اشاره: این روزها اروپا در کنار بحران اقتصادی ناشی از جنگ اوکراین با یک بحران بسیار بزرگ و جدی به نام خشکسالی و آتش سوزی ناشی از گرمای شدید نیز مواجه است که مشکلات زیادی را در بسیاری از کشورهای این قاره ایجاد کرده است. زنگ هشدار در مورد تغییرات اقلیمی و روند گرم شدن کره زمین از سال‌ها پیش نواخته شده و بارها موضوع نشست‌های بزرگ و پروصدای بین‌المللی بوده اما آنچنان که باید مورد توجه عملی سیاستمداران در دنیا قرار نگرفته است. این بحران، هشداری جدی برای کشور ما در منطقه غرب آسیا نیز محسوب می‌شود چرا که قاره سبز وقتی با بحران خشکسالی روبه‌رو است طبیعی است که منطقه نیمه خشک غرب آسیا نیز گرفتار این بحران باشد. هم اکنون نیز بسیاری از گزارش‌ها نشان می‌دهد که کشورهای حاضر در این منطقه مثل ایران درگیر بحران خشکسالی هستند. در گزارش پیش رو نگاهی می‌اندازیم به وضعیت بحران خشکسالی و همچنین آتش سوزی‌های اخیر در اروپا

سرویس خارجی کیهان

 

مقدمه:

در میان بحران‌های ریز و درشتی که این روزها اروپا با آن مواجه است بحران خشکسالی برای سران قاره سابقاً سبز جایگاه ویژه‌ای دارد. تاثیرات سیاسی و البته امنیتی بحران خشکسالی به گونه‌ای است که سران ناتو نیز اولویت خود را در ماه‌های اخیر در کنار بحران اوکراین به این موضوع متمرکز کرده‌اند. سران کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) روز پنجشنبه30 ژوئن (9 تیر) نشست خود را با تمرکز بر خطرات ناشی از بحران غذایی و خشکسالی برگزار کردند. 

به گزارش روزنامه آلمانی «تاگس شاو» «آنالنا بربوک»، وزیر خارجه آلمان در این نشست هشدار داد که امنیت انسان‌ها تنها از طریق نظامی میسر نیست و «بزرگ‌ترین خطر قرن حاضر و آینده بحران اقلیمی است». «تاگس شاو» در گزارش خود نوشته است که پیامدهای تغییرات اقلیمی به ویژه برای آمریکا نیز مهم است که باید آن را به عنوان تهدیدی جدی برای امنیت ملی در استراتژی جدید خود لحاظ کند«.ینس استولتنبرگ»، دبیرکل ناتو در این نشست تغییرات آب و هوایی را چالشی جدید برای این ائتلاف توصیف کرده و گفت: «تغییرات آب و هوایی، بحران‌ها را از شمالی‌ترین نقطه تا منطقه ساحل تشدید می‌کند. طوفان‌های شدیدتر شهرها و سامان‌ آنها را ویران می‌کند و به تنش‌ها و درگیری‌ها دامن می‌زند.» به گفته استولتنبرگ تغییرات اقلیمی بر مسئله امنیت کشورهای ناتو تاثیرگذار است». دبیرکل ناتو در این نشست«به تعیین خط مشی امنیتی برای مقابله با پیامدهای گرمایش جهانی » تاکید کرد. به گفته «استولتنبرگ» رهبران کشورهای عضو در رابطه با اهداف اقلیمی در این اجلاس به توافق رسیده‌اند. او می‌گوید: «هدف ما کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای حداقل تا سال ۲۰۳۰ به میزان ۴۵ درصد است.» استولتنبرگ گفته است که ناتو می‌خواهد تا سال ۲۰۵۰ به اهداف آب و هوایی خود برسد و نمی‌تواند «بین دوستدار محیط‌ زیست بودن یا قوی بودن یکی را انتخاب کند» بلکه «باید هر دوی اینها» باشد.استفاده بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر، سوخت‌های مصنوعی و همچنین وسایل نقلیه‌ای که با سوخت‌های فسیلی کار نمی‌کنند، برخی از راه‌هایی است که ناتو می‌خواهد به وسیله ‌آن به استقلال بیشتری در زمینه انرژی در سال‌های آتی دست یابد. 

قاره‌ای که دیگر سبز نیست

در بین تهدیدات اقلیمی، خشکالی مهم‌ترین تهدیدی است که کشورهای اروپایی این روزها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. خشکسالی ناشی از افزایش شدید دمای هوا در اروپا همچنان جولان می‌دهد.خشکسالی شدید نه تنها کشتیرانی را تحت تأثیر قرار داده‌، بلکه عملکرد مخازن پشت سدها، نیروگاه‌های هسته‌ای و زغال سنگ را نیز در اروپا به خطر‌انداخته است. خشکسالی منجر به از کار افتادن هم زمان بسیاری از ژنراتورهای برق نیز شده است. گرما و خشکسالی فعلی با این واقعیت تشدید می‌شود که برف بسیار کمی در زمستان باریده است. علاوه‌بر این، یخچال‌های طبیعی در کوه‌های آلپ کوچک‌تر می‌شوند و سال به سال آب کمتری آزاد می‌کنند.

«آندریا تورتی»، از کارشناسان کمیسیون اتحادیه اروپا در این باره می‌گوید:« به نظر می‌رسد این خشکسالی بدتر از خشکسالی 2018 باشد که تا آن زمان بدترین خشکسالی از 1500 سال قبل از میلاد بوده است.» روزنامه «تاگس شاو» آلمان در گزارشی به وضعیت خشکسالی در کشورهای اروپایی پرداخته و نوشته است:«در اسپانیا، ماه گذشته دمای هوا به طور متوسط ​​2.7 درجه گرم‌تر از حد معمول و بسیار گرم بود. بسیاری از محصولات زراعی با این وضع از بین خواهد رفت. برخی از روستاها باید با‌تانکر آب آشامیدنی را تامین کنند.در انگلیس هم خشکسالی غیر منتظره‌ای وجود دارد. در بخش‌های زیادی از لندن کمترین میزان بارندگی برای ماه جولای(تیر) از سال 1836‌اندازه‌گیری

شده است. کل رودخانه‌ها در حال خشک شدن هستند. برخی شرکت‌های آب منطقه‌ای در جنوب انگلیس با وحشت بسیار برخی محدودیت‌ها را اعمال کرده و از جمله ممنوعیت شیلنگ را برای آبیاری در باغ وضع کرده‌اند و توصیه می‌کنند که دوش گرفتن در خانه به دو دقیقه محدود شود- و اجازه داده نشود آب هنگام مسواک زدن جریان یابد.انجمن ماهیگیران انگلیس در این باره اعلام کرده است باید بپذیریم رودخانه‌های ما در حال مرگ هستند بر اثر خشکسالی ناشی از گرمای بی‌سابقه در انگلیس در بسیاری از مناطق این کشور طرح اضطرار آبی اعمال و محدودیت‌هایی برقرار شده است.»

در ادامه گزارش «تاگس شاو» آمده است: « خشکسالی در فرانسه هم ابعاد فاجعه باری پیدا کرده است.الیزابت بورن، نخست‌وزیر فرانسه چندی پیش در این باره گفت پس از یک زمستان با بارندگی بسیار کم، این کشور در حال حاضر سومین موج گرما را تجربه می‌کند و از آنجایی که باران‌اندکی در این بین وجود داشته است، خشکسالی به ابعاد تاریخی رسیده است. بورن گفت: «این بدترین خشکسالی بود که تاکنون در کشور ما ثبت شده است». وی خواستار صرفه‌جویی در مصرف آب شده و یک تیم بحران راه‌اندازی کرده است.در ماه جولای(تیر) در فرانسه باران 84 درصد کمتر از حد معمول بارید و سطح آب‌های زیرزمینی در حال حاضر بسیار کم است. بخش‌های بزرگی از کشور تحت تأثیر این شرایط قرار گرفته است؛ بخش کشاورزی در فرانسه نیز آسیب‌های ویرانگری را متحمل شده است»

در فرانسه همچنین نخست‌وزیر این کشور ستاد بحران را در سطح وزیران تشکیل داد تا برای مواجهه با تبعات خشکسالی که یکصد بخش این کشور را از آب آشامیدنی محروم کرده است، چاره‌ای بیاندیشند. این ستاد قرار است به شکل مرتب اطلاعات مناطق آسیب‌دیده از خشکسالی را از بخشداران دریافت کرده و اقدام‌های لازم برای امداد را در چارچوب آب‌رسانی به مناطق و تحویل آب شرب به خانوارها پیش‌بینی کند. بررسی تاثیر این خشکسالی بر زیرساخت‌های تولید انرژی، حمل‌ونقل، بخش کشاورزی و دامپروری نیز در دستور کار این ستاد است.به گزارش رادیو فرانسه، این کشور با پایان ماه‌های ژوئن و ژوئیه(خرداد و تیر) که گرم‌ترین دو ماه از سال ۱۹۶۱ میلادی را به ثبت رساند، با خشکسالی قابل توجه مواجه شده است«.کریستف بِشو» وزیر انتقال زیست‌محیطی فرانسه نیز در سفر به جنوب فرانسه با اعلام اینکه تعداد مناطق فاقد آب آشامیدنی به یکصد مورد رسیده است اعلام کرده که نبود آب آشامیدنی هر روز بیشتر این کشور را تهدید می‌کند. به گفته وی هم اکنون ۹۳ منطقه از ۹۶ منطقه خاک فرانسه در حالت آماده‌باش به سر می‌برند و ۶۲ منطقه در وضعیت بحرانی هستند.

رسانه‌های غربی همچنین گزارش می‌دهند که شمال ایتالیا بدترین خشکسالی را در 70 سال اخیر تجربه می‌کند.دولت ایتالیا با توجه به خشکسالی در شمال این کشور در پنج منطقه وضعیت فوق‌العاده اعلام کرده است. این وضعیت به مقامات اجازه می‌دهد تا با دور زدن مقررات معمول، اقدامات فوری مانند جیره‌بندی آب را در دستور کار قرار دهند.بسیاری از رودخانه‌ها مانند پو در پایین‌ترین سطح خود در بیش از 70 سال گذشته هستند. در برخی مناطق به‌ویژه در شمال ایتالیا‌، مردم برای هفته‌ها مجبور به صرفه‌جویی در مصرف آب شده‌اند و در بسیاری از نقاط از‌تانکرها برای پر کردن مخزن آب استفاده می‌شود. شهرهایی مانند میلان هم آب‌نماهای بزرگ را قطع کرده‌اند. نشریه فوکوس آلمان هم در گزارشی نوشته با توجه به افزایش خشکسالی و گرما، مجلس سنا در برلین از مردم پایتخت آلمان خواست تا در مصرف آب صرفه‌جویی کنند.«بتینا جاراش»، سناتور محیط زیست برلین در این باره گفته است: باغ‌ها را نباید در طول روز آبیاری کرد و به دلیل تبخیر استخرها باید سرپوشیده شود. به گفته وی دوش گرفتن‌های کوتاه بهتر از حمام کردن است.

بی‌سابقه در 500 سال گذشته

«پیتر‌هافمن» کارشناس هواشناسی یک موسسه تحقیقات آب وهوایی در آلمان درباره وضعیت کنونی خشکسالی در جهان و به خصوص در اروپا به خبرگزاری الجزیره می‌گوید: تمامی مشاهدات از وضعیت اقلیمی در سال‌های اخیر، در وخیم‌ترین شرایط تخمینی «مدل پیش‌بینی آب‌وهوا»، قرار گرفته‌اند. بر اساس گزارش الجزیره‌، کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا، آلمان، اسپانیا، پرتغال، هلند و انگلیس در این تابستان خشکسالی شدیدی را تجربه می‌کنند که این آسیب زیادی به کشاورزان و دامداران وارد می‌کند و مقامات این کشورها را به اعمال محدودیت مصرف آب واداشته است.

به گفته پروفسور «فردریکه اوتو» از موسسه تغییرات زیست‌محیطی دانشگاه آکسفورد، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای با گذشت هر دهه افزایش یافته و به روند گرمایش زمین سرعت بخشیده است. بنابراین طبیعی است رکوردهای گرما به طور 

پی‌ در پی شکسته شود. بر این اساس، ایتالیا در حال حاضر بدترین میزان از خشکی را در دهه‌‌های اخیر پشت سر می‌گذارد و سطح آب بزرگ‌ترین دریاچه این کشور (دریاچه گرادا) به پایین‌ترین میزان ثبت‌شده از آن در تاریخ نزدیک شده ‌است.بخش‌های شمالی این کشور ماه‌ها است که بارانی به خود ندیده و امسال با کاهش ۷۰ درصدی بارش برف مواجه شده است. تا حدی که راه‌های حیاتی آب و برخی رودخانه‌های این کشور که در مرکز زمین‌های کشاورزی و بخش‌های صنعتی ایتالیا جاری می‌شدند خشک شده‌اند.

موج‌های گرمای پیاپی در سراسر اروپا، موجب شده که توجه این کشورها بار دیگر به مسئله همیشگی تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین متمرکز شود.مرکز تحقیقات مشترک کمیسیون اروپا، نسبت به وخیم‌تر شدن وضعیت خشکسالی هشدار داد و اعلام کرده  که موج گرما و خشکی می‌تواند تا ۴۷ درصد از این قاره را درگیر کند.«آندرا تورتی» محقق ارشد مرکز مشاهدات خشکسالی اروپا در این باره می‌گوید:« این موج گرما و خشکی اخیر به مراتب وخیم‌تر از خشکسالی شدید سال ۲۰۰۸ اروپا که در 500 سال گذشته بی‌سابقه بود، به نظر می‌آید.» داده‌های برنامه آژانس هوایی اروپا موسوم به «کوپرنیک» نشان می‌دهد که مقدار گاز کربن دی اکسیدی که از ابتدای سال جاری میلادی بر اثر آتش‌سوزی جنگل‌ها در فرانسه تولید شده بیش از مقادیر ثبت شده از آغاز‌اندازه‌گیری آن در سال ۲۰۰۳ بوده است. در آلمان گرمای هوا باعث خشکی مسیرهای آب شده و حمل‌ونقل آبی را مختل کرده است. گرمای بی‌سابقه و عجیب در انگلیس نیز سبب شده این کشور ماه گذشته خشک‌ترین وضعیت را از سال ۱۹۳۵ میلادی (سال ۱۳۱۳ شمسی) تجربه کند و دولت انگلیس را به اعلام شرایط خشکسالی در بخش‌های جنوبی این کشور وادار کند.

تارنمای یورونیوز نیز درباره بحران خشکسالی در اروپا در گزارشی نوشته است « موج گرمای شدید که قاره اروپا را در نوردیده و جنگل سوزی‌هایی که اراضی این منطقه از جهان را نابوده کرده و رودهایی که خشک شده‌اند، اروپا را با خشک‌ترین تابستان در این قاره مواجه کرده است. بعد از زمستان کم بارش و متعاقب آن دمای بی‌سابقه هوا در برخی از کشورهای اروپایی، میلیون‌ها نفر در این قاره تبعات خشکسالی را تجربه می‌کنند.تاثیر خشکسالی در زندگی روزمره برخی از ساکنان این قاره بسیار شدید بوده است.در برخی از کشورهای اروپایی همچون اسپانیا از فروشگاه‌ها خواسته شده برای حفظ انرژی درهای مغازه‌های خود را ببندند.»

وضعیت وحشتناک رودخانه‌های اروپا

روزنامه گاردین با انتشار گزارشی در توصیف وضعیت اسفناک رودخانه‌های اروپایی نوشته است:« درجاهایی از رود لوار می‌توان با پای پیاده از آن عبور کرد؛ طولانی‌ترین رود فرانسه هیچ‌گاه این‌قدر آرام جریان نداشت. رود راین به سرعت برای قایق‌های در رفت و آمد غیر قابل عبور می‌شود. در ایتالیا، عمق رود پو ۲ متر کمتر از حد معمول است و در حال فلج کردن محصولات کشاورزی است. صربستان نیز از طرف دیگر در حال لایروبی رود دانوب است.»

گاردین اوضاع را در سراسر اروپا این‌گونه توضیح می‌دهد که خشکسالی سطح آب رودخانه‌های بزرگ را به جریان کم کاهش داده و درست همزمان با کمبود عرضه و افزایش قیمت‌ها احتمال عواقب فاجعه بار برای صنعت، انرژی، تولید غذا و حمل‌ونقل را به وجود آورده است.با توجه به اینکه تابستان امسال با امواج گرمای بی‌سابقه در سراسر اروپا همراه بوده و احتمالا یک زمستان و بهار خشک را نیز به همراه خواهد داشت، این روزنامه انگلیسی عنوان کرد که این مسائل آبراه‌های ضروری اروپا را کمتر از حد معمول پر کرد. بدون ثبت بارش باران قابل توجه برای تقریبا دو ماه در سراسر قسمت‌های غربی، مرکزی و جنوبی اروپا و پیش‌بینی عدم بارندگی در آینده، هواشناسان به روزنامه گاردین گفتند که این می‌تواند بدترین خشکسالی اروپا در بیش از ۵۰۰ سال گذشته باشد.

به نوشته گاردین، توقف حمل‌ونقل آبی در رود راین ضربه سختی به اقتصاد آلمان و همچنین اروپا می‌زند. کارشناسان محاسبه کرده‌اند که تعلیق فعالیت ۶ ماهه در رود راین در سال ۲۰۱۸، حدود ۴.۲ میلیارد یورو هزینه داشته و با پایین‌تر رفتن سطح آب پیش‌بینی می‌شود که 2 دهم درصد رشد اقتصادی امسال آلمان، برای این کشور هزینه خواهد داشت. همچنین در ایتالیا جریان رودخانه خشک شده پو که طولانی‌ترین رود این کشور است، به یک دهم سطح معمول کاهش یافته و دو متر زیر حد معمول است. دره پو بین ۳۰ تا ۴۰ درصد تولید کشاورزی ایتالیا را به خود اختصاص می‌دهد اما برنج کاران به ویژه هشدار دادند که تا ۶۰ درصد محصولات آنها می‌تواند از بین برود.سطح پایین آب و دمای بالای آب رودخانه‌ها می‌تواند برای بسیاری از گونه‌های زیستی مرگبار باشد. حمل‌ونقل در رودخانه ۲ هزار و ۸۵۰ کیلومتری دانوب نیز به شدت با اختلال مواجه شده و مسئولین در صربستان، رومانی و بلغارستان را برانگیخته تا لایروبی کانال‌های عمیق‌تر برای حمل‌ونقل را ایجاد کنند. حتی نروژ که برای حدود ۹۰ درصد تولید برق وابسته به انرژی برق‌آبی است اعلام کرد که سطح پایین منابع می‌تواند در نهایت کشور را مجبور به محدودیت صادرات کند. 

مقام‌ها و صاحبان صنایع در آلمان نیز هشدار می‌دهند که رود راین آلمان که یکی از اصلی‌ترین آبراهه‌ها در اروپا است تنها چند روز تا بسته شدن به روی ترافیک تجاری فاصله دارد که دلیل آن سطح بسیار پایین آب به خاطر خشکسالی است. رودخانه راین که حدود ۷۶۰ مایل طول دارد از کوه‌های آلپ در سوئیس به دریای شمالی کشیده شده و دومین رودخانه بزرگ در مرکز و غرب اروپا بعد از رودخانه دانوب است.اکثریت نزدیک به ۲۰۰ میلیون تُن محموله حمل شده در رودخانه‌های آلمان- از زغال سنگ گرفته تا قطعات خودرو، غذا و مواد شیمیایی- در رودخانه راین حمل می‌شود.اداره آبراه و کشتیرانی شهر کلن آلمان گفته است که «سطح غیرمعمول پایین» در این فصل  از سال به این معنی است که لنج‌ها مجبور هستند محموله‌های خود را کاهش دهند تا بتوانند در رودخانه حرکت کنند. این امر باعث افزایش قیمت و کاهش سرعت حمل‌ونقل کالا می‌شود.

تاثیر خشکسالی بر بحران انرژی

به گفته کارشناسان خشکسالی جاری در انگلیس و سایر بخش‌های اروپا بخش تولید برق در این قاره را نیز تحت تأثیر قرار داده است. براساس آمارها در مجموع حدود 20 درصد از تولید نیروگاه‌های برق‌آبی کاسته شده و فعالیت تأسیسات هسته‌ای که با آب رودها خنک می‌شوند، محدود شده است.به گزارش بی‌بی‌سی، کارشناسان معتقدند که این کمبودها فقط گوشه‌ای از بحران انرژی است که در زمستان آینده در قاره اروپا روی خواهد داد. در انگلیس گرمای هوا بر میزان تولید برق از سوخت‌های فسیلی، تأسیسات هسته‌ای و منابع خورشیدی اثر گذاشته است و دلیل آن این است که فناوری مورد استفاده در نیروگاه‌های برق در دمای بالا بازدهی کمتری دارند. نیروگاه‌های برق‌آبی منبع مهم انرژی برای اروپا هستند اما کم شدن آب رودها و سدها اکنون باعث کاهش قابل توجه توانایی تولید برق از این تأسیسات شده است. به عنوان مثال ایتالیا حدود یک پنجم برق مورد نیاز خود را از این تأسیسات می‌گیرد اما تولید برق‌ از سدها در این کشور در 12 ماه گذشته 40 درصد افت کرده است. به گفته محققان در مؤسسه «رایستاد انرژی»، در اسپانیا هم وضعیت مشابه است و میزان برق تولیدی از منابع آبی 44 درصد کاهش پیدا کرده است. یک تحلیلگر انرژی در مؤسسه رایستاد گفت: تولید نیروی برق‌آبی می‌تواند خیلی نوسان داشته باشد اما افت 40 درصدی واقعاً شدید است. این کاهش نه فقط در یک بخش اروپا بلکه در همه کشورها با ظرفیت بالای تولید نیروی برق‌آبی مشاهده می‌شود.

شرکت برق فرانسوی«ائی دی اف» (الکتریسته دو فرانس) نیز  اعلام کرده است که به طور موقت تولید نیروگاه‌های هسته‌ای خود در رودخانه‌های «رون» و «گارون» را کاهش می‌دهد زیرا امواج گرما توانایی آن را برای استفاده از آب رودخانه برای خنک کردن نیروگاه‌ها محدود کرده است.همزمان، در انگلیس گزارش شده که منبع رودخانه «تیمز» برای اولین بار از زمان شروع رکوردها به دلیل کمبود بارندگی خشک شده است.

رکورد آتش‌سوزی در اروپا

تاثیر خشکسالی بر وقوع آتش‌سوزی‌های بسیار گسترده در اروپا نیز غیر قابل انکار است بر اساس گزارش یک نشریه انگلیسی، در حالی که مساحتی معادل یک پنجم کشور بلژیک از جنگلهای اروپا گرفتار آتش‌سوزی شده، کارشناسان هشدار می‌دهند با تداوم خشکسالی و گرمای شدید در اروپا، تخریب ناشی از آتش‌سوزی در این قاره رکورد می‌زند. به گفته کارشناسان موج‌های متوالی گرمای شدید و خشکسالی تاریخی در این قاره احتمالاً باعث ثبت رکوردی جدید در زمینه نابودی جنگلها در اثر آتش سوزی را رقم می‌زند.

 در گزارش گاردین در این زمینه آمده است:«بر اساس داده‌های سیستم اطلاعات آتش‌سوزی در جنگل‌های اروپا (Effis) بین ژانویه تا اواسط آگوست(دی تا مرداد) 659541 هکتار از اراضی طبیعی سراسر این قاره در آتش سوخته است که بیشترین میزان تخریب ثبت شده برای این بازه زمانی از زمان شروع ثبت اطلاعات در سال 2006 است. این رقم 56 درصد بیشتر از رکورد قبلی مربوط به سال 2017 است. در آن سال در همین بازه زمانی مشابه 420913 هکتاراز اراضی اروپا سوخته و تا پایان آن سال رکورد 988087 هکتار به ثبت رسید. با توجه به روند کنونی، امسال ممکن است رکورد بیش از یک میلیون هکتار در زمینه اراضی سوخته در اثر آتش سوزی در اروپا ثبت شود.

داده‌های سامانه Effis نشان می‌دهند که کل مساحت اراضی سوخته در سراسر اروپا در مدت گذشته از سال جاری میلادی تا کنون 2 برابر میانگین ثبت شده در این زمینه برای سال‌های 2006-2021 است. «خسوس سان میگوئل»، هماهنگ‌کننده سامانه Effis می‌گوید « خشکسالی و دمای بسیار بالا امسال تمام اروپا را تحت تاثیر قرار داده است و وضعیت کلی در منطقه نگران‌کننده است و این در حالی است که ما هنوز در میانه فصل آتش سوزی هستیم» به گفته وی در حالی که فصول آتش‌سوزی در اتحادیه اروپا از نظر تاریخی عمدتاً کشورهای حوزه مدیترانه را درگیر می‌ساخته، از سال 2010 آتش‌سوزی‌ها کشورهای حوزه مرکز و شمال اروپا را که «معمولاً در قلمرو خود آتش‌سوزی چندانی را تجربه نمی‌کردند» نیز درگیر ساخته است.

بر اساس این گزارش اسپانیا تاکنون بیشترین آسیب را از این

آتش‌سوزی‌ها دیده است و 244924 هکتار از اراضی خود را به این دلیل از دست داده است و پس از آن رومانی (150528هکتار) و پرتغال (77292هکتار) قرار دارند. بیش از 60 هزار هکتار از اراضی جنگلی نیز در فرانسه در آتش سوخته است که یک و نیم برابر بیشتر از رکورد قبلی این کشور یعنی رقم 43600 هکتاری است که در کل سال 2019 در اثر آتش سوزی از دست داد.

شبکه خبری سی ان ان نیز در گزارشی درباره موج آتش سوزی‌های گسترده در اروپا نوشته است:« سراسر اروپا شاهد وقوع آتش سوزی است که تاکنون دیده نشده، به‌طوری که تعداد کل آتش‌سوزی‌های جنگلی در اتحادیه اروپا از ابتدای سال ۲۰۲۲ تقریباً چهار برابر میانگین ۱۵ ساله برای همان دوره زمانی است.وقوع آتش سوزی گسترده در نواحی غربی پرتغال به حدی است که زبانه‌های آتش از شهر لیسبون پایتخت این کشور قابل رویت است.شبکه خبری سی ان ان در ادامه می‌افزاید: بنابر اعلام «برنامه کوپرنیک » که بزرگ‌ترین برنامه رصد زمین درجهان است، ۱۹۲۶ آتش‌سوزی جنگلی کشورهای اتحادیه اروپا را از ابتدای سال ۲۰۲۲تا ۲۳ ژوئیه (یکم مرداد ماه ۱۴۰۱) سوزانده است؛ این میزان از آتش‌سوزی در مقایسه در  مدت مشابه سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۱‌، حدود  ۵۲۰  فقره افزایش را نشان می‌دهد. بر اساس این گزارش هم اکنون کشورهای ایتالیا، پرتغال، یونان، فرانسه وآلمان با آتش سوزی‌های گسترده مواجه بوده که هزاران هکتار از اراضی این کشورها طعمه آتش شده است.

دانشمندان هشدار داده‌اند آتش‌سوزی‌های اخیر در بخش‌هایی از اروپا تنها نمونه‌ای‌اندک از آنچه انتظار می‌رود در سال‌های آتی این قاره با آن رو‌به‌رو شود، می‌باشد. آنها باور دارند به منظور جلوگیری از تلفات جانی نیاز است اقدام‌های پیشگیرانه در این خصوص صورت گیرد. دانشمندان می‌گویند: در سال‌های پیش رو بر تعداد آتش‌سوزی‌های وحشتناکی که در حال حاضر در کشورهای اروپایی شاهد آن هستیم، افزوده خواهد شد. پیشتر برنامه محیط زیست سازمان ملل در گزارشی نسبت به افزایش شدت و تعداد دفعات این آتش‌سوزی‌ها در دهه‌های آتی هشدار داده بود. طبق این گزارش تا پایان سال ۲۰۵۰ میلادی این مقادیر تا ۵۰ درصد رشد خواهند داشت.

سرویس نظارت ماهواره‌ای اتحادیه اروپا اعلام کرده وقوع آتش سوزی در دهها هزار هکتار جنگل‌های فرانسه، اسپانیا و پرتغال باعث شده است سال ۲۰۲۲ به سالی بی‌سابقه در زمینه رخداد آتش سوزی در جنوب غربی اروپا تبدیل شود.  «سرویس نظارت بر جو کوپرنیک» نیز خبر داده که فرانسه در سه ماه گذشته به بالاترین سطح آلایندگی کربنی ناشی از آتش سوزی‌ها از زمان شروع رکوردها در سال ۲۰۰۳ رسیده است. این کشور پس از اسپانیاست که بالاترین میزان انتشار کربن خود به دلیل آتش سوزی‌ها را در ماه گذشته به ثبت رساند.این مرکز تاکید کرد که مجموع میزان قدرت تابش روزانه آتش در فرانسه، اسپانیا و پرتغال در ماه‌های ژوئیه و اوت (تیر و مرداد) به طور قابل توجهی بالاتر از حد متوسط بوده است.این سرویس هشدار داد که بخش‌های بزرگی از غرب اروپا در حال حاضر در معرض خطر شدید آتش سوزی قرار دارد و در برخی مناطق، این خطر با درجه بسیار بالایی احساس می‌شود. مرکز یاد شده تصریح کردخ که در سطح جهانی، سال ۲۰۲۲ تا این لحظه چهارمین سال در زمینه بیشترین انتشار کربن ناشی از آتش سوزی نام گرفته است.

تصاویر ماهواره ای، ستون‌هایی از دود را در امتداد جنوبی غربی فرانسه تا صدها کیلومتر بر فراز اقیانوس اطلس به نمایش می‌گذارد.فرانسه برای مقابله با آتش سوزی‌ها که ۴۰ کیلومتر عرض دارد و حدود ۱۰ هزار نفر را مجبور به تخلیه مکان آتش سوزی کرده، در قالب اعزام ۳۶۱ مامور آتش نشان از همسایگان اروپایی از جمله آلمان، لهستان، اتریش و رومانی کمک دریافت کرده است.سامانه اروپایی اخبار آتش‌سوزی جنگل‌ها نیز در گزارشی اعلام کرده است: فرانسه تابستان امسال رکورد نگران‌کننده‌ای از آتش‌سوزی‌های جنگل را ثبت کرده است. 

آمریکا متهم ردیف اول

این روزها در حالی تغییرات آب و هوایی متهم ردیف اول خشکسالی و آتش سوزی‌های اخیر شناخته می‌شود که گزارشی از روزنامه گاردین، آمریکا را عامل اول تغییرات اقلیمی در جهان معرفی می‌کند.بر اساس این گزارش انتشار گازهای گلخانه‌ای توسط آمریکا حدود ۲ هزار میلیارد دلار خسارت به کشورهای جهان وارد کرده است. آمریکا از این نظر در رتبه‌ای بالاتر از کشورهای چین، روسیه، هند و برزیل قرار گرفته است.این پنج کشور از سال 1990 تا به امروز خسارتی معادل ۶ هزار میلیارد دلار یعنی حدود ۱۱ درصد تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان، وارد کرده‌اند؛ خسارتی که موج گرمای بی‌سابقه و نابودی محصولات کشاورزی را به دنبال داشته است.

گاردین در این باره می‌نویسد:«تحقیقات نشان می‌دهد آسیب‌هایی که آمریکا در این زمینه به دنیا وارد می‌کند بیشتر از آسیب‌هایی است که کشور‌های چین، روسیه، هند و برزیل به دنیا وارد می‌کنند. کارشناسان می‌گویند این اعداد و ارقام بسیار قابل توجه است. اولین تجزیه و تحلیل داده‌ها درباره نقش کشور‌های جهان در ایجاد بحران تغییرات اقلیمی نشان می‌دهد آمریکا به علت انتشار گاز‌های گلخانه‌ای رقمی بیش از 1900 میلیارد دلار به سایر کشور‌ها خسارت وارد کرده است. حجم انبوه گاز‌های گلخانه‌ای که آمریکا آن را انتشار داده، باعث وارد شدن خسارات زیاد به کشور‌های فقیر شده است. این خسارت‌ها عمدتا از طریق موج گرما، از بین رفتن محصولات کشاورزی و دیگر پیامد‌ها بوده است. آمریکا از سال ۱۹۹۰ تا امروز – به علت عواملی که به آنها اشاره شد- باعث از دست رفتن درآمد کشور‌های جهان به میزان حدود 2هزار میلیارد دلار شده است. هم اکنون آمریکا از لحاظ آلایندگی گاز‌های گلخانه‌ای بالاتر از چین، روسیه، هند و برزیل قرار دارد.» 

این گزارش می‌افزاید: کشور‌های ثروتمند که در عرض‌های شمالی کره زمین واقع شده‌اند، مثل کشور‌های آمریکای شمالی و اروپا، بیشترین نقش را در تشدید تغییرات اقلیمی داشتند، اما هنوز از نظر اقتصادی تحت تاثیر شدید تغییرات اقلیمی واقع نشده‌اند!کشور‌هایی مثل کانادا و روسیه حتی از طولانی‌تر شدن فصل کشت و کشاورزی منتفع شده‌اند و میزان تلفات آنها بر اثر سرما کاهش یافته است چون زمستان‌های آنها گرم‌تر شده است!در نقطه مقابل، کشور‌های فقیر مثل جزایر واقع در مناطق استوایی یا در مناطق پست در اقیانوس آرام، که کمترین نقش را در آسیب رساندن به سایر کشور‌ها داشتند، از لحاظ اقتصادی بیشترین خسارت‌های ناشی از تغییرات اقلیمی را شاهده بوده‌اند.

در این تحقیق عواملی که در تولید ناخالص داخلی نقشی ندارند مثل از دست رفتن تنوع زیستی، آسیب فرهنگی، مرگ و میز ناشی از فجایع و بلایا، مورد بررسی قرار نگرفتند. بنابر این، واقعیت این است که خسارت‌ها به مراتب بزرگ‌تر از این عدد و رقم است.»

در بخش دیگری از این گزارش آمده است: کشور‌هایی مثل آمریکا به طرز نامتناسبی به کشور‌های کم درآمد و فقیر خسارت وارد کردند و در عوض کشور‌های ثروتمند‌تر که درآمد بالاتری هم دارند از این وضعیت سود بیشتری کسب کردند. کشور‌های درحال توسعه و فعالان تغییرات اقلیمی به دنبال آن هستند که به کشور‌هایی که بیش از همه بر اثر موج گرما، سیل و خشکسالی آسیب می‌بینند، خسارت پرداخت شود، اما آمریکا که تا امروز مسئول یک چهارم انتشار گاز‌های گلخانه‌ای در سراسر جهان بوده است، با تشکیل چنین صندوقی مخالفت کرده است، چون بیم آن دارد که این کشور از لحاظ قانونی مکلف به پرداخت خسارت‌هایی شود، که براثر اشتهای

سیری ناپذیر این کشور در مصرف سوخت‌های فسیلی مثل نفت و زغال سنگ و گاز ایجاد شده است.» 

اخیرا جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا با وجود این که کشورش بیشترین سهم را در تغییرات اقلیمی دارد؛ خواستار تصویب سریع‌تر لایحه‌ ۴۳۰ میلیارد دلاری مبارزه با تغییرات اقلیمی در مجلس سنا شده است این طرح سرمایه‌گذاری بزرگ و بی‌سابقه‌ای را در آمریکا روی اقلیم به مبلغ ۳۷۰ میلیارد دلار به منظور کاهش ۴۰ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای تا ۲۰۳۰ در بر می‌گیرد.

منابع:

۱- خشکسالی بحرانی جدی برای قاره سبز/ درخواست مقامات اروپا برای صرفه‌جویی در مصرف آب (تسنیم،26 مرداد 1401)

۲- جنوب اروپا در چنگ خشکسالی ادامه‌دار و در انتظار بارش باران(دویچه وله،15 مرداد 1401)

۳- ناتو: تغییرات اقلیمی تهدیدی تعیین‌کننده برای امنیت جهان است (دویچه وله،9 تیر 1401)

۴- خشکسالی اروپا تولید برق در این قاره را با مشکل رو‌به‌رو کرده است(تسنیم،25 مرداد 1401)

۵- خشکسالی اروپا را بلعید(فارس، 19 مرداد 1401)

۶- خشکسالی در اروپا، خطر تغییرات اقلیمی را بار دیگر در کانون توجهات قرار داد(ایرنا،23 مرداد 1401)

۷-  خشکسالی بی‌سابقه و بحران آب؛ اروپا دیگر سبز نیست(ایرنا،16 مرداد 1401)

۸- تشکیل ستاد بحران در فرانسه؛ یکصد بخش آب آشامیدنی ندارند(ایرنا،15 مرداد 1401)

۹- روایت گاردین از بدترین خشکسالی اروپا در ۵ قرن گذشته(23 مرداد 1401)

۱۰- هشدار خشکسالی در آلمان؛ سطح آب رود راین به پایین‌ترین سطح رسید(ایرنا،15 مرداد 1401)

۱۱- بدترین وضعیت خشکسالی در اروپا طی ۵۰۰ سال اخیر(ایسنا،19 مرداد 1401)

۱۲- رکورد آتش‌سوزی در جنگل‌های اروپا(فارس، 25 مرداد 1401)

۱۳- آتش‌سوزی جنگلی گسترده در اروپا؛ ۴ برابر ۱۵ سال گذشته(ایرنا،10 مرداد 1401)

۱۴- رکورد تازه آتش‌سوزی‌ در اروپا؛ ۴۷ هزار هکتار زمین سوخته در فرانسه(ایرنا،19 مرداد 1401)

۱۵- بشریت قربانی بی‌تفاوتی قدرت‌های جهان در برابر تغییرات اقلیمی(ایرنا،1 مرداد 1401)

۱۶- آتش‌سوزی‌ها در اروپا رکورد زد؛ ۶۶۰ هزار هکتار اراضی سوخته(ایرنا،24 مرداد 1401)

۱۷- گاردين: آمریکا عامل اول تغییرات اقلیمی در جهان است(خبرگزاری صدا و سیما، 22 تیر 1401)