محمدمهدی رشادتی
  امام محمدتقی(ع) فرمود: من اصغی الی ناطق فقد عبده فان کان الناطق عن‌الله فقد عبدالله و ان کان الناطق ینطق عن لسان ابلیس فقد عبد ابلیس. هر کس گوش دل به گوینده بسپارد، در واقع او را بندگی کرده است. چنانچه گوینده از طرف خدا باشد، شنونده، خدا را پرستش کرده است و اگر گوینده از زبان شیطان سخن می‌گوید، شنونده، شیطان را بندگی و اطاعت کرده است. (تحف العقول ص 479)
فرمایش امام(ع) شامل همه‌گونه عواملی می‌شود که به نحوی بر اندیشه‌ها و دل‌های انسانها تاثیرگذار هستند. مانند اساتید، مربیان، دوستان و در فضای امروزی همچون انبوه رسانه‌های شنیداری و دیداری ونوشتاری مثل رادیو، تلویزیون، تئاتر، سینما، ماهواره، اینترنت، روزنامه‌ها، مجلات، کتاب‌ها و...
هر کدام از عناصر تاثیرگذار فوق می‌تواند رفیق و همنشین آدمی باشد و رفتار خویش را مبتنی بر آموزه‌های آنها تغییر دهد. بسیاری از افراد معتاد علت اصلی اعتیاد خود را دوستان ناباب معرفی می‌کنند. تعداد قابل توجهی از طلاق‌ها ناشی از تماشای برنامه‌های ماهواره و دیگر شبکه‌های مجازی است.
مثل همنشین خوب و بد
روشن است که منظور از همنشینی و رفاقت، صرف کنار دیگری نشستن و دور هم جمع شدن نیست بلکه در واقع گوش سپردن و دل دادن و پیروی از دیگران است. همین گوش سپاری و تبعیت است که موجب هدایت و یا گمراهی می‌شود. از همنشین بد به شمشیر برهنه‌ای تشبیه شده است که ظاهرش زیبا اما تاثیرش بسیار زشت می‌باشد. و نیز گفته‌اند: مثل همنشین خوب مثل عطاری است که وقتی با او می‌نشینی اگر عطری هم به تو ندهد، باز از بوی خوش عطر او، بهره‌مند می‌شوی و تا مدتی نیز آن بوی عطر، همراه آدمی است و مثل همنشین بد مثل کوره آتش است که اگر در کنارش باشی گرچه تو را نمی‌سوزاند اما بوی آزاردهنده آن به آدمی سرایت کرده و تا مدتی همراه وی است.
دوستان، آینه شخصیت آدمی
معاشرت و رفاقت با دوستان از چنان اهمیتی برخوردار است که ملاک و معیار قضاوت درباره شخصیت و منزلت اشخاص است.
سلیمان نبی(ع) فرمود: درباره کسی قضاوت نکنید تا به دوستانش نظر افکنید. زیرا که انسان به وسیله دوستان و یاران خود شناخته می‌شود. علی(ع) فرمود: هر گاه وضع کسی برای شما مشتبه شد و دین او را نشناختید، به رفیقان وی نظر کنید. اگر آنها اهل دین باشند، او نیز پیرو آیین الهی است. (منهج الصادقین ج6 ص 371 و نسیم حیات ج5 ص 630 -631)
تو اول بگو با کیان زیستی
پس آنگه بگویم که تو کیستی  
  (سعدی)
نقل می‌کنند: در عصر پیامبر(ص) در میان مشرکان، دو نفر با هم دوست بودند. نام آنها عقبه و ابی بود. عقبه، آدم سخاوتمند و بلندنظر بود. هر زمان از مسافرت برمی‌گشت، سفره مفصلی ترتیب می‌داد و دوستان و بستگان را به مهمانی دعوت می‌کرد. او در عین آنکه در صف مشرکان بود، اما علاقمند بود که پیامبر(ص) را نیز مهمان خود کند. روزی حضرت را دعوت کرد و کنار سفره نشستند ولی ایشان از غذا نمی‌خوردند. رسول خدا به عقبه فرمود: تا به یگانگی خدا و رسالت من گواهی ندهی از غذایت نخواهم خورد.
عقبه اسلام آورد و پیامبر (ص) از غذای سفره وی تناول کرد.خبر به گوش ابی رسید. پیش عقبه رفت و شدیداً اعتراض کرده و گفت: تو گمراه شده‌ای. عقبه عذر آورد که من شرم داشتم که رسول خدا(ص) سر سفره من بنشیند ولی غذا نخورد.
ابی گفت: من از تو راضی نمی‌شوم مگر اینکه در برابر محمد(ص) بایستی و او را دشنام داده و توهین کنی. عقبه فریب رفیق ناباب خود را خورد و از اسلام خارج شد و مرتد گردید و در جنگ بدر در صف کافران به هلاکت رسید.
ابی نیز در سال بعد در جنگ احد در لشکر کفر بدست رزمندگان اسلام کشته شد. وضع امثال عقبه در روز قیامت افسوس و پشیمانی است که دیگر سودی ندارد و با یک دنیا ناامیدی می‌گویند: ای وای بر من کاش فلان شخص را دوست خود انتخاب نکرده بودم. (فرقان 29) (داستان دوستان ج 1 ص 75)
ملاک‌های رفیق خوب
در یک نگاه اجمالی ملاک‌های رفیق و گوینده خوب عبارتند ا: 1- دیدارش آدمی را به یاد خدا بیندازد 2- گفتارش به علم و دانش آدمی بیفزاید. 3- رفتارش آدمی را به فکر قیامت بیندازد 4- ظاهر و باطنش نسبت به انسان یکی باشد. 5- زیبایی و زشتی آدمی را زیبایی و زشتی خود تلقی کند. 6- مال و مقام، او را نسبت به دوستی با انسان تغییر ندهد 7- از کمک‌رسانی دریغ نورزد. 8- دروغگو، بخیل، فاسق، احمق، قطع‌کننده رحم نباشد. (تفسر نور ج 8 ص 246 و تحف العقول ص 385-479 و خصال ص 87)