توجه به تأکیدات رهبری در ارزش‌دهی به یادگیری زبان فارسی به عنوان یک اصل جهانی
گسترش دیپلماسی فرهنگی ایران با توسعه یادگیری زبان فارسی
ع صادقی
بسیاری از کشورهای جهان با استفاده از ابزارهای مختلفی همچون قدرت نظامی، اقتصادی و رسانه‌ای سعی در نمایاندن و تحمیل فرهنگ خود به دیگر جوامع جهانی داشته‌اند، اما رویکرد ایران اسلامی با تکیه بر ایجاد صلح و آرامش و روابط همه‌جانبه با کشورهای همسایه و منطقه توانسته بستری را برای شناساندن بیش از گذشته آداب و فرهنگ کشورمان به ملت‌های دیگر فراهم سازد.
در این برهه تاریخی کنونی که کشورهای استکباری در حال ترویج فرهنگ غربی و سلطه‌گری خود بر دیگر کشورها هستند باید به گسترش و یاددهی زبان فارسی که پیشینه تاریخی و هویت فرهنگی و اجتماعی بسیاری از کشورهای منطقه را تشکیل می‌دهد، توجه ویژه‌ای داشت. این امر به توسعه اهداف دیپلماسی فرهنگی- سیاسی جمهوری اسلامی در کشورهای منطقه و فرامنطقه کمک شایانی می کند.
از طرفی با بهره‌گیری از روش‌های جدید تبلیغات و تولیدات فرهنگی باید نسل جدید گرفتار و مبهوت در فرهنگ مخرب غرب را به سمت اهمیت‌دهی به آداب و فرهنگ اجتماعی کشورمان توجه داد تا بتوانیم از سوی دیگر شاهد کاهش تناقضات هویتی و آسیب‌های اجتماعی در میان نوجوانان و جوانان در جامعه باشیم.
سند تحول بنیادین
و اجرای اصول و قواعد جامع آن
نقش پررنگ سند تحول بنیادین و اجرای اصول و قواعد جامع آن در مراکز علمی برای جذب جوانان به فرهنگ و هویت اصیل جامعه کشور بسیار دارای اهمیت است.
حجت‌الاسلام والمسلمین وکیلی، کارشناس مسائل مذهبی و فرهنگی در گفت‌و‌گو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «آنچه که در رابطه با سخنان مقام معظم رهبری مهم است توجه به توسعه زبان فارسی است، نخست باید برای رسیدن به این هدف ارزشمند از درون جامعه خود شروع به جذب جوانان و نوجوانان کرد تا در رشد این طرح در جوامع کشورهای مختلف تجربیات و نتايج اثربخش آن مشاهده شود، چرا که موفقیت در این طرح که خیلی هم ناشناخته نیست کشور را در دیگر ابعاد فرهنگی نیز جلو می‌اندازد.»
وی ادامه می‌دهد: «طبیعتا هدایت فکر و ذهن جوانان به جنبه‌های هویت اصیل و فرهنگ کهن خود که سال‌هاست تحت سیطره فرهنگ غربی بوده و در جنگ رسانه‌ای و نرم دشمن دچار آسیب شده، نیازمند روشی نو و تبلیغات فکرشده و پاسخ‌دهنده به سؤالات نسل جدید است که باید در این امر مراکز علمی و کارشناسان و متخصصان حوزه تربیت و آموزش عزم خود را جزم کنند.»
این کارشناس مسائل مذهبی و فرهنگی اضافه می‌کند: «این امر مهم یک سنگر برای مقابله با آسیب‌های فرهنگی و هویتی غرب علیه کشورمان است که سازمان آموزش و پرورش و مراکز حوزه علمیه باید نقش سند تحول بنیادین آموزش کشور را برای کمک به اصلاح آرمان فکری جوانان امروز و سوق‌دهی آنان به فرهنگ کشور تأکید داشت، چرا که اصول و قواعد اساسی تعامل با نسل جدید در مدارس و آموزشگاه‌ها به‌درستی و کمال در این سند به آن اشاره شده است.»
وکیلی می‌گوید: «برای پیشبرد رشد و ارزش‌دهی به ادبیات فارسی در دروس دانش‌آموزان مدارس کشور و توسعه آموزش زبان فارسی در جوامع مختلف «سند تحول بنیادین» همان نقشه راهی است که راز بن‌بست‌ها و گمراهی‌های موجود را برایمان می‌گشاید و ذهنیت ما را برای رسیدن به جامعه آرمانی معنوی، آموزشی آماده می‌کند.»
وی یادآور می‌شود: «بی‌شک توجه به مسئله ادبیات فارسی و فرهنگ اصیل کشورمان ذهن جوانان را برای کمک به حل مشکلات و معضلات جامعه و پیدا کردن نقش خود برای تکمیل زنجیره رشد و پیشرفت کشور بازتر می‌کند و آسیب‌ها و نابهنجاری‌های موجود در نظام اجتماعی را کاهش داده و فضای علمی پژوهشی را بیش از پیش رونق می‌بخشد.»
ضرورت ترویج زبان فارسی در کشورهای مختلف
طبق آمارهای موجود جوانان عراقی و کویتی بیشترین سهم یادگیری زبان فارسی را دارند.
احمدرضا جلالی، کارشناس ادبیات فارسی و استاد حوزه علمیه می‌گوید: «خوشبختانه در ترویج فرهنگ و زبان فارسی کشورمان به کشورهای مختلف همسایه از سوی مراکز حوزه علمیه اقدامات مثبت فراوانی صورت گرفته که یکی از آنها دایر شدن مراکزی ویژه برای آموزش زبان فارسی در کشورهای عراق، کویت، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و کشورهای مختلف آفریقایی طی ۳ سال گذشته بوده است.»
وی تصریح می‌کند: «از طرف حوزه علمیه استان‌های اصفهان و قم به‌طور خاص برای آموزش زبان فارسی به بیش از ۱۰۰ هزار نفر در سال در کشورهای عراق و کویت اقدامات مهمی در حال انجام گرفتن است و جوانان عراقی و کویتی با استقبال و اشتیاق به یادگیری زبان فارسی بیشترین سهم را به خود اختصاص دادند.» این کارشناس ادبیات فارسی و استاد حوزه علمیه می‌گوید: «هر ساله با هماهنگی و اقدام حوزه علمیه قم چندین مروج و استاد ادبیات فارسی به کشورهای غرب آسیا و قاره آفریقا سفر می‌کنند تا جوانان مشتاق به یادگیری این زبان را به‌طور عالی آموزش دهند و آنها را با فرهنگ و هنر اصیل جامعه ایران آشنا کنند که این امر علاوه‌بر بعد فرهنگی آثار مثبتی در حوزه گردشگری و اقتصاد کشور بر‌جای خواهد گذاشت.»
جلالی عنوان می‌کند: «در مراکز آموزش زبان فارسی در شهرهای مختلف عراق از جمله نجف، کربلا و بغداد فراگیران بعد از طی کردن ۳ الی ۵ سال یادگیری با آزمون کنکور نهائی فارغ‌التحصیل شده و مدرک معتبر یادگیری زبان فارسی را دریافت می‌کنند و همچنین می‌توانند برای ادامه تحصیل رشته‌های مختلف مذهبی در مراکز علمی ایران از جمله حوزه‌های علمیه تحت عنوان جامعه المصطفی جذب و به‌کارگیری شوند.»
وی یادآور می‌شود: «بحث آموزش زبان فارسی به‌خصوص در جوامع غیراسلامی تنها جنبه فرهنگی نداشته بلکه استادان و مروجان در این طرح تلاش می‌کنند تا فراگیران خارجی را به موضوعات اسلامی و مفاهیم شیعه‌شناسی آشنا کنند، به‌طوری که در سال گذشته در کشور نیجریه بیش از ۲۰۰ نفر از یادگیرندگان زبان فارسی به اسلام و شیعه گرایش پیدا کرده و برای ادامه تحصیل جذب مراکز حوزه علمیه ایران شدند.» این کارشناس ادبیات فارسی ادامه می‌دهد: «پیش‌بینی می‌شود در سال جاری بیش از هزار و ۵۰۰ نفر از فراگیران یادگیرنده زبان و ادبیات فارسی در کشورهای عراق، کویت و ارمنستان گواهی معتبر آموزش زبان فارسی را دریافت کنند و جذب مراکز علمی کشور شوند.»
علاقه جوانان نیجریه‌ای
به یادگیری فرهنگ و زبان فارسی
ابراهیم هادی اهل نیجریه و از دانشجویان حوزه علمیه قم که نزدیک به 12 سال مقیم کشورمان است، در گفت‌و‌گویی با گزارشگر روزنامه کیهان از تازه‌ترین تحولات و اتفاقات مهم و جدید کشور نیجریه در سال جاری توضیح می‌دهد.
ابراهیم هادی خاطرنشان می‌کند: «یکی از مهم‌ترین اتفاقات سال جاری در کشور نیجریه گسترش مدارس تدریس زبان فارسی در مناطق مختلف این کشور هوسا زبان بوده که استقبال‌کنندگان فراوانی هم داشته است.»
وی ادامه می‌دهد: «در حدود 7 سال قبل با ایجاد روابط مذهبی و فرهنگی از سوی رایزنان فرهنگی ایران، پای مقامات سازمان‌های مهمی از جمله جامعه المصطفی به نیجریه باز شد که در نهایت باعث ایجاد مدرسه فارسی‌زبانی در شهر ایبادان این کشور شد تا مردم این دیار از قاره آفریقا را بیش از پیش با زبان و فرهنگ ایرانی آشنا کند و از آن سال تاکنون هر ساله برنامه‌ای برای توسعه زبان فارسی در بین مردم جامعه نیجریه در نظر گرفته می‌شود و از 7 سال گذشته تا به امروز که من اطلاع دارم بیش از 10 مدرسه و مؤسسه تدریس زبان فارسی در شهرهای ایبادان، آبوجا، آبوکاتا و ایالت لاگوس نیجریه دایر شده است.» این دانشجوی نیجریه‌ای اضافه می‌کند: «یادگیری زبان فارسی برای بسیاری از جوانان و نوجوانان این شهرها در نیجریه آسان است، چرا که تدریس زبان فارسی برای آنها همراه با چارچوب و قالب‌های
دینی - مذهبی ارائه می‌گردد و از آنجایی که مردم نیجریه یک مردم دین‌مدار هستند بر این اساس تسلط بر زبان فارسی را یک تکلیف مهم برای خود در جهت فهمیدن عمیق ابعاد مختلف کشور ایران می‌دانند.»
هادی می‌گوید: «با این باور جوانان نیجریه متوجه می‌شوند که فهمیدن زبان فارسی برای آنان چقدر می‌تواند آنها را وارد روابط‌های اثربخش و جذاب با کشور متمدنی مثل ایران کند، چرا که بیشتر جوانان نیجریه‌ای ایران را یک سرزمین پر رمز و راز و مهم می‌دانند.»
وی درباره ارتباط نزدیک زبان فارسی با اعتقادات دینی مردم نیجریه ادامه می‌دهد: «جامعه نیجریه مردمی را در خود جای داده که در برابر مذاهب و دین‌های حامی مظلوم، سعادت‌بخشی و خیر‌خواهی مقاومت و سختی نشان نمی‌دهند و آنها را زود می‌پذیرند، برای همین است که وجود مدارس تدریس زبان فارسی و آشنایی این ملت با فرهنگ ایران شیعی، جمعیت شیعه در این کشور را افزایش داده و افراد را به سمت تفکرات شیخ زکزاکی رهبر شیعه نیجریه سوق می‌دهد.» این دانشجوی نیجریه‌ای تصریح می‌کند: «80 درصد طلبه‌های امروز موجود در مراکز فرهنگی، علمی و مذهبی ایران از مدارس فارسی زبان نیجریه فارغ‌التحصیل شده‌اند.»
چشم‌انداز روشن روابط چندگانه
با سرزمین اقتصادی آفریقا
محمد هادی برادر ابراهیم هادی که علاوه‌بر تحصیل در یکی از حوزه‌های علمیه کشورمان، در بازار شهر آبوجا پایتخت نیجریه کسب و کار دارد، توضیح می‌دهد: «به نظر من یادگیری زبان فارسی برای مردم نیجریه یک تکلیف است، چرا که با وجود جریانات و رویدادهای تلخ تاریخی که از سوی کشورهای استکبار جهانی بر ملت نیجریه وارد آمده این یک فرصت استثنایی است که آنها با ملت فهمیده و حامی مظلومی مانند ایران مشارکت داشته باشند که نخستین حرکت در حوزه اقتصادی آشکار می‌گردد.»
وی می‌گوید: «خبرهای موثقی از ارتباط بسیار خوب و نزدیک تاجران آبوجا با کشور ایران در حوزه صادرات و واردات محصولات کشاورزی دارم.»
این دانشجوی نیجریه‌ای ادامه می‌دهد: نیجریه از لحاظ منابع نفت، طلا، الماس و در زمینه محصولات کشاورزی مثل قهوه و گیاهان خاص دارویی کشوری غنی است و ایران می‌تواند با سرمایه‌گذاری و روابط تجاری علنی سود هنگفتی را نصیب دو سرزمین کند چرا که صنایع دستی ایرانی به‌خصوص صنایع مسی، خاتم و فرش‌های دستبافت برای مردم نیجریه بسیار شهرت دارند و ارزشمندند.