بعد از جدی شدن موضوع قاچاق معکوس طلا برای رفع تعهد ارزی، بانک مرکزی مقررات سختگیرانه‌تری در این خصوص اعمال کرد اما نحوه خروج میلیارد دلاری طلا همچنان محل بحث است و باید در این زمینه شفاف‌سازی شود.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، روز 22 آذرماه خبری درخصوص صادرات غیر قانونی طلا به منظور واردات آن از طریق واردات در مقابل صادرات خود در جهت رفع تعهد ار صادراتی منتشر شد. چندی بعد موضوع ابعاد جدی‌تری پیدا کرد تا در نهایت بانک مرکزی مقررات مربوط به رفع تعهد ارزی از طریق واردات طلا را اصلاح کرد.

در همین راستا علی سعیدی؛ مدیرعامل مرکز مبادله ارز و طلای ایران در تشریح شرایط جدید فروش شمش طلا در این مرکز، تصریح کرد: این روزها در رسانه‌ها در مورد عرضه طلا در مرکز مبادله شایعاتی مطرح شده و این مسئله با ابهاماتی مواجه شده است. ابلاغیه این مسئله در بانک مرکزی منتشر شد و برنامه‌ریزی این کار و مقدمات آن فراهم شده است. نیمی از دستورالعمل این کار در بانک مرکزی تدوین شده و فردا باقی آن تکمیل می‌شود و در این بین فرصتی وجود دارد تا سامانه آن را تکمیل و فرآیند و شرایط آن را اعلام کنیم.

جزئیات افزایش مشکوک واردات طلا

طبق آمار گمرک ایران، واردات 19 تن شمش طلا با اختصاص دو و 54 صدم درصد از ارزش کل واردات کشور در 9 ماهه سال جاری رتبه چهارم اقلام عمده کالاهای وارداتی کشور را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته، میزان واردات طلا نزدیک به صفر بوده است.

بر این اساس با توجه به امارهای منتشر شده، در آذر ماه امسال حدود شش تن طلا وارد کشور و از طریق گمرکات ترخیص شده است. به نظر می‌رسد واردات طلا طی این مدت از یک میلیارد و 200 میلیون دلار عبور کرده است.

هرچند در بخشنامه بهمن 1401 واردات شمش برای رفع تعهد ارزی مجاز شده بود در بخشنامه اصلاحی بانک مرکزی در دی ماه 1402 آمده است؛ در صورت عدم ارائه تأییدیه تحویل، عرضه و فروش ارز از مرکز مبادله ارز و طلای ایران، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری مکلف به شکایت از واردکننده نزد سازمان تعزیرات حکومتی تحت عنوان عدم ایفای تعهد ارزی شده‌اند.

لزوم شفاف‌سازی

بعد از جدی شدن موضوع قاچاق معکوس طلا برای ورود مجدد و رفع تعهد ارزی بانک مرکزی مقررات سختگیرانه‌تری در این خصوص اعمال کرد. در این بین نحوه خروج میلیارد دلاری طلا همچنان محل بحث است. در واقع این سؤال مطرح شده که مسیر پر ریسک کوه و بیابان برای خروج میلیارد دلاری شمش موضوعی دور از ذهن است.

بر این اساس سؤالی که مسئولان مرتبط با قاچاق ارز و کالا و همچنین کارشناسان باید به آن بپردازند این است که خروج طلا از کشور از کدام مسیرها انجام شده است؟ اگر از گذرگاه‌های رسمی این اتفاق افتاده بایستی نهادهای نظارتی در این خصوص شفاف سازی داشته باشند.

یک تیر و دو نشان با معامله شمش طلا

همچنین به گزارش خبرگزاری، بانک مرکزی بعد از ساماندهی بازار ارز، به دنبال حل مشکل طلا برای ساخت مصنوعات است. طی روزهای گذشته این بانک در ابلاغیه اعلام کرده است؛ صادرکنندگان می‌توانند به جای رفع تعهد ارزی، شمش طلا وارد کرده و در مرکز مبادله ارز و طلای ایران به فروش برسانند. 

کارشناسان اقتصادی معتقدند این ابلاغیه می‌تواند یک بستر کاملا شفاف برای واردات و معاملات شمش طلا ایجاد کند تا هم مشکل کمبود شمش طلا برای مصنوعات در کشور حل شود و هم مشکل واردات طلای ساخته شده کاهش پیدا کند. در گذشته میزان واردات طلا مشخص بود اما اینکه چقدر از این واردات به شرکت‌های سازنده طلا می‌رسید مشخص نبود. با این روش علاوه‌بر اینکه میزان واردات طلا کاملا حقیقی و شفاف می‌شود ذی‌نفعان واقعی یعنی متقاضیان شمش (سازندگان مصنوعات طلا) و صادرکنندگانی که از این طریق می‌خواهند رفع تعهد ارزی کنند می‌توانند اقدام به واردات 

کنند.

در این بستر، برخی موضوعات مطرح شده درخصوص دو یا چند نرخی شدن طلا نیز رخ نخواهد داد. در مرکز مبادله قیمت شمش طلا براساس عرضه و تقاضا و کاملا شفاف و با نرخ پایه‌ نزدیک به ‌بازار کشف خواهد شد و موضوعات مطرح شده در خصوص اینکه شمش طلا با کدام نرخ ارز قیمت‌گذاری می‌شود، اصلا موضوعیت پیدا نمی‌کند.

کارشناسان اقتصادی می‌گویند هر بستری که منجر به معاملات شفاف در هر زمینه‌ای شود می‌تواند کمک قابل توجهی به اقتصاد کشور کند. معاملات شمش طلا در مرکز مبادله نیز در همین راستا بوده و می‌تواند بخش عمده‌ای از نیاز کشور در این زمینه را تامین کند.