رضوان خدا در بهشت
خداوند در آیات بسیار هنگامی که از بهشت و پاداشهای آن سخن میگوید، از اموری سخن به میان میآورد که انسان با آن آشناست و درک و فهمی نسبت به آن دارد. با این همه، در جایی بر این نکته تاکید میکند که « و لدینا مزید» (ق، آیه 35) این چیزهایی که گفته شده و مشابهات و متشابهات آن هست، افزون بر آن چیزهای بسیاری دیگری هست که بیرون از دایره فکر و فهم و درک شماست؛ زیرا عقول و اندیشهها و حتی پندارهای آدمی هر چه پرواز کند، در دایره دانستهها و شناخته شدههایش است و توانایی تفکر و اندیشه در فراتر از آن را ندارد. بنابراین حتی بهشت آن دنیایی را نمیتوان محدود به دانستههای خود کرد و لذتهای آنجا را با لذتهای دنیوی مقایسه کرد.
این در حالی است که فراتر از این بهشت نیز پاداشهای بسیار دیگری برای آدمی فراهم شده است که خداوند در توصیف آن تنها به رضوانالله بسنده کرده است. روضه رضوان، جایی است که آدمی در آن به کمال خشنودی و رضایت میرسد و این رضایت و خشنودی دو جانبه است. به این معنا که هم بنده و هم خدا از این وضعیت خشنود هستند. روضه رضوان، هم بهشت است و هم بهشت نیست، زیرا هم خصوصیات و داراییهای بهشتی را دارد و هم چیزی فراتر از آن را دارد؛ زیرا بهشت خود تجلی اسمایی و صفاتی الهی است در حالی که روضه رضوان، تجلی و مظهر ذات است و از اینروست که خداوند در آخر سوره فجر آن را به خود و ذاتش نسبت میدهد و آن را جنت ذات میداند. به یک معنا هم بهشت است و هم فراتر از آن میباشد. بر این اساس در آیه 72 سوره توبه میفرماید: و رضوان من الله اکبر. گفتهاند که همین بهشت وعده داده شده الهی اینگونه است. به این معنا که بهشت جايي است كه همه نعمتهاي الهي در آن فراهم است و داراي دو ارزش است: يكي نعمتهاي ظاهري شامل نهرها، باغها، درختان و انواع لذتها و ديگر آنكه بهشت، تجسم و تبلور ومحل تجلي رضوان الله است؛ يعني كسي كه در بهشت قرار ميگيرد، احساس ميكند كه خدا از او خشنود است؛ زيرا اگر كسي مورد غضب خدا باشد در بهشت جايي ندارد. قرآن كريم هر دو ارزش را براي بهشت بيان ميكند و ميفرمايد:« بگو: آيا شما را بهتر از اين خبر دهم؟ پرهيزكاران نزد پروردگارشان باغهايي دارند كه در آنجويهايي روان است و در آن جاودانهاند و نيز از همسراني پاكيزه و خشنودي خدا برخوردارند». (سوره آل عمران، آيه15) هچنين در جاي ديگر ميفرمايد:«خداوند به مردان و زنان مؤمن باغهايي را وعده داده است كه در آن جويبارهایی روان است كه جاودانه است و خشنودي و رضاي خداوند از همه اينها برتر است و رستگاری بزرگ همين است. (سوره توبه، آيه72) كه دراين آيه شريفه بعد از بيان نعمتهاي بهشتي ميفرمايد: «و رضوان من الله اكبر»؛ يعني مهمترين نعمتي كه نصيب اهل بهشت ميشود، رضوان الله است؛ رضوانی که «اكبر» است يعني ارزش آن از تمام نعمتهاي بهشتي برتر است و نميتوان ارزش آن را در مقايسه با چيزهاي ديگر حتي اگر ارزشمند هم باشند، بيان كرد. همانگونه كه درباره عظمت خداوند آمده است: «الله اكبر» درباره رضوان الله هم كلمه«اكبر» آمده است، پس چنانكه عظمت خداوند در تعريف و توصيف نميگنجد و به بيان نميآيد، ارزش رضوان الله نيز برتر از بيان و گفتار است و نميتوان براي آن قدر و قيمتي معين كرد؛ زيرا شخص بهشتي احساس ميكند كه خداوند از او خشنود است و در پناه لطف او قرار دارد و اينجاست كه تمام نعمتها براي او زيبا و لذتبخش ميشود. پس ارزش همه نعمتهاي بهشتي از رضوان الله گرفته شده است و اوست كه با پرتوافشاني به همه نعمتهاي بهشت، نور، جلا و ارزش ميدهد.
مجتبی حسنزاده