نگاهی به برنامه «دورها آوایی است»
مـروری بر تاریخ آواهـای انقـلاب
انوشه میرمرعشی
همه ما از شنیدن سرودهای انقلابی و شورانگیز سال‌های ابتدائی پیروزی انقلاب و دهه شصت، لذت می‌بریم و خاطرات زیبای آن دوران برایمان زنده می‌شود. جالب است که شنیدن آن سرودها و آهنگ‌ها حتی برای کسانی‌که در آن دوره کودک بودند و یا اصلا هنوز به دنیا نیامده بودند؛ هم شوق‌آفرین و لذت‌بخش است.
اما بسیاری از افراد اطلاعات اندکی درباره چگونگی ساخته شدن این سرودها و آهنگ‌های شورانگیز با آن اشعار پر از معرفت و معنا، دارند. برای همین وقتی یک برنامه جامع و مبتنی بر تحقیق و پژوهش و با ساختاری متفاوت (موشن گرافی) درباره این موضوع ساخته می‌شود، مورد اقبال قرار می‌گیرد. برنامه‌ای مانند «دورها آوایی است»...
ارتقاء سلیقه موسیقائی مردم با انقلاب
با انتشار کتاب خاطرات تعدادی از آهنگسازان پیشکسوت انقلابی در چند سال اخیر، مخاطبان کتاب‌های تاریخ شفاهی، با اطلاعات جالبی درباره وضعیت ساخت موسیقی و سرود در سال‌های ابتدای پیروزی انقلاب مواجه شدند. اینکه جریان انقلابی چگونه توانسته بوده با جریان موسیقی مبتذل‌ساز دوران پهلوی مقابله کند، چگونه با امکانات کم و شرایط سخت سرودهای ماندگار ساخته و اینکه چگونه توانسته سطح سلیقه و ذائقه مخاطب را ارتقا دهد، از دیگر نکات مهم و قابل توجه این‌گونه از کتاب‌های خاطرات بوده است.
به طورمثال آقای سیدحمید شاهنگیان [سازنده آهنگ‌های انقلابی‌ای چون 17 شهریور، خمینی ای امام و سرود جمهوری اسلامی و...] در کتاب خاطرات خود با عنوان «برخیزید» با توصیف وضع واحد موسیقی صداوسیما در سال‌های اول پیروزی انقلاب اسلامی اظهار می‌دارد که کارمندان واحد موسیقی رادیو-تلویزیون تا بهمن 1359 [که ایشان مسئولیت این بخش را در آن مقطع به عهده داشتند]، انقلابی نبودند.
ایشان بیان می‌دارند که بخشی از کارمندان واحد موسیقی صداوسیما حتی در شرایطی که جنگ تحمیلی هم شروع شده بوده، مشغول ساخت سرودهایی بودند که محتوای آن کاملا ضدانقلابی و ضدنظام جمهوری اسلامی بوده است. به طور مثال سرودی که در بخشی از شعر آن عنوان شده بوده است:
«اگر خدای به من فرصتی دهد یک روز – کشم ز مرتجعین انتقام آزادی»
یعنی در صداوسیمای بعد از انقلاب سرودی ساخته شده بوده که در آن به انقلابیون و روحانیت لقب مرتجع داده شده و سازندگان سرود خواهان گرفتن انتقام از آنها بوده‌اند!
البته در صفحات بعدی آقای شاهنگیان از خاطرات خود در مورد نحوه مدیریت این واحد که به عوض شدن محیط، متعادل شدن آن و اقداماتی که به ساخت موسیقی‌های انقلابی در همان واحد موسیقی صداوسیما منجر شده بوده، صحبت می‌کند.(1)
ثبت این خاطرات قطعا برای مردمان اهل مطالعه و تحقیق بسیار مبارک است؛ اما برای اینکه اخبار این تلاش‌ها و افتخارآفرینی‌ها در بخش تاریخ موسیقی انقلاب به سمع و نظر تعداد بیشتری از مردم برسد، لازم است رسانه‌ای غیرمکتوب همچون «سیما» به سراغ ساخت برنامه‌ای درباره این موضوع برود...
مرور تاریخ موسیقی انقلاب در چند دقیقه!
برنامه «دورها آوایی است» کاری است از گروه اجتماعی- فرهنگی سیما که با همکاری مرکز موسیقی صدا و سیما و به تهیه کنندگی و کارگردانی محمدسعید غلامی و با سردبیری و نویسندگی حسن صنوبری ساخته شده است. پخش این برنامه از دهه فجر سال گذشته و از شبکه دوم سیما آغاز شد.
«دورها آوائی است» با نگاهی پژوهشی و تحلیلی به بررسی قطعات مهم، تاثیرگذار و خاطره‌انگیز موسیقی انقلاب اسلامی و دهه شصت می‌پردازد. به این شکل که در هر قسمت یک آلبوم موسیقائی خاص از تاریخ موسیقی انقلاب را با تصاویر گرافیکی حرفه‌ای معرفی کرده و از شاعر آهنگ‌های آن آلبوم، خوانندگان، آهنگساز یا آهنگسازان آن گروه یاد می‌کند.
این برنامه در دهه فجر 1401 شمسی با بررسی قطعات «عاشقان سرمست»، «فتح نامه»، «بوی بهار»، «وحدت»، «هم آوایی جوشن کبیر» و «تیتراژ سریال سربداران» نگاهی داشت به آهنگسازان متبحر کشورمان تا ضمن مرور سریعی بر آثار فاخر و ماندگار آنها، تقدیری از زحمات‌شان در دهه‌های گذشته داشته باشد.
و اینکه در اریبهشت امسال و به مناسبت ایام شهادت شهید مطهری با پخش قسمتی از این برنامه درباره چگونگی ساخته شدن سرود «ای مجاهد شهید مطهر» علاقه‌مندان به تاریخ موسیقی انقلاب را به ادامه‌دار بودن ساخت این برنامه خوب و فاخر امیدوار کرد.
به نظر می‌رسد عوامل «دورها آوائی است» می‌توانند در آینده با تداوم این روند به ساخت قسمت‌های مختلف و متنوع دیگری برای معرفی موسیقی‌ها و سرودهای مربوط به دوران دفاع مقدس، سرودهای فاخر ساخته شده درباره ارتحال حضرت امام(ره)، و... بپردازند.
ــــــــــــــــــــــــــــ
۱- رشیدی، روح‌الله، «برخیزید»- خاطرات شفاهی سیدحمید شاهنگیان-، نشر راه یار، چاپ سوم 1400.ش، ص 140 تا 145