در گفت‌و‌گوی کیهان با رئیس‌مرکز تقارب یمن بررسی شد
جنگ بی امان رسانه‌ها علیه انقلاب یمن
محمدرضا مرادی
اشاره:
رسانه‌ها در دنیای امروز نقش موثر و غیرقابل انکاری دارند. رسانه حتی این قدرت و ظرفیت را دارد که با ابزارهای مختلف نتیجه جنگ‌های بزرگ را هم تغییر دهد و بعضا نیز پس از پایان جنگ جای برنده و بازنده را نیز عوض کند. این امر سبب شده است تا کشورهای غربی- عربی سرمایه‌گذاری عظیمی در این بخش انجام دهند و اکنون غول‌های رسانه‌ای بزرگ دنیا در اختیار این جبهه است و با وجود ظالم بودن این اردوگاه، رسانه‌های آنها وظیفه تطهیر چهره جنایتکاران را بر عهده دارند. در این میان محور مقاومت آنچنان که شایسته است در این نبرد بزرگ رسانه‌ای وارد نشده است و همین امر سبب گردیده که پیروزی‌های بزرگ مقاومت در منطقه در عرصه رسانه‌ای چندان بازتاب نداشته باشد.
به عنوان مثال عربستان با کمک کشورهای مختلف و با تسلیحات مدرن غربی در دو سال گذشته یمن را مورد تجاوز قرار داده است. در این مدت آل‌سعود شکست‌های سهمگینی متحمل شده است و در مقابل مردم یمن با وجود محرومیت و محاصره شدید توانسته‌اند به موشک‌هایی دست یابند که حتی پایتخت عربستان را نیز می‌تواند هدف قرار دهد. این مسئله که بسیار مهم و موثر است متاسفانه در صحنه جهانی به دلیل ضعف رسانه‌ای یمنی‌ها و در درجه دوم کشورهای متحد مقاومت یمن چندان اطلاع رسانی نشده است و همین امر خود می‌تواند در صحنه میدانی نیز تاثیر منفی بگذارد. علاوه بر این جنایت‌های عربستان در یمن نیز به دلیل عدم وجود رسانه‌های بزرگ جهانی بازتاب زیادی نداشته است و عربستان آنچنان که می‌خواهد جنگ یمن را برای جهانیان تفسیر می‌کند.
برای بررسی این مسئله پای صحبت‌های دکتر عبدالرحمن الراجح، رئیس‌مرکز تقارب و بررسی‌های سیاسی و فرهنگی یمن که در حوزه رسانه فعالیت دارد، نشسته‌ایم. متن این گفت‌و‌گو که هم حاوی تعریف از رسانه‌های ایران است هم انتقاد و هم انتظار تقدیم می‌شود.
***
*به نظر شما در شرایط فعلی آیا شاهد نوعی جنگ رسانه‌ای در منطقه هستیم؟ در صورت وجود این جنگ، چه موضوعاتی در مرکز این نبرد قرار دارد؟
بدون شک در منطقه‌یک جنگ رسانه‌ای وجود دارد. به طور مثال در مورد یمن اگر ملاحظه بفرمایید در رسانه‌های عربستان در مورد کشتارها در یمن اخباری وجود ندارد و بیشتر اطلاع‌رسانی آنها اخباری در راستای ایجاد تفرقه است. بیشتر رسانه‌های عربی هم در مورد یمن اخبار واقعی را پوشش نمی‌دهند، تسلیحات ایران و اختلافات مذهبی را پوشش می‌دهند و سعی می‌کنند که جنگ مذهبی و اختلافات مذهبی با ایران را مطرح کنند در حالی که مردم یمن مورد جنایت قرار می‌گیرند. عربستان حق ندارد مردم یمن را بکشد و جرایم متعدد مرتکب شود.اما این اخبار هیچ‌گاه پوشش داده نمی‌شود.
اما رسانه‌های مقاومت متقابلا سعی می‌کنند اخبار یمن را منعکس کنند و جنایات عربستان را پوشش بدهند، متأسفانه جنگ یمن حتی در رسانه‌های ایران مقداری تضعیف شده و به طور کلی جنگ یمن در جامعه جهانی جنگ فراموش شده است. چرا که پوشش به معنای واقعی و اصلی وجود ندارد و اخبار کلی را پوشش‌می‌دهند.
شبکه‌های خبری «بی‌بی‌سی»، «سی‌ان‌ان» و خبرگزاری‌‌های بزرگی مثل «رویترز» جنایات عربستان در یمن به درستی پوشش نمی‌دهند. مثلا یک مراسم عزاداری که در یمن اتفاق افتاد و ده‌ها و صدها کشته داد سعی کردند کامل پوشش ندهند و بگویند که عربستان در یمن با نفوذ ایران می‌جنگد و اصل خبر را پوشش ندادند.
* شما رسانه‌های منطقه را از نظر پوشش اخبار چگونه تقسیم‌بندی می‌کنید؟
عربستان دارای یک امپراتوری رسانه‌ای بزرگ است و سعی‌می‌کند اخبار مخالفان خود را در رسانه‌های منطقه پوشش ندهد. عربستان به بیشتر رسانه‌های عربی کمک مالی‌می کند تا خط خبری او را پوشش دهند. در سال‌های اخیر رسانه‌های قطری هم مثل عربستان و یا حتی بدتر از آن عمل کرده‌اند. مثل الجزیره که تحولات منطقه را به درستی پوشش نمی‌دهد و اخبار دروغ در مورد ایران ، سوریه، یمن منتشر می‌کند. این شبکه خبری اخبار را تحریف می‌کند و مردم را علیه ایران و هم پیمانان ایران تحریک می‌کند. امارات متحده عربی هم به همین صورت است و به انعکاس درست اخبار نمی‌پردازد و سعی می‌کند که مانند عربستان یا مثل قطر که بیشتر اخبارشان علیه ایران است عمل کند و اخبار یمن و سوریه را خوب پوشش نمی‌دهد و جنگ رسانه‌ای علیه ایران، حزب‌الله، انصارالله حشدالشعبی و دولت عراق به راه می‌اندازند. اینها رسانه‌هایی مقابل ایران هستند.
اما متقابلا ما رسانه‌های مقاومت را هم داریم که از ایران، حزب‌الله ، انصارالله و سوریه حمایت‌می‌کنند. این رسانه‌ها با توجه به فعالیت گسترده رسانه‌های عربی ضعیف‌تر عمل می‌کنند. اما به هر حال تلاش خود را می‌کنند. ما رسانه‌های مصری هم داریم که با توجه به سلایق کشورها عمل‌می‌کنند مثلا اگر تشنجی بین مصر و عربستان باشد انتقاد می‌کنند. اما امپراتورهای رسانه‌ای عربستان و امارات با توجه به امکانات مالی که دارند توانسته‌اند فضای رسانه‌ای خود در منطقه را غالب و موفق‌تر عمل‌‌کنند.
*به اعتقاد شما جنگ رسانه‌ای که در منطقه اتفاق می‌افتد از جنگ واقعی موثر‌تر است؟
حتما همین طور است، مثلا در مورد یمن، فاجعه‌های انسانی و کشتار مردم در رسانه‌های عربستان و امارات پوشش داده نمی‌شوند و حقیقت را عنوان نمی‌کنند. یا مثلا در مورد ایران شایعاتی رواج می‌دهند که حقیقت ندارد. بنابراین صد در صد جنگ رسانه‌ای وجود دارد و به نفع خود از آن بهره‌برداری‌می‌کنند.
* پوشش برخی از رسانه‌ها مانند الجزیره و العربیه به‌گونه‌ای است که افکار داعشی را گسترش‌می‌دهند و حتی گفته می‌شود این دو شبکه تریبون داعش هستند. نظر شما در این باره چیست؟
بله این مسئله کاملا درست است، این رسانه‌ها بر اساس اهداف تعریف شده خود عمل‌می‌کنند و جنگ رسانه‌ای انجام می‌دهند. به طور مثال این رسانه‌ها اولین تصاویر داعش در عراق را پخش‌می‌کنند، آنها را بزرگنمایی‌می‌کنند، اهمیت می‌دهند تا به تبلیغ داعش بپردازند. الجزیره یکی از همین رسانه‌ها است که اخبار داعش را بیشتر پوشش می‌دهد تا عملیات دولت عراق نسبت به داعش را. یا مثلا در مورد یمن همین رویه را دارند و تصاویر کشتار مردم توسط عربستان را پوشش نمی‌دهند. در مورد سوریه هم همین طور است، اخبار داعش مستقیما روی آنتن این رسانه‌ها می‌رود. مثلا به جای داعش می‌گویند انقلاب عشایر عراق در حالی که اینها تروریست‌های داعش هستند. یا مثلا گروه‌های جدیدی مطرح‌می‌کنند و دارند مسئله تروریسم را ترویج می‌کنند و متأسفانه از طرف غرب و قدرت‌های بزرگ هم حمایت می‌شوند.
*تروریست‌های داعش از طریق فضای مجازی سعی می‌کنند در میان مردم ترس و وحشت ایجاد کنند به نظر شما چگونه از این طریق می‌توانند به اهداف خود دست یابند؟
تروریست‌های داعش در عراق به دنبال اهداف خود هستند و از روش‌هایی برای رسیدن به اهداف خود استفاده می‌کنند به طور مثال در مردم رعب و وحشت ایجاد می‌کنند و مردم به خاطر وحشت و فجایعی که داعش انجام‌می‌دهد وقتی‌می‌فهمیدند داعش در حال نزدیک شدن است روستاها را خالی‌می‌کردند و فرار‌می‌کردند. داعش این کارها را برای رعب و وحشت انجام‌می‌دهد و با استفاده از پوشش رسانه‌ای و فیلمبرداری سعی‌می‌کند از جنایات خود فیلمبرداری کند تا در مردم رعب و وحشت ایجاد کند واین کار را از طریق رسانه‌های منطقه‌ای به ویژه رسانه‌های عربی مثل الجزیره و امارات انجام‌می‌دهد.
خیلی از تحلیلگران سیاسی معتقدند این رسانه‌ها عامل مهمی‌در گسترش پدیده داعش در منطقه هستند و این رسانه‌ها هم از این مسئله بسیار راضی هستند.
*به عقیده شما نوع نگاه رسانه‌ها به‌یمن چگونه است و چه موضوعاتی در یمن اتفاق می‌افتد که مورد غفلت رسانه‌ها قرار گرفته است؟
می‌توانم بگویم برخورد رسانه‌ها با مسئله یمن متفاوت است و این برخورد بستگی به سیاست رسانه‌ها دارد. رسانه‌های غربی اصلا اخبار یمن را پوشش نمی‌دهند و بسیار جزئی به جنگ یمن می‌پردازند و مسئله یمن برای آنها فراموش شده است و اکثر گزارش های آنها درباره مشارکت کشورهای غربی مثل آمریکا و انگلیس و دخالت تسلیحاتی آنها است. رسانه‌های عربی مانند الجزیره و اسکای نیوز و دیگر رسانه‌ها نیز سعی می‌کنند ساعت‌های طولانی برای اخبار یمن اختصاص بدهند و آن را جنگ طایفه‌ای قلمداد کنند و عامل آن را حمایت ایران مطرح کنند و تلاش‌می‌کنند کشتار‌های عربستان در یمن را چندان پوشش ندهند. همان‌طور که قبلا گفتم بمباران مراسم‌های عزاداری را پوشش نمی‌دهند. تعداد کشته‌ها را کم می‌کنند و می‌گویند هواپیماها این عزاداری‌ها را بمباران نکرده‌اند بلکه با یک موشک دور برد بوده و کار عربستان نیست بلکه کار حوثی‌ها است. سعی می‌کنند یک پیروزی غیرواقعی به نیروهای وابسته به خود نسبت بدهند و گزارش‌هایی برای تضعیف مردم ارائه می‌کنند که در اکثر آنها به ایران و حوثی‌ها حمله شده است تا نظر مردم را تغییر دهند اما مردم منطقه حقیقت را درک می‌کنند و می‌دانند که کار ایران نیست. اما متأسفانه رسانه‌های عربی پوشش گسترده‌ای دارند و در برخی مواقع موفق‌تر عمل می‌کنند چرا که رسانه‌های دیگر ضعیف‌تر عمل می‌کنند. شبکه‌هایی مانند العالم و المیادین به پوشش اخبار یمن‌می‌پردازند اما ملاحظه شده که با توجه به طولانی شدن جنگ یمن رسانه‌های ایران مثل گذشته عمل نمی‌کنند در حالی که مردم یمن امروز به پوشش خبری نیازمند‌تر شده‌اند چرا که مردم یمن در حدود دو سال است که محاصره شده‌اند و وضعیت آنها بغرنج‌تر شده است. عربستان به هیچ قانونی پایبند نیست و به مردم در، عزاداری‌ها، عروسی‌ها، مغازه‌ها و بیمارستان‌ها حمله‌می‌کند و هزاران نفر را به شهادت می‌رساند.
*رسانه‌های عربستان تصاویر بسیار دقیق و روشنی از حملات خود در یمن منتشر می‌کنند اما گروه‌های مقاومت یمنی با وجود عملیات‌های موفق علیه عربستان چندان تصاویر باکیفیتی از صحنه‌های نبرد منتشر نمی‌کنند. در حالی که تصاویر به تنهایی می‌توانند بسیار موثر باشند. علت این امر چیست؟
نیروهای یمنی هم تصاویر با کیفیتی‌می‌گیرند اما بازتاب جهانی ندارند چون رسانه‌های قدرتمندی ندارند در حالی که عربستان با امپراتوری رسانه‌ای که دارد تصاویر خود را در صحنه جهانی منتشر می‌کند و این رسانه‌ها همیشه در یمن فعال هستند و حضور دارند و سعی می‌کنند اخبار و تصاویر با کیفیتی را پوشش دهند اما رسانه‌های دیگر حضور قدرتمندی در یمن ندارند و عکاسان و فیلمبرداران این رسانه‌ها فعال نیستند. مثلا الجزیره‌یا العربیه تیم قوی متشکل از 20– 30 نفر خبرنگار و گزارشگر فعال در یمن دارند اما رسانه‌های دیگر این طور نیستند رسانه‌های ایران هم خبرنگار‌های حرفه‌ای در یمن ندارند. انصارالله هم تصاویر با کیفیتی منتشر‌می کند و تلاش زیادی در این زمینه انجام می‌دهد اما باز پخش و گسترش آن چندان مناسب نیست چون رسانه‌های بزرگی که در خدمت غرب و عربستان هستند از گسترش آن جلوگیری می‌کنند.
* به عقیده شما عملکرد رسانه‌های فارسی زبان در یمن چگونه است؟
به عقیده من فعالیت برخی رسانه‌ها در ایران ضعیف‌تر شده است، روزنامه کیهان هر روز اخبار یمن را پوشش‌می‌دهد اما رسانه‌های دیگر ایران کمتر پوشش‌می‌دهند و متاسفانه به تاسی از غرب این اخبار را پوشش نمی‌دهند یا مثلا روزنامه‌های انگلیسی زبان متعلق به ایران اخبار مربوط به‌یمن را مثل رسانه‌های انگلیسی و غربی پوشش‌می‌دهند.
جنگ یمن برای رسانه‌های غربی فراموش شده است و متاسفانه این شیوه به برخی رسانه‌های ایران هم سرایت کرده است. لازم به ذکر است که پوشش اخبار یمن فقط مربوط به کشتار یمن نیست و رخدادهای سیاسی اجتماعی، فرهنگی نیز باید در رسانه‌ها بازتاب پیدا کند. بیشتر رسانه‌های ایرانی در یمن خبرنگار ندارند تا تحولات، اخبار، گزارش‌های موثق و تحلیل‌های سیاسی خوب گزارش کنند لذا پوشش تحولات یمن در ایران کمتر از قبل شده است.
*با توجه به گفته شما مبنی بر اینکه کیهان همیشه اخبار یمن را پوشش می‌دهد، تاثیر رسانه‌ها در انقلاب یمن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مردم یمن که جنگ دوساله را متحمل‌شده‌اند اگر پشتیبان رسانه‌ای نداشته باشند موفق نمی‌شوند. امروز رسانه‌ها نقش مهمی در تحولات کشورها دارند و این مسئله در مورد یمن خیلی موثر است و در واقع نصف جنگ محسوب می‌شود. مردم یمن نیاز دارند که اخبار مربوط به فجایع عربستان، تحولات سیاسی و موفقیت‌های انصارالله به خارج منتشر شود. برای انصارالله یک پیروزی بزرگ است که موفقیت‌ها و عملیات پیروزمندانه‌اش درخارج منتشر شود به خصوص از کمک فکری و اطلاع‌رسانی کشورهای هم‌سو و هم فکر مانند ایران برخوردار شوند و اخبار این کشور به کل جهان منتشر شود و فقط رسانه‌های عربی نباشند که اتفاقات یمن را به نفع خود انعکاس دهند.
*به عنوان آخرین سؤال که می‌تواند جمع‌بندی شما از این گفت‌و‌گو هم باشد بفرمایید که انتظار شما از رسانه‌های ایران چیست؟
تحولاتی که در یمن اتفاق‌می‌افتد باید اطلاع رسانی شود و ما به رسانه‌های ایرانی نیازمندیم که در مورد اتفاقات یمن اطلاع‌رسانی کنند و جلوی تبلیغات عربستان که ادعا می‌کند می‌خواهد در یمن جلوی دخالت‌های ایران را بگیرد گرفته شود باید به مردم جهان گفته شود که عربستان در یمن مردم را به خاک خون می‌کشد و این جنگ یک جنگ طایفه‌ای نیست. باید واقعیات یمن به خارج انعکاس پیدا کند و این امر مهم به رسانه‌ها بستگی دارد.
* از اینکه وقت گذاشتید و به سؤال‌های کیهان پاسخ دادید متشکرم.
* من هم از شما تشکر می‌کنم.