راهکارهایی برای مصرف بهینه انرژی در وسایل سرمایشی
سرویس‌کاری غیرتخصصی و خطر برق‌گرفتگی و اتلاف انرژی
گالیا توانگر
بخش نخست
از بالای پشت‌بام داد می‌زند: «بزن!»
دکمه آب را می‌زنم.
همین چند روز پیش با موج زودهنگام گرم شدن هوا با هم قرار گذاشتیم که از سرویس‌کار متخصص کولر استفاده کنیم تا خیالمان راحت باشد که کولر امسال اصولی سرویس می‌شود و برایش سایبان هم نصب می‌کند. حتی یک قوطی رنگ هم تهیه کردیم که پوسیدگی بدنه را سمباده زده و رنگ بزنیم؛ اما در مرحله آخر دیدیم چیزی حدود 700 هزار تومان با تعویض پوشال و پمپ، برایمان آب می‌خورد؛ بنابراین عطایش را به لقایش بخشیدیم و داداش را روانه پشت‌بام کردیم.
دوباره از همان بالای پشت‌بام داد می‌زند: «روشن!»
دکمه دور کند و سپس دور تند را می‌زنم. یکهو بوی دود می‌پیچد و از دریچه کولر نفوذ می‌کند.
داد می‌زند: «خاموش!»
توی راه‌پله‌ها باعجله می‌دود.
از نیمه در آپارتمان می‌پرسم: «چه شده؟»
می‌گوید: «سیم‌هایش اتصالی دارد. می‌روم تعمیرکار بیاورم.»
با دست می‌کوبم به پیشانی‌ام و پشت در می‌افتم.
همزمان با گرم شدن هوا استفاده از سیستم‌های خنک‌کننده مانند کولرهای آبی در منازل و محیط‌های کار مورد توجه است. ضرورت توجه به نکات ایمنی در نصب و راه‌اندازی کولرهای آبی اهمیت ویژه‌ای دارد. برای راه‌اندازی کولرهای آبی بهتر است از سرویس‌کاران معتبر و باتجربه و یا افرادی که دارای مهارت هستند، کمک بگیرید.
خطر برق‌گرفتگی با کولرهای آبی
در کمین سهل‌انگاران
اگر چنانچه در زمینه نصب و راه‌اندازی وسایل برقی و کولر تجربه و مهارتی ندارید هرگز این کار را به تنهائی انجام ندهید، چرا که خطر برق‌گرفتگی، آتش‌سوزی و آسیب‌های مالی و جانی جدی است.
احتمال برق‌گرفتگی و آتش‌سوزی از خطرات احتمالی نصب و سرویس کولرهای آبی توسط افراد فاقد مهارت است. هنگامی که قصد دارید کولر را راه‌اندازی کنید، حتماً برق دستگاه را قطع کنید تا ریسک برق‌گرفتگی به صفر برسد، در غیر این صورت حتماً رعایت موارد ایمنی را جدی بگیرید.
ابراهیم عسکرزاده، کارشناس نصب، راه‌اندازی و سرویس وسایل سرمایشی با بیان اینکه پشت دینام کولرهای آبی جعبه پلاستیکی به نام ترمینال برق وجود دارد، توضیح می‌دهد: «سیم‌های برق به این دستگاه وصل می‌شود، باید دقت داشته باشیم فیش‌ها در این دستگاه محکم باشند، چرا که در صورت سست بودن احتمال اتصالی وجود دارد.»
وی با اشاره به اینکه باید دقت داشت درب ترمینال که پلاستیکی است، حتماً سالم باشد، تأکید دارد: «اگر چنانچه این درپوش پلاستیکی دارای شکستگی است حتماً نسبت به تعویض آن اقدام کنید، چون ترمینال اتصالات برقی را در برابر برخورد با آب محافظت می‌کند. باید به این موضوع توجه داشته باشیم که فیش‌های برق و اتصالات ترمینال در جعبه پشت دینام از هم جدا نشده باشند و به‌درستی در محل خود نصب شوند، اگر این فیش‌ها بر عکس نصب شده باشند، باعث می‌شود بدنه فلزی کولر برق‌دار و به‌محض تماس دچار سانحه برق‌گرفتگی شویم. این تکنسین وسایل سرمایشی با بیان این که سیم‌ها و اتصالات برقی به دلیل مرطوب بودن محیط کولرهای آبی زودتر از حد معمول فرسوده می‌شوند، ادامه می‌دهد: «به‌صورت دوره‌ای سیم‌های برق کولر را چک کنید و در صورت اشکال اگر قصد داریم سیم‌ها را تعویض کنیم از سیم‌هایی با سایز مناسب استفاده کنیم، از وصله کردن چند سیم و اتصال با چسب برق خودداری کنیم چرا که در محیط‌های مرطوب حتماً این چسب‌های برق بر اثر رطوبت بالا باز شده و سیم لخت ریسک اتصال برق و برق‌گرفتگی را بالا می‌برد.»
وی با بیان اینکه پمپ آب و دینام‌های کولرهای آبی نیاز به روغن‌کاری دارند، توصیه دارد: «دقت کنیم در هنگام روغن‌کاری احتمال برق‌گرفتگی وجود دارد چرا که هر دوی این وسیله‌ها الکتروموتور هستند و دارای سیم‌پیچ برق هستند؛ بنابراین محلی برای عبور جریان برق است؛ بنابراین در زمان سرویس و راه‌اندازی کولر تمامی نکات را مورد توجه قرار دهید. باید دقت کنیم لوله‌های آب ورودی به کولر نشتی و یا چکه نکند، در صورت نشتی محیط اطراف مرطوب می‌شود و در این شرایط اطراف کولر حتی تا چندمتری احتمال برق‌گرفتگی وجود دارد.»
در سرویس کولر توصیه به استفاده از شلنگ‌های آبی «ضد یو وی» شده است. این شلنگ‌ها از مقاومت بهتری برخوردار هستند. ضمن اینکه باید به‌صورت دوره‌ای چک کنیم که شلنگ کولر دچار آسیب نشده باشند. در هنگام نصب کولر دقت کنید سیم اتصال زمین (ارت) حتماً نصب شده باشد و در صورتی که ساختمان فاقد سیم‌کشی ارت هست، با افراد متخصص در این زمینه مشورت کنید.
مصرف بهینه برق در کولر آبی
به منظور کاهش مصرف برق در کولر آبی، حتماً طول کانال‌کشی را به حداقل برسانید. هرچه طول کانال‌کشی کولر کمتر باشد، فشار جریان هوا بیشتر خواهد بود و در نهایت عملکرد بهتری را از خنکی کولر آبی تجربه می‌کنید. در غیر این صورت، فشار جریان هوا افت پیدا کرده و در نهایت مصرف برق افزایش می‌یابد.
خیلی مهم است که هنگام خریداری کولر، برچسب انرژی آن را مشاهده کنید تا خیالتان راحت شود که مصرف بهینه‌ای دارد. هرچه درجه برچسب به A نزدیک‌تر باشد، قطعاً برق کمتری مصرف می‌کند و هزینه کمتری برایتان خواهد داشت.
دور تند و کند کولر آبی، در مصرف برق کولر تأثیر زیادی دارد. بهتر است سعی کنید در بیشتر اوقات از دور کند کولر استفاده کنید تا هم خنک‌سازی محیط بهتر انجام شود و هم مصرف برق کاهش پیدا کند. وقتی شما کولر را روی دور تند قرار می‌دهید، موتور با تمام قدرت خود شروع به فعالیت می‌کند و همین موضوع باعث می‌شود که مصرف برق کولر آبی افزایش پیدا کند.
وقتی شما از چند وسیله گرمایشی مانند اجاق‌گاز و... استفاده می‌کنید، محیط دارای گرمای بیشتری می‌شود و این موضوع باعث می‌شود کولر آبی بیشتر تلاش کند تا محیط را خنک کند، به همین خاطر مصرف برق افزایش می‌یابد. سعی کنید از وسایل گرمایشی به صورت همزمان استفاده نکنید تا محیطی خنک‌تر داشته باشید و فشار کمتری به کولر آبی خودتان وارد کنید.
در حال حاضر این امکان وجود دارد که روی کولر خودتان کلیدهای هوشمند نصب کنید که این کلیدها با ترموستات خود، دمای اتاق را اندازه‌گیری کنند و در زمان نیاز، کولر را خاموش کنند.
این عملکرد دقیقاً شبیه عملکرد کولرهای اسپلیت است و می‌تواند تا حد بسیار زیادی در مصرف هزینه‌های شما صرفه‌جویی کند. مثلاً فرض کنید تعیین می‌کنید که دمای اتاق روی 20 درجه باشد؛ وقتی دمای اتاق به این عدد رسید، کولر به صورت اتوماتیک خاموش می‌شود و وقتی دمای اتاق بالا رفت، به صورت اتوماتیک کولر مجددا روشن شده و شروع به خنک کردن اتاق می‌کند. این امکان مخصوصا برای شب‌ها که شما در خواب هستید، می‌تواند با خاموش و روشن کردن کولر، در مصرف برق صرفه‌جویی کند.
برای استفاده از کولر آبی و داشتن یک هوای مطبوع و خنک، بهتر است، سعی کنید یک راه ورود و خروج هوا تعیین کنید. مثلاً اگر قرار است کولر کل خانه را خنک کند، در اتاق‌ها پنجره را نیمه‌باز بگذارید تا هوا به‌خوبی وارد و خارج شود؛ این کار تأثیر خیلی زیادی در کاهش مصرف انرژی دارد و می‌تواند فشار کمتری به کولر وارد کند.
رضا رستمی، تکنسین سرویس کولر آبی به گزارشگر کیهان می‌گوید: «گاهی اوقات ممکن است کولر آبی شما دارای مشکلاتی باشد و این مشکلات با یک سرویس کوچک حل شوند. مثلاً ممکن است تسمه کولر شل شده باشد و این موضوع باعث شود توربین کولر به‌خوبی نچرخد و خنک‌سازی اتفاق نیفتد، این موضوع باعث می‌شود که هم محیط شما خنک نشود و کولر بی‌دلیل روشن باشد و هم مصرف برق کولر آبی افزایش پیدا کند. پس به سرویس بموقع کولر آبی خودتان توجه کنید و سعی کنید هر سال حداقل یک‌بار از یک سرویس‌کار کولر آبی بخواهید مشکلات آن را برطرف کند.»
این کارشناس وسایل سرمایشی در ادامه توصیه می‌کند: «اگر کولر آبی شما در محیطی مانند سقف آپارتمان قرار دارد و زیر نور مستقیم آفتاب قرار می‌گیرد، حتماً به فکر یک سایبان درست‌وحسابی برای آن باشید. ساخت سایه‌بان کولر آبی می‌تواند در کاهش مصرف برق به‌شدت تأثیرگذار باشد و باعث شود هوای خنک‌تری را دریافت کنید. چون اگر کولر در زیر نور آفتاب قرار بگیرد و گرم شود، فضای داخل آن هم گرم شده و باد گرمی را به داخل منزل شما منتقل خواهد کرد.»
مواردی که در بالا گفتیم، در مصرف برق کولر آبی تأثیر بسیار زیادی دارد و هرچه ظرفیت کولر آبی بالاتر برود، این مقدار بیشتر خواهد شد. کولر آبی با نگهداری درست بسیار کمتر از کولر گازی برق مصرف می‌کند. میزان مصرف انرژی در کولر آبی به مدل کولر بستگی دارد. مثلاً مصرف برق کولر آبی 5500 قطعا بیشتر از مصرف برق کولر 2800 است چون موتور قوی تری دارد و نیاز به برق بیشتری برای کار کردن درست دارد.
مصرف بهینه آب در کولر آبی
مصرف آب در کولر آبی، موضوع دیگری است که باید به آن توجه کنید و سعی کنید آن را کاهش دهید تا هم کولر درست‌تر کار کند و هم هزینه آب شما کاهش یابد. مصرف آب در کولر آبی مانند مصرف برق است و بر اساس ظرفیت هر کولر متفاوت است. مثلاً مصرف آب کولر آبی 3500 بسیار کمتر از مصرف آب کولر آبی 5500 است، چون ظرفیت کمتری دارد و سریع‌تر پر می‌شود. در ادامه عواملی را می‌گوییم که در مصرف آب کولر آبی تاثیرگذار هستند و با بهینه‌سازی آنها، می‌توانید مصرف آب کولر را کاهش دهید.
مجید توانا که این روزها سرش بابت سرویس‌کاری کولرهای آبی کم‌کم شلوغ می‌شود، به گزارشگر کیهان می‌گوید: «پمپ آب کولر، قطعه‌ای است که وظیفه پمپاژ آب به داخل کولر را برعهده دارد و اگر درست کار خود را انجام ندهد، قطعاً هم هوای خنکی دریافت نمی‌کنید و هم مصرف آب شما افزایش می‌یابد و هم اینکه می‌تواند علت سوختن پمپ آب شود. بهتر است که سعی کنید پمپ آب را هر چند وقت یک‌بار سرویس کنید.
مخصوصاً شهرهایی که دارای آب‌شور هستند، باید زودبه‌زود پمپ آب و سری خروجی‌های آب را تمیز کنند تا دارای شوره نشود و آب را به‌خوبی به کولر برساند.
در قسمت کف کولر آبی، یک شناور وجود دارد که سطح آب را تنظیم می‌کند و اگر سطح آب پایین باشد، آب بیشتری را به داخل کولر منتقل می‌کند. خیلی مهم است که شناور کولر به‌خوبی تنظیم شده باشد و نه پایین‌تر از حد ممکن باشد و نه بالاتر. چون اگر سطح آب پایین‌تر از حد ممکن باشد، کولر نمی‌تواند به‌خوبی هوا را خنک کند و اگر هم سطح آب بالاتر از حد باشد، آب از داخل کولر سرریز می‌شود و نیاز است که مدام آب بیشتری به کولر وارد شود و این نقص می‌تواند مصرف آب کولر آبی را افزایش دهد.»
وی در ادامه توصیه دارد: «پوشال‌های کولر آبی، نقش مهمی در خنک شدن هوا و کاهش مصرف آب دارند. شما باید سعی کنید که هر سال پوشال‌ها را تعویض کنید تا با استفاده از پوشال‌های مرغوب و مناسب، هم هوای خنک‌تری را دریافت کنید و هم مصرف آب را کاهش دهید.
اگر پوشال‌های کولر خشک باشند و نتوانند آب را جذب کنند، کولر خنک نمی‌شود و این موضوع به آن فشار بیشتری وارد می‌کند.
شاید عجیب باشد، اما تراز بودن مکانی که کولر روی آن قرار دارد، تأثیر زیادی در کاهش مصرف آب خواهد داشت. اگر به علت عدم دقت یا مهارت نصاب کولر، کولر تراز نباشد، کف آن به‌خوبی پر آب نمی‌شود و این موضوع مصرف آب را افزایش خواهد داد. پس حتماً سعی کنید کولر را در جای مناسبی قرار دهید و با تراز کردن مصرف آب کولر را کاهش دهید. ضمناً در هنگام نصب کولر دقت کنید و نصب آن را به نصاب کولر آبی ماهر بسپرید که در آینده دچار مشکل نشوید.»
اگر مصرف آب در کولر شما زیاد است، حتماً پارامترهایی را که برای مصرف آب گفتیم، بررسی کنید و با بهینه‌سازی آنها، مصرف آب در کولر آبی خودتان را کاهش دهید.