
استاد دانشگاه «هاروارد» در ادامه می‌افزاید: «جنگ اوکراین مهم است زیرا نشان دهنده پایان «لحظه (دوران) تک قطبی» کوتاهی(1993-2020) است که طی آن آمریکا تنها ابرقدرت واقعی جهان بود و نیز به این دلیل که منادی بازگشت به الگوهای سیاست جهانی است که به طور موقت در طول برهه کوتاهی -به علت برتری بلامنازع آمریکا- سرکوب شده بودند.»
به گزارش اقتصاد نیوز «والت» در ادامه با اشاره به اشتباهاتی که آمریکا مرتکب شده می‌نویسد: «مقامات آمریکا به جای حفظ قدرت ایالات متحده از طریق حل و فصل منازعات و تلاش برای اطمینان از عدم ظهور رقیب همتا، عمدتاً برعکس عمل کردند. آنها به چین کمک کردند تا با سرعت بیشتری رشد کند و تریلیون‌ها دلار را در جنگ‌های صلیبی پرهزینه و نادرست در خاورمیانه بزرگ هدر داد. آنها به جای گسترش تدریجی نهادهای لیبرال از طریق مکانیسم‌هایی مانند مشارکت برای صلح، بدون‌اندکی توجه به نگرانی‌های روسیه ناتو را گسترش دادند و با خیال راحت تصور کردند که مسکو نمی‌تواند کاری برای متوقف کردن آن انجام دهد.»
رزم ناو روسیه غرق شد
اما در تحولات میدانی مهمترین خبر مربوط می‌شود به غرق شدن رزم ناو موشکی مسکو در دریای سیاه که دو طرف روایت‌های متناقضی را درباره علت آن بیان می‌کنند. وزارت دفاع روسیه شامگاه پنجشنبه خبر داد که رزم ناو «مسکوا» که بامداد پنجشنبه دچار حادثه آتش سوزی و انفجار شده بود هنگامی که در حال کشیده شدن به سوی بندرگاه بود به دلیل شرایط بد جوی، غرق شد. بر اساس اعلام وزارت دفاع روسیه، این رزم ناو به دلیل آسیب‌های ناشی از آتش سوزی و انفجار، تعادلش را از دست داده و به دلیل مواج بودن دریا، غرق شد. تمامی خدمه به سلامت تخلیه شده‌اند و علت آتش سوزی در حال بررسی است. همزمان با بیانیه وزارت دفاع روسیه درباره وقوع حادثه در این رزم‌ناو، که مهمترین کشتی جنگی در ناوگان دریای سیاه روسیه بود، مقامات اوکراینی نیز اعلام کرده‌اند اصابت موشک اوکراینی به این کشتی علت آتش سوزی و غرق شدن آن بوده است.
تهدید روسیه
همزمان سخنگوی وزرات دفاع روسیه اعلام کرده که در صورت حمله کیف به قلمرو روسیه، حملات بیشتری علیه اهداف در پایتخت اوکراین انجام خواهد داد. به گزارش خبرگزاری «اسپوتنیک»، روز پنجشنبه «دو بالگرد جنگی اوکراینی وارد حریم هوایی روسیه شدند و حداقل شش حمله به ساختمان‌های مسکونی در منطقه «بریانسک» انجام دادند.«ایگور کوناشنکوف» سخنگوی وزارت دفاع روسیه دیروز (جمعه) گفت که مسکو در پاسخ به هرگونه حمله یا خرابکاری در خاک روسیه، مقیاس حملات موشکی خود را به اهدافی در کیف افزایش خواهد داد. «کوناشنکوف» به خبرنگاران گفت: «تعداد و مقیاس حملات موشکی علیه اهداف در کیف در پاسخ به دستور رژیم ملی‌گرای کیف برای هرگونه حمله تروریستی یا خرابکاری در خاک روسیه افزایش خواهد یافت.»
چرخش به شرق
در حوزه انرژی نیز رئیس‌جمهور روسیه خطاب به کشورهای اروپایی گفت که آنها قادر نخواهند بود وابستگی خود به محصولات انرژی روسیه را کاهش دهند، اما مسکو برنامه‌هایی برای انجام معاملات بیشتر با کشورهای شرق آسیا دارد. به گزارش فارس، «ولادیمیر پوتین»، روز پنجشنبه گفت مسکو با توجه به تلاش کشورهای اروپایی برای کاستن از وابستگی خود به گاز روسیه، مسیر صادرات این محصول را به سمت نیمکره شرقی جهان تغییر خواهد داد. طبق گزارش خبرگزاری رویترز، روسیه در راستای تلاش برای متنوع کردن مشتری‌‌های محصولات گاز خود روابط نزدیک‌تری با آسیا و به ویژه چین پایه‌ریزی کرده است. چین در حال حاضر اصلی‌ترین مشتری محصولات انرژی در جهان است. پوتین که در نشستی با حضور اعضای کابینه دولت روسیه حضور داشت گفت: «مسئله شگفت‌انگیز این است که شرکای ما در کشورهای غیردوست روسیه خودشان اذعان کرده‌اند که نمی‌توانند بدون منابع انرژی روسیه از جمله گاز ادامه دهند. در حال حاضر هیچ جایگزین معقولی برای گاز روسیه در اروپا وجود ندارد... کشورهای اروپایی با قطع دریافت انرژی از روسیه باعث افزایش قیمت‌ها و ایجاد بی‌ثباتی در بازار شده‌اند.»
پوتین در ادامه بحران کنونی انرژی در اروپا را ناشی از امتناع کشورها از «همکاری عادی با روسیه و در نتیجه ضربه زدن به میلیون‌ها اروپایی» دانست و گفت: «البته ما نیز با مشکلاتی رو‌به‌رو هستیم، اما این (مشکلات) فرصت‌های جدیدی برای ما ایجاد می‌کند.»
بامداد پنجشنبه همچنین خبرگزاری اینترفاکس خبر داد، وزارت خارجه روسیه قصد دارد تحریم‌هایی را علیه ۳۹۸ نماینده مجلس نمایندگان آمریکا و ۸۷ سناتور کانادایی اعمال کند و علیه سایر افراد نیز اقدام خواهد کرد.
هشدار اتمی مدودف
«دیمیتری مدودف» معاون شورای امنیت روسیه نیز روز پنجشنبه هشدار داد در صورت پیوستن سوئد و فنلاند به ائتلاف ناتو، روسیه مجبور به دفاع از مرزهای خود شده و احتمالاً تسلیحات اتمی را وارد بالتیک خواهد کرد. روزنامه انگلیسی ایندیپندنت در این خصوص گزارش کرد، مسکو به ناتو هشدار داده اگر سوئد و فنلاند به این ائتلاف نظامی بپیوندند، روسیه مجبور به تقویت مرزهای خود خواهد شد و هیچ تعهدی هم در آینده به بالتیک «عاری از سلاح هسته‌ای» وجود نخواهد داشت. مدودف در این خصوص گفت: «دیگر نمی‌توان درباره وضعیت عاری از سلاح اتمی برای بالتیک صحبت کرد، باید تعادل برقرار شود.»
این مقام روس در حالی چنین هشداری را مطرح کرده است که چهارشنبه گذشته، فنلاند اعلام کرد ظرف چند هفته آینده درباره پیوستن به ناتو تصمیم‌گیری خواهند کرد و این در حالی است که سوئد نیز در حال بررسی سیاست امنیتی خود در این زمینه است و احتمالاً ماه آینده درخصوص پیوستن به ناتو نتیجه‌گیری خواهد کرد. «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه نیز اخیرا هشدار داده بود الحاق فنلاند و سوئد به ناتو می‌تواند پیامدهای سیاسی و نظامی داشته باشد.
رکود اقتصادی آمریکا
روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» اما طی گزارشی به تبعات اقتصادی این جنگ برای آمریکا پرداخته و نوشته که تحریم‌های آمریکا علیه روسیه می‌تواند به عنوان یک کاتالیزور برای تورم بیشتر و رکود اقتصادی در خود آمریکا عمل کند. در این گزارش ضمن هشدار درباره تحریم‌های آمریکا علیه روسیه آمده: «تحریم‌ها به ویژه هرچه شدیدتر شود، می‌تواند به افزایش قیمت‌ها در زمینه‌های مختلف مانند انرژی و محصولات غذایی که گندم از مواد متشکل آن است، منجر شود». سه‌شنبه هفته گذشته (۲۳ فروردین ماه) نیز، وزارت کار آمریکا اعلام کرده بود که تورم سالانه در این کشور به ۸.۵ درصد افزایش یافته که بالاترین رقم از سال ۱۹۸۱ تا کنون است.
موشک‌های آمریکا هم ته کشید
اما ارسال بسیار گسترده موشک‌های ضد‌تانک به اوکراین انبارهای آمریکا را هم خالی کرده است. در این رابطه مشاور ارشد یک‌اندیشکده آمریکایی مستقر در «واشنگتن دی سی» هشدار داده با توجه به تحویل هزاران موشک ضد‌تانک «جاولین» به اوکراین، موجودی این موشک‌ها در آمریکا رو به اتمام است. «مارک اِف کانسیان» مشاور ارشد‌اندیشکده «مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی» طی یادداشتی در همین زمینه نوشته: «آمریکا هزاران موشک جاولین را به اوکراین داده است، موشک‌های ضد‌تانک که به سلاح نمادین جنگ تبدیل شده‌اند اما موجودی ایالات متحده در حال کاهش است... آمریکا احتمالاً حدود یک سوم موجودی (موشک‌های جاولین) خود را به اوکراین داده است. بنابراین، آمریکا دارد به نقطه‌ای نزدیک می‌شود که باید تحویل (این موشک‌ها) را کاهش دهد تا ذخایر کافی برای برنامه‌های جنگی خود را حفظ کند. تولید موشک‌های جدید کند است و سال‌ها طول می‌کشد تا ذخایر آن تکمیل شود.» این کارشناس آمریکایی می‌نویسد: «جاولین، پیچیده‌ترین، تواناترین و گران‌ترین سلاح در میان طیف گسترده مهمات ضد‌تانکی است که ناتو و سایر کشورها در اختیار اوکراین قرار می‌دهند. آمریکا می‌گوید هفت هزار موشک جاولین به اوکراین داده است.» پیش از این آلمان هم اعلام کرده بود موجودی موشک‌های ضد‌تانک این دولت به دلیل ارسال گسترده آنها به اوکراین ته کشیده است.