سرویس اجتماعی-

از ابتدای انقلاب اسلامی تا کنون با تشکیل شبکه‌های بهداشت و درمان در ایران، شاهد دستاوردهای بسیار ارزشمندی در بخش بهداشت بوده‌ایم. از دوران سخت اپیدمی‌های سرخک، سرخجه، وبا و... عبور کردیم، شاخص‌های سلامت خانواده، کودکان، زنان باردار و... بهبود چشمگیری پیدا کرد و در حوزه بهداشت عمومی نیز با تلاش جامعه بهداشت عمومی کشور و بهورزان، پوشش واکسیناسیون‌ها به حداکثر ممکن رسیده است.
نظام‌ بهداشت ایران این روزها به‌عنوان یکی از برترین ساختارهای سلامت دنیا و منطقه در پوشش بهداشت همگانی معروف است. به طوری که بیش از ۷۰ نوع خدمت بهداشتی به‌صورت رایگان در دسترس تمام مناطق کشور قرار دارد.
از سویی، در حوزه بهداشت محیط و بهداشت حرفه‌ای، شدیدترین بازرسی‌ها و نظارت‌های بهداشتی بر اقدامات واحدهای صنفی و اماکن تهیه مواد غذایی و همچنین صنایع کشور برای پیشگیری از بیماری‌های شغلی در جریان است.
در آخرین گام نیز، در اوج روزهای اپیدمی ‌کرونا این غربالگری نیروهای مراقبت سلامت، بهورز و دیگر نیروهای بهداشتی بود که توانست بار مراجعات بیمارستانی را کاهش دهد و کمک بسیاری به نظام سلامت کشور در مدیریت کرونا کند.
 نیروهای بهداشت
در نظام درمان محور جایگاهی ندارند
با این حال، متأسفانه با توجه به نداشتن صنف مستقل، هویت و جایگاه مستقلی برای جامعه بهداشت کشور در نظام سلامت شکل نگرفته است و به جرأت می‌توان ادعا کرد که نیروهای بهداشتی گمنام مانده‌اند.
در این‌ باره، «فائزه زبرجدی» نماینده دانشجویان بهداشت در گفت‌وگو با خبرنگار کیهان اظهار داشت: نگاه درمان‌محور مدیریت نظام سلامت به جامعه باعث شده آن جایگاه و نگاه افکار عموم به کادر درمانی برای کادر بهداشتی نباشد. تنها نگاه به وضعیت خانه‌ها و مراکز بهداشت قدیمی ‌و فرسوده در مقایسه با بیمارستان‌های شیک و مجلل اهمیت جایگاه بهداشت را نشان می‌دهد. از سویی نظام سلامت نیروهای جامعه بهداشت را یک نیروی خدماتی دانسته و جایگاه مستقلی برای آن تعریف نکرده است.
 تربیت نیرو بدون برنامه‌ریزی برای‌ اشتغال
زبرجدی با‌ اشاره به مشکلات و مطالبات جامعه بهداشت نظام سلامت کشور افزود: ده‌ها دانشکده بهداشت کشور به‌تربیت دانشجو می‌پردازند، دانش‌آموختگانی که سالیانه تنها زیر ده درصدشان برای نظام سلامت به کارگیری می‌شوند. از سوی دیگر، روز به روز به تعداد این دانشکده‌ها افزوده می‌شود و صدها دانش‌آموخته بهداشت سالیانه بدون توجه به تعریف شغلی خروجی این دانشکده‌ها می‌شوند.
وی ادامه داد: یا باید جلوی‌تربیت بیش از اندازه دانشجوی بهداشت را بگیرند یا فکری به حال به‌کارگیری و جذب آنها کنند. این مسئله هرچند مشکل تمام رشته‌های علوم پزشکی است اما در حوزه بهداشت بیداد می‌کند و صدها دانش‌آموخته افسرده بدون شغل را راهی جامعه‌ای با این حجم از مشکلات اقتصادی می‌کند. انتظار می‌رود هرچه سریع‌تر بنا به اجرای سند پیمایش سرزمینی برای رشته‌های بهداشت جلوی پذیرش بیش از اندازه دانشجوی بهداشت در دانشگاه‌های علوم پزشکی و آزاد گرفته شود.
 نیروهای بهداشت عمومی مرزبندی شغلی ندارند
نماینده دانشجویان بهداشت با تأکید بر اینکه جامعه بهداشتی نظام سلامت هویت مستقلی ندارند، گفت: وزیر بهداشت در دیدار با مقام معظم رهبری همزمان با روز پرستار سال 98 اعلام کرد به دنبال تعریف هویت مستقل رشته‌های علوم پزشکی است. در حوزه نیروهای بهداشت عمومی هیچ مرزبندی شغلی وجود ندارد و در دو حیطه شغلی مراقب سلامت- بهورز و مربی تخصصی بهداشتی به چندین رشته اجازه به‌کارگیری داده شده که هویتی برای دانش آموختگان بهداشت عمومی نگذاشته است. در حوزه بهداشت محیط و حرفه‌ای دانشگاه‌های علمی‌ کاربردی و آزاد اقدام به پذیرش دانشجو با رشته‌های مرتبط می‌کنند. از سویی برخی موسسات اجازه برگزاری دوره‌های بهداشت حرفه‌ای و ایمنی دارند و رشته‌های غیرتخصصی بدون گذراندن درس‌های تخصصی و مهم با حضور موقت در این دوره‌ها در جایگاه‌های شغلی این حوزه ورود می‌کنند. انتظار می‌رود وزارت بهداشت در راستای قولی که داده برای هر رشته علوم پزشکی هویت مستقل تعریف کند تا مرزبندی رشته‌ای مشخص شود و هویت آسیب‌دیده بهداشت بازگردد.
 نبود امنیت شغلی بلای جان نیروهای بهداشت
زبرجدی با گلایه از نبود امنیت شغلی در حوزه بهداشت نظام سلامت ادامه داد: بعد از طرح تحول سلامت هزاران دانش‌آموخته بهداشتی در قالب بخش خصوصی، شرکتی و قراردادی جذب حوزه بهداشت شدند. پیمانکاری شدن بهداشت نه برای کارکنان امنیت شغلی ایجاد کرده نه دریافتی‌های این نیروها محقق شده است. حجم کاری برابر با نیروهای زحمتکش رسمی ‌داشته ولی تفاوت فاحشی در دریافت حقوق دارند. واقعاً تا کی قرار است وضعیت متزلزل نیروهای شرکتی و قراردادی بهداشت ادامه پیدا کند؟ مگر نظام شبکه بهداشت مورد تایید مقام معظم رهبری با این لشکر آسیب‌دیده قابلیت ادامه کار دارد؟ آیا باخبریم پیمانکاران بخش خصوصی با دانش‌آموختگان بهداشت چه برخورد‌های سلبی و تهدیدآمیزی دارند؟ آیا می‌دانیم شبکه‌های بهداشت، این نیروهای خدوم را به جرم شرکتی بودن، نیروی سیستم نمی‌دانند و از بسیاری از تسهیلات محروم‌اند؟ خصوصی‌سازی بهداشت باعث شده به جای کیفیت ارائه خدمات بهداشتی به سمت رقابت در سامانه سیب برویم. معاونت‌ها به نیروهای بهداشت فشار وارد می‌کنند برای ثبت خدمات بیشتر اقدام کنند اما دریغ از توجه به کیفیت ارائه خدمات بهداشتی، آیا راهکاری جز اصلاح این روند‌ها وجود دارد؟
 نگاه درمان محور جایگاه بهداشتیان را
تنزل داده است
وی افزود: چندده سال است نظام سلامت ایران محکوم به درمان محوری بوده و هست. نظام سلامتی که بر اساس شواهد موجود و در عمل، هنوز بر طبل ارزش درمان و جایگاه آن می‌کوبد و به بخش بهداشت کمترین توجهی نمی‌شود. بیایید وضعیت هشتاد درصد مراکز و خانه‌های بهداشت را با بیمارستان‌های شیک و جذاب درمانی مقایسه کنید. تخصیص اعتبار متفاوت بین بهداشت و درمان را مقایسه کنید. شکاف عمیق وضعیت دریافتی نیروی انسانی بهداشت و درمان را مقایسه کنید. بازتاب خبری متفاوت خدمات حوزه بهداشت با درمان توسط روابط عمومی آن وزارتخانه، صداوسیما و دولت را مشاهده کنید. اینها کجا تجلی‌بخش توجه بیشتر بهداشت است؟
نماینده دانشجویان بهداشت اظهار داشت: نظام سلامت، وضعیت را به سمتی برده است که قبولی در رشته‌های درمانی برای خانواده‌ها و افکار عموم افتخار و پذیرش در رشته‌های بهداشتی مایه ناراحتی و اجبار در انتخاب رشته بوده است. باید در سیاست‌های این چنینی تجدیدنظر شود. باید خدمات بهداشتی را در کنار خدمات درمانی به افکار عموم معرفی کنند و ارزشمندی بهداشت را بازگردانند. حتی با وجود صدها دانش‌آموخته و هیئت علمی‌ گروه‌های بهداشتی، مدیران حوزه بهداشت هم اکثراً از رشته‌های درمانی و تفکرات درمانی هستند؛ با این حال جامعه بهداشت کشور انتظار دارند کارگروه‌هایی با حضور نماینده‌های جامعه بهداشت کشور در وزارتخانه شکل گیرد تا مطالبات به حق آنها پیگیری شود.