خبرنگاران، عامل ثبت و ماندگاری لحظات ارزشمند در تاریخ هستند. حرفه خبرنگاری در جهان معاصر به خون خبرنگاران عاشق آغشته است؛ خبرنگارانی که با دوبالِ آگاهی‌بخشی و شهادت‌طلبی تا ملکوت اعلا پرواز و عظمتِ «خبرنگار مخلص و عاشق بودن» را بر همگان آشکار کرده‌اند.

اصحاب رسانه 244 شهید در جنگ تحمیلی تقدیم کرده‌اند. شهدای عرصه خبر و رسانه در دفاع مقدس، سند ماندگار ایثار این قشر فرهیخته و شجاع هستند.

شهیدان سید محمد اسحاقی، رسول مصطفایي، غلامرضا رهبر(شهید گمنام)، حسین ضامن، داریوش گودرزی‌کیا، حسین فرهادی کوهپائی، علی نبی‌پور انگجی، منصور برخوردار، مجید جباری شهیر، ناصر دادرس، حسین فرهادی، مجید جباری، علی‌اکبر طحانی و حسن باقری از جمله شهدای خبرنگار در 8 سال دفاع مقدس هستند. اولين شهيد روزنامه‌ كيهان در دفاع مقدس، شهيد يوسف نصوحي‌پور عضو تحريريه اين روزنامه بود كه در عمليات 

«دب حردان» در 14 آبان 1359 به شهادت رسيد.

شهید محسن اخوان طباخ نیز شهید مؤسسه کیهان در جنگ تحمیلی است که به عنوان عکاس و خبرنگار در روزنامه کیهان مشغول به کار شد و در حین تهیه خبر در منطقه شلمچه در 2 خرداد 1361 به فیض شهادت نایل آمد.

بعد از جنگ تحمیلی نیز باب شهادت برای خبرنگاران بسته نشد و خبرنگاران زیادی آخرین خبر زندگی‌شان را با خون نوشتند و خونین‌بال از ملک تا ملکوت پرواز کردند و «عند ربهم یرزقون» گردیدند. سید شهیدان اهل قلم شهید سید مرتضی از جملۀ معروف‌ترین خبرنگاران شهید بعد از جنگ تحمیلی است. 

شهید حجت‌الاسلام سید محمد حسین نواب در طول دفاع مقدس حدود یک سال به عنوان نیروی رزمی، تبلیغی در جبهه‌های حق علیه باطل جنگید و پس از عضویت در سازمان تبلیغات اسلامی به عنوان خبرنگار مؤسسه کیهان به بوسنی و هرزگوین اعزام شد و در راهِ دفاع از مظلومان در اروپا در ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) در شهر موستار به دست کروات‌ها اسیر شد و بعد از شکنجه‌های بسیار در ۸ شهریور ۱۳۷۳ به شهادت رسید.

در 15 آذر 1384 شاهد شهادت دسته‌جمعی خبرنگاران در یک سانحه هوائی بودیم. در این روز هواپیمای سی ۱۳۰ حامل خبرنگاران، عکاسان خبری و نیروهای ارتش برای پوشش خبری یک رزمایش از تهران عازم بندرعباس بود که هواپیما دچار نقص فنی و آتش سوزی شد و با برخورد به ساختمان مسکونی ۱۰ طبقه در شهرک توحید سقوط کرد. این حادثه ناگوار منجر به شهادت ۹۴ نفر شد که ۴۸ نفر از آنان خبرنگار بودند. رسول کاظم‌نژاد از سرویس عکس کیهان از جمله شهدای این سانحه هوائی بود.

در ماجرای دفاع از حرم نیز شهید خبرنگار داریم. شهید مدافع حرم حسین خزایی گزارش‌های خبری در سوریه از خطوط مقدم نبردها تهیه می‌کرد و در ۲۲ آبان ۱۳۹۵ درحالی‌که مشغول تهیه گزارش میدانی از عملیاتی در حلب سوریه بود، در اثر اصابت ترکش خمپاره به ناحیه سر، به شهادت رسید. 

خارج از مرزهای ایران نیز خبرنگاری با عشق و خون پیوند یافته است و به ویژه اخیراً خبرنگاران زیادی به دست جنایتکارترین و خونخوارترین جلادان تاریخ به شهادت رسیده‌اند. رژیم اشغالگر و تروریست و کودک‌کش صهیونیستی تا به حال خبرنگاران زیادی را به شهادت رسانده است که این روند بعد از آغاز طوفان الاقصی سرعت سرسام‌آوری گرفته است. 

۱ مرداد ۱۴۰۳، دفتر اطلاع‌رسانی دولتی در غزه اعلام کرد: حیدر ابراهیم تحلیلگر و فعال رسانه‌ای به شهادت رسیده است. در بیانیه‌این دفتر آمده است که با شهادت این خبرنگار، شمار شهدای رسانه از آغاز جنگ علیه غزه در هفتم اکتبر گذشته به ۱۶۳ نفر افزایش یافت.

اعلام روز خبرنگار در جمهوری اسلامی ایران

تکریمِ عظمت جایگاه خبرنگاران در جمهوری اسلامی ایران به انحاء مختلف انجام میشده است اما با نامگذاری روز 17 مرداد همزمان با شهادت شهید محمود صارمی با عنوان «روز خبرنگار»، هر سال پاسداشت خبرنگاران به‌صورت منسجم‌تر و 

تثبیت شده‌تری انجام می‌شود. 

15 مرداد 1402 و در دولت شهید سید ابراهیم رئیسی، به پیشنهاد معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تأیید کارگروه نام‌گذاری روزهای شورای فرهنگ عمومی، ۱۷ مرداد به‌عنوان «روز خبرنگار- سالروز شهادت شهید محمود صارمی» در تقویم رسمی کشور ثبت شد و به این ترتیب عنوان «روز خبرنگار» به «روز خبرنگار- سالروز شهادت شهید محمود صارمی» تغییر یافت.

به مناسبت این روز مروری می‌کنیم بر حادثه تروریستی مزار شریف و شهادت محمود صارمی و ویژگی‌های ممتاز شخصیتی و عملکردی و خبرنگاری شهید صارمی. 

شهید صارمی و عمل به رسالت خبرنگاری

 تا آخرین قطره خون

شهید محمود صارمی در جنگ تحمیلی، از طریق بسیج دانشجویی دانشگاه تهران به جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شتافت و 17 ماه در کردستان، حلبچه و جنوب خرمشهر به دفاع مقدس پرداخت.

شهید صارمی در سال 1370 به همکاری با خبرگزاری جمهوری اسلامی «ایرنا» مبادرت ورزید و پس از چهار سال به سمت دبیر سرویس فارسی این خبرگزاری برگزیده شد و 26 دی 1375 مسئول دفتر خبرگزاری ایرنا در افغانستان راهی مزار شریف شد. 

دو سال در افغانستان بود و در این مدت صدای مردم مظلوم و ستمدیده افغانستان را به جهانیان می‌رسانید. 

تابستان سال 1377، شهید صارمی به فاصله بسیار کوتاهی قبل از فاجعه مزار شریف، دچار بیماری آپاندیس می‌شود و دوستانش جراح و دکتر بیهوشی ایرانی پیدا می‌کنند و در بیمارستانی تقریباً مخروبه و با امکانات بسیار محدود، عمل جراحی می‌شود و بعد از گذشت دو روز به دلیل ترس از عفونت به ایران منتقل می‌شود و حدود ده روز در ایران ماند و این موضوع باعث شد تا برای آخرین بار بتواند خانواده‌اش را ببیند.

با وجود این‌که شهید صارمی دوران نقاهتش را در تهران طی می‌کرد، پس از به اوج رسیدن جنگ افغانستان، با احساس مسئولیت خبرنگاری در ۱۴ مردادماه به کشور افغانستان و محل کارش مزار شریف رفت. 

17 مرداد 1377، افرادی مسلح بلافاصله پس از تصرف شهر مزار شریف به کنسولگری ایران رفته و هشت دیپلمات و خبرنگار خبرگزاری ایرنا را به شهادت رساندند.

در این حادثه تأسف‌بار ناصر ریگی سرپرست کنسولگری، محمد ناصر ناصری کارشناس امور فرهنگی، نورالله نوروزی کارشناس امور کنسولی، رشید پاریا فلاح کارشناس امور کنسولی، حیدرعلی باقری مدیر تدارکات و مدیر داخلی، مجید نوری نیارکی حسابدار، کریم حیدریان کارشناس امور کنسولی، محمدعلی قیاسی کارشناس امور کنسولی و محمود صارمی‌خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی‌ «ایرنا» به شهادت رسیدند.

یک نفر از اعضای کنسولگری به نام الله مدد شاهسون در این حمله مجروح شد و به طرز معجزه آسایی زنده ماند و مدتی بعد توانست مخفیانه خود را به ایران برساند.

تروریست‌ها همان شب جنایت به کنسولگری برگشته و پیکرهای شهدا را در محوطه پشتی کنسولگری، در گوری دسته‌جمعی دفن کردند.

بیش از یک ماه از سرنوشت این نه نفر خبری در دست نبود تا این‌که پیکر مطهر شهدا را در یک گور دسته‌جمعی در خرابه‌های پشت کنسولگری پیدا کردند. در 20شهریور1377، شهادت آنان تأیید شد و از طریق رسانه‌ها اعلام گردید. در همین روز پیامی از جانب دفتر مقام معظم رهبری صادر گردید که در آن از این شهدا با عنوان «عزیزان پاکباخته» یاد شده و سه روز عزای عمومی نیز در کشور اعلام گردیده بود. 

پیکرهای شهدا در ۲۴شهریور۱۳۷۷ به تهران منتقل شد و بعد از نماز جمعه با حضور مقام معظم رهبری در مراسمی شکوهمند تشییع گردیدند.

مقامات عالی رتبه بیش از 180 کشور جهان با ارسال پیامهای تسلیت به مسئولان جمهوری اسلامی ایران و خانواده شهید صارمی به همدردی پرداختند.

ورودی و خروجی خبرگزاریهای سراسر دنیا به مدت یک الی دو دقیقه به احترام شهید محمود صارمی بسته شدند.

مزار شهید صارمی در بهشت شهدای شهر بروجرد قرار دارد و یادمانی نیز برای آن ساخته شده است. پدر بزرگوار این شهید نیز پس از رحلت، در جوار فرزندش آرام گرفت.

پاسخ کوبنده و عبرت‌آموز سپاه به فاجعه مزار شریف

سردار سرلشکر رحیم صفوی دستیار و مشاور فرمانده کل قوا و فرمانده سابق سپاه پاسداران سالها بعد در مورد پاسخ جمهوری اسلامی ایران به فاجعه مزار شریف روشنگری و در سال 1390 در بخشی از یک گفت‌و‌گو با خبرگزاری فارس در مورد پاسخ ایران به فاجعه مزار شریف که در دوران فرماندهی سردار صفوی بر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اتفاق افتاده است، نیز صحبت کرده است. 

مطابق این اظهارات، بعد از شهادت دیپلمات‌ها، سپاه ظرف 48 ساعت دو لشکر را از طریق هواپیما در مرز تایباد پیاده کرد و یک نقشه عملیاتی هم طراحی کرد تا پس از کسب اجازه از حضرت آقا، برای تنبیه طالبان با چند لشکر تا منطقه هرات پیشروی کنند و اینها را گوشمالی بدهند و برگردند. حضرت آقا با این طرح مخالفت کردند با این استدلالها که اولاً طالبان وارد سرزمین ما نشده‌اند و به داخل کشور ما تجاوز نکرده‌اند و دیگر هم آنکه در لشکرکشی انتقامی ایران تعدادی از سپاهیها هم شهید خواهند شد.

سردار صفوی در این مصاحبه، تصمیم نهائی و انتقامی را چنین شرح داده است:«من اجازه خواستم که طرح دیگری را ببریم و همین کار را هم کردم که طرحی را بردیم که این پاسگاه‌های مرزی طالبان را در یک زمان کوتاه، اول با توپخانه و خمپاره بزنیم، بعد هم برویم پاسگاه‌ها را با لودر و بولدوزر منهدم کنیم که حضرت آقا با این طرح موافقت فرمودند.

آن کسی هم که فرماندهی این عملیات را بر عهده گرفت، سردار شهید نورعلی شوشتری فرمانده سپاه مشهد و فرمانده لشکر خراسان بود.

عملیات با موفقیت کامل انجام شد و یک قدرت‌نمایی را آن زمان به طالبان نشان دادیم. طالبان بعد از آن به شدت وحشت کردند و برای ما پیغام فرستادند که ما غلط کردیم و دیگر متعرض ایران و ایرانیها نخواهیم شد.»

شهید صارمی در آیینه خاطرات و سخنان خانواده

گزیده‌ای از سخنان و خاطرات خانواده شهید صارمی در توصیف عظمت شخصیت و ویژگیهای ممتاز و خبرنگاری صادقانه و عاشقانه‌اش را نقل می‌کنیم. 

این سخنان از مصاحبه‌های مختلف با رسانه‌های گوناگون گلچین شده‌اند.

خبرنگارِ سختکوش و متعهد و مسئولیت‌پذیر و شهادت‌طلب

گزیده‌ای از صحبت‌های خانم خدیجه روزبهانی همسر گرامی شهید محمود صارمی:

- شهید صارمی علاوه ‌بر اراده قوی، یک ویژگی خاص دیگر هم داشت و آن سخت‌کوشی، تعهد و مسئولیت‌پذیری بالای او بود.

- آدم کنجکاو و بی‌نهایت ریزبینی بود و بعد از چند بار صحبت کردن با فرد می‌توانست ریز رفتار او را تشخیص دهد و بسیار مسئولیت‌پذیر بود.

- شهید صارمی انسان بسیار ساده‌ای بودند. من در تمام مدت دروغی از ایشان نشنیدم. همان‌طور که می‌دانید خود ما هم در حرفه خبرنگاری به پرهیز از دروغ و حفظ ارزش‌ها تأکید می‌کنیم. این موضوع در رفتار شهید صارمی هم بسیار 

هویدا بود.

- تعهد کاری بالای شهید صارمی مهم‌ترین شاخصه و ویژگی کاری وی بود. زمانی که در حال مخابره خبر محاصره کنسولگری توسط نیروهای طالبان بود تا آخرین دقایق باوجوداینکه خطر بیخ گوش‌شان بود، رسالت خبری خود را رها نکرد.

- وقتی پرسیدم چرا علاقه داری بموقعیت جنگی بروی، می‌گفت هر چقدر هم که خبرنگار توانمند باشد، وقتی در محدودیتها و شرایطی قرار می‌گیرد که باید تصمیم بگیرد، شرایط فرق می‌کند با وقتی که در مرکز نشسته و در شهر به مأموریت می‌رود و گزارش تهیه می‌کند.

- دو سال آخر خدمتش را در مزار شریف گذراند و به گونه‌ای با مردم آنجا عجین شده بود که آنها گمان می‌کردند عضوی از خانواده‌شان است. 

- او مردم مظلوم افغانستان را همچون خانواده خود دوست داشت. محمود به قدری با آن مردم مأنوس شده بود که درد آنها را درد خود می‌دانست.

- یک هفته قبل از شهادت محمود، سرودی از تلویزیون پخش شد که درباره فراق از شهادت و پایان جهاد بود. یک لحظه اشک در چشم‌های محمود حلقه زد و با افسوس گفت: «قطعاً جنگ خوب نیست اما حیف که با تمام شدن جنگ، درهای شهادت هم بسته شد».

شهید صارمی همان لحظه خالصانه شهادت را از خدا خواست و در کمتر از یک هفته در نهایت مظلومیت به دست طالبان در مزار شریف افغانستان به آرزویش رسید.

- محمود به یقین رسیده بود که خبرنگار موظف است پیام مظلومیت گروهی را به گوش جهان برساند و بنابراین با مسئولیتی که بر عهده داشت، تا پای جان ایستاد و خداوند مزد جهاد او را شهادت قرار داد.

- بامداد 17 مرداد سال 1377 که محمود از مزار شریف با من تماس گرفت، صدای زنجیر‌تانکها را در شهر شنیدم. در تماس بعدی که 45 دقیقه قبل از حادثه بود، صدای انفجارها در شهر کاملاً واضح اما او مانند همیشه آرام بود.

- در شورای عالی انقلاب فرهنگی، طرح نامیدن 17 مرداد به نام روز خبرنگار به یاد شهید صارمی و به دلیل مظلومیت و نحوه شهادت ایشان و اینکه در شرایط خاص جسمانی‌اش همچنان در محل مأموریت خود مانده بود، تصویب شد.

پشتکار مثال‌زدنی در عرصه خبر

گزیده‌ای از صحبت‌های مادر گرامی شهید محمود صارمی:

- محمود در بین همه فرزندانم خاص بود؛ اخلاق و رفتارش با همه متفاوت بود؛ علاوه ‌بر مهربانی و دلسوزی، بسیار مؤدب و صبور بود.

- شهید صارمی در رعایت حال پدر و مادر و احترام به آنها بسیار کوشا بود و حتی یک مورد هم به یاد ندارم که خلاف رأی والدین خود عمل کرده باشد. 

- در عرصه خبر، پشتکار و تلاش محمود در افغانستان مثال‌زدنی بود. همه‌کسانی که او را می‌شناختند از صداقت در رفتار، مهربانی و دلسوز بودن او تعریف می‌کردند.

خبرنگار عاشق و وظیفه‌شناس و طرفدار مظلومان

گزیده‌ای از صحبت‌های خانم آمنه صارمی خواهر گرامی شهید صارمی:

- شهید صارمی به دلیل مشاهده مصیبتهای مردم افغانستان از نزدیک با این ملت انس گرفته بود و مردم این سرزمین را دوست داشت و بیش از دو سال مأموریت در افغانستان، فریاد مظلومیت این ملت را به گوش جهانیان رسانید تا در نهایت مرکب قلم این شهید با خونش آمیخته شد.

- محمود صارمی، مردم مظلوم افغانستان را همچون خانواده خود دوست داشت. 

او با آنها بر سر یک سفره می‏نشست و از درد و مشکلات آنها رنج می‎برد. محمود به قدری با مردم آنجا مأنوس شده بود که درد آنها را درد خود می‏دانست.

- صارمی خبرنگاری جسور و بی‌باک بود که به حرفه‌ خود عشق می‌ورزید و نقش خطیر و حساس خود را در آگاهی‌بخشی به جامعه به خوبی درک می‌کرد و ارتقای سطح آگاهی جامعه را دغدغه‌ اصلی خود می‌دانست.

- او از جمله خبرنگارانی بود که خوب می‌دانست پاکی و قداست حرفه خبرنگاری نباید تحت تأثیر افکار خاص جناحی قرار گیرد چراکه یک خبر می‌تواند جامعه‌ای را آشفته کند و یا گامی مهم در جهت سازندگی و پیشرفت بردارد.

بسیجی خط امامی

گزیده‌ای از صحبت‌های رشید صارمی، برادر گرامی شهید صارمی:

- هیچ گاه نماز اول وقت را ترک نمی‌کرد و حتی خانواده را امر به نماز اول وقت می‌نمود و به خصوص به نماز صبح اهمیت می‌داد.

- شهید صارمی شخصی مردم‌مدار و بااخلاق بود و به صله ارحام اعتقاد راسخی داشت و نسبت به فریضه امر به معروف و نهی از منکر در بین دوستان و آشنایان متعهد بود.

- شهید صارمی به معنای واقعی کلمه خوش اخلاق بودند.

- شهید صارمی قبل از اینکه خبرنگار باشد، یک بسیجی خط امامی بود و تنها دلیلی که باعث شد به فیض عظیم شهادت نایل گردد، روحیه بسیجی، تبعیت محض از امام امت و انعکاس اخبار واقعی از اوضاع و احوال کشور و مردم زجر کشیده افغانستان بود.

اصحاب رسانه راه شهدا را ادامه دهند

و سرانجام سخن آخر ما در این گزارش، سخنی از رشید صارمی برادر شهید صارمی خطاب به اصحاب رسانه است:

جوانان و اصحاب رسانه راه شهید صارمی و شهید آوینی و شهیدان دفاع مقدس را ادامه بدهند و پیام‌رسانان خوبی برای شهیدان باشند تا نام امام شهیدان و شهیدان انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و شهید صارمی در تاریخ جاودان بماند.