به گزارش بانک مرکزی، روند رشد دوازده ماهه پایه پولی با آغاز به کار دولت سیزدهم و متاثر از رویکرد انضباط گرایانه دولت و سیاست‌های پولی و نظارتی فعال بانک مرکزی به طور قابل ملاحظه‌ای کاهشی بوده و از 42 و 6 دهم درصد در پایان تیر 1400 به 26 و دو دهم درصد در پایان تیر ماه سال 1401 رسیده است.

بررسی رشد نقدینگی هم در تیر 1401 حاکی از تداوم روند کاهشی این متغیر همچون ماه‌های گذشته بوده است. حجم نقدینگی در پایان تیر 1401 به رقم پنج هزار و 250 هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به پایان سال 1400 معادل هشت و 6 دهم درصد رشد نشان می‌دهد و در مقایسه با رشد نقدینگی دوره مشابه سال قبل (9.9 درصد)، یک و سه دهم واحد درصد کاهش داشته است.

همچنین، نقدینگی در دوازده‌ ماهه منتهی به پایان تیر 1401 معادل 37 و چهار دهم درصد رشد یافته که دو و ونیم واحد درصد از آن به افزایش پوشش آماری (اضافه شدن اطلاعات بانک مهراقتصاد در آمار‌های پولی، به‌واسطه ادغام بانک‌های متعلق به نیرو‌های مسلح در بانک سپه) مربوط بوده و در صورت عدم لحاظ افزایش پوشش آماری مذکور، رشد نقدینگی در پایان تیر 1401 به 34.9 درصد کاهش می‌یابد.

از این رو رشد دوازده‌ ماهه نقدینگی منتهی به پایان تیر 1401 (با پایه همگن) نسبت به رشد دوره مشابه سال قبل (39.4 درصد)، معادل چهار و نیم واحد درصد کاهش نشان می‌دهد.

بررسی روند اجزای پایه پولی

پایه پولی در پایان تیر 1401 با رشدی معادل هشت و یک دهم درصد نسبت به پایان سال 1400 (معادل با 49 هزار و 600 میلیارد تومان افزایش) به 653 هزار میلیارد تومان رسید. لازم به اشاره است که در دوره مشابه سال 1400، رشد پایه پولی به میزان 12 و هشت دهم درصد تحقق یافته بود.

عامل اصلی تغییرات پایه پولی در پایان تیر 1401 نسبت به پایان سال قبل، خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی با سهمی فزاینده معادل هشت و 6 دهم واحد درصد در رشد پایه پولی بوده است. مهم‌ترین عامل افزایش سهم متغیر مزبور در رشد پایه پولی، کاهش سپرده‌های دولت نزد بانک مرکزی ناشی از اجرای طرح مردمی‌‌سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها بوده است.

یکی از تحولات مثبت شکل گرفته درخصوص رابطه مالی دولت و بانک مرکزی که عمدتا به رویکرد منضبطانه دولت سیزدهم ارتباط می‌یابد، اتکای بیشتر دولت به منابع خود و استفاده حداقلی از منابع حساب تنخواه‌گردان خزانه بوده است.

دومین عامل تغییرات پایه پولی در پایان تیر‌ 1401 نسبت به پایان سال قبل، مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها بوده که با 20 و نیم درصد افزایش (معادل 29 هزار و 930 میلیارد تومان) نسبت به پایان سال قبل، سهمی فزاینده معادل 5 واحد درصد در رشد پایه پولی داشته است. 

سایر اجزای پایه پولی واجد نقش کاهنده در رشد پایه پولی در تیر 1401 بوده‌اند؛ به طوری که سهم خالص سایر اقلام بانک مرکزی و خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در رشد پایه پولی در دوره مذکور به ترتیب معادل منفی چهار و 9 دهم و منفی 6 دهم واحد درصد بوده است. مهم‌ترین دلیل کاهش سهم خالص سایر اقلام بانک مرکزی در رشد پایه پولی در پایان تیر‌ 1401، سیاست بانک مرکزی در کاهش حجم عملیات بازار باز در قالب توافق بازخرید (ریپو) و فروش اوراق بدهی دولت به منظور کاهش تزریق نقدینگی و با هدف کاهش اثرات پولی ناشی از اجرای طرح مردمی‌‌سازی توزیع عادلانه یارانه‌ها بوده است.