تقویت اقتدار علمی کشور در چهل سالگی انقلاب اسلامی- بخش پایانی
تحریم شکنان قهرمان غرورآفرینان عرصه علم و فناوری
* فریده شریفی
«ما از دانش و فناوری روز حداکثر استفاده را می‌بریم اما می‌دانیم که مدل‌های غربی برخلاف زرق و برق ظاهری، باطنی مشکل‌آفرین دارند و کشورهای مختلف را با دشواری و بدبختی رو به کرده‌اند... بدون تردید آینده کشور درخشان و به مراتب بهتر از امروز است و اگر ملت با همین روحیه و انگیزه پیش برود، ایران عزیز در آینده‌ای نه چندان دور به اوجی می‌رسد که در تعاملات جهانی دست برتر را داشته باشد و جوانان، این پیشرفت عظیم را که به برکت اسلام و انقلاب ایجاد می‌شود تجربه کنند.» بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با دانش‌آموزان و دانشجویان در 12 آبان.
ایران اسلامی با سابقه‌ای تاریخی و درخشان علمی و فرهنگی همیشه روشنی بخش سایر ادیان و تمدن‌ها قرار گرفته است. به گونه‌ای که در بررسی ریشه‌های علمی و فرهنگی آنان می‌توان آثار و برکات فرهنگ و تمدن غنی ایران را به وضوح مشاهده کرد. این شکوفایی و درخشندگی مرهون استعداد، هوش و توانایی نسل جوان و انقلابی کشور است که نزد جهانیان زبانزد شده و ایران را در زمره کشورهای پیشرفته از نظر علمی و فناوری قرار داده است.
ایران در جمع 15 کشور برتر دنیا
جمهوری اسلامی ایران با ثبت بیش از 25 هزار و 500 مدرک و مقاله علمی در پایگاه استنادی ISI توانسته برای نخستین بار در زمره 15 کشور برتر دنیا از منظر تولید علم قرار گیرد.
این مسئله پیشرفت کمی نیست و جایگاه ایران را در میان کشورهای پیشرفته جهان نشان می‌دهد. دانشمندان و نخبگان ایرانی کشورمان را تبدیل به قطب و مرادی برای پژوهشگران و محققان کشورهای مختلف جهان کرده‌اند تا با استفاده از علوم دانشمندان ایرانی در زمینه‌های پزشکی، نجوم، ریاضیات، شیمی، فیزیک و... به تحقیقات خود ادامه داده به نتایج درخشانی برسند. دکتر «محمد جواد دهقانی» سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در این باره می‌گوید: «دانشمندان، پژوهشگران و استادان دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، توجه، دقت نظر و علاقه‌مندی مقام معظم رهبری را به مسئله مولد بودن و تولید کننده علم بودن دانشگاه‌ها مورد توجه قرار می‌دهند و همواره بیانات ایشان را سرلوحه تمامی امور آموزشی و پژوهشی خود می‌کنند.»
وی اضافه می‌کند: «هسته اصلی تصمیم‌گیری‌های مهم و کلان پژوهشی کشور در وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت،درمان و آموزش پزشکی براساس منویات معظم‌له است، ایشان در دیدار اخیر خود با اساتید و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های کشور که در ماه مبارک رمضان امسال انجام شد، دغدغه‌های مهم ذهنی خود را تبدیل مصرف کنندگی علم به تولید کنندگی علم و همچنین مرجعیت علمی کشور دانستند و به پژوهشگران و دانشگاهیان کشور قویاً توصیه کردند در این زمینه کوشا باشند.»
به گفته سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، بررسی و تحلیل جدیدترین داده‌های استخراج شده از پایگاه استنادی «دبلیو.او.اس» (W.O.S) در شش ماهه نخست سال 2018 میلادی در خصوص تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران، حاکی از عملکرد منحصر به فرد پژوهشگران و دانشمندان ایرانی در نیمه نخست سال جاری میلادی است. ایران همچنین رتبه نخست تولید علم را در جهان اسلام کسب کرده و بیش از 22 درصد از کل تولیدات علمی کشورهای اسلامی را به خود اختصاص داده است.
غرورآفرینان عرصه‌های علمی
پیشرفت‌های علمی ایران در زمینه‌های هسته‌ای، موشکی، فناوری نانو، دستاوردهای علوم نوین هوا و فضا، پزشکی، دانشگاهی، سلول‌های بنیادی و... پس از انقلاب آنچنان بوده که امروزه نه تنها اندیشمندان و صاحب‌نظران بی‌طرف غرب و شرق بلکه دشمنان قسم خورده این مرز و بوم اذعان دارند که ایران از لحاظ دستاوردها و پیشرفت‌های علمی به مرتبه بالایی رسیده است و در بسیاری از زمینه‌ها خودکفا شده است.
«محمدرضا شادفر» دانشجوی کارشناسی ارشد رشته نفت درباره پیشرفت‌های علمی کشور و جایگاه علمی برتر کشور در جهان می‌گوید: «خوشبختانه در سال‌های پس از انقلاب پیشرفت علمی کشور در زمینه‌های مختلف حالت جهشی داشته و با شتاب هر چه بیشتر به سمت جلو پیش می‌رود، به طور مثال در زمینه هوا فضا پیشرفت‌های خیره‌کنند‌ه‌ای داشتیم و در زمره 9 کشور صاحب چرخه کامل فناوری ماهواره‌ای در دنیا قرار گرفته‌ایم یا در حوزه فناوری هسته‌ای جزو 28 کشور تولید کننده انرژی هسته‌ای بوده‌ایم.»
وی اضافه می‌کند: «در زمینه فناوری و تحقیقات سلول‌های بنیادی جزو 10 کشور برتر جهان محسوب می‌شویم و در زمینه‌های دیگری همچون فناوری نانو، پزشکی، صنعت خودروسازی و... نیز در رتبه‌های بالای جهانی قرار داریم.»
این دانشجوی رشته نفت همچنین می‌گوید: «مردم ایران مردم هوشیار، با استعداد، سخت‌کوش و مقاومی هستند و مشکلاتی که پس از انقلاب برای کشور به وجود آمد از جمله 8 سال جنگ تحمیلی یا تحریم‌هایی که از سوی کشورهای غربی به کشور ما تحمیل شده هیچ‌کدام در اراده و سخت‌کوشی ملت ایران تأثیری ندارد بلکه باعث قدرتمند شدن و باانگیزه شدن بیشتر مردم می‌شود.»
آمارها سخن می‌گویند
هرچند که ارزیابی آماری از پیشرفت‌های علمی کشور در حد یک صفحه و دو صفحه و یک گزارش و دو گزارش نمی‌گنجد و صفحات متعدد و گزارش‌های طولانی نیاز دارد اما به قول این ضرب‌المثل معروف که «مشت نشانه خروار است» می‌توان با بررسی آمارهای محدودی که در زمینه پیشرفت‌ها و تحولات علمی و فنی کشور وجود دارد به عظمت نبوغ و استعداد جوانان ایرانی پی برد.
«مهناز کرباسی» کارشناس ارشد روابط بین‌الملل که در یک موسسه آموزشی مشغول به کار است و جزو نفرات برتر کنکور کارشناسی ارشد بوده در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان به بخشی از آمارهای موجود در زمینه آموزشی اشاره می‌کند و می‌گوید: «پس از انقلاب اسلامی جهش ناباورانه‌ای در جایگاه علمی ایران اتفاق افتاد و ایرانی که قبل از انقلاب در رتبه‌بندی‌های جهانی حضور نداشت پس از انقلاب در زمره 15 کشور برتر دنیا از لحاظ تولید علم و فناوری قرار گرفت. در بخش رشته‌های دانشگاهی نیز رشد رشته‌های علوم پایه بسیار قابل توجه بوده‌اند و رشته‌های ریاضی، شیمی، پزشکی، فیزیک، علوم رایانه، علوم کشاورزی، علوم انسانی و... نیز از لحاظ کمیت و کیفیت علمی در رتبه‌بندی بسیار خوبی در سطح جهانی عمل کرده‌اند.»
وی اضافه می‌کند: «در حالی که تا ابتدای انقلاب هیچ‌یک از دانشگاه‌های ایرانی در فهرست دانشگاه‌های برتر دنیا قرار نداشتند اما اکنون دانشگاه‌های کشور در نظام‌های رتبه‌بندی جهانی حضور دارند و دانشجویان دیگر کشورها علاقه زیادی به تحصیل در دانشگاه‌های ایران دارند.»
به گفته این مسئول آموزشی، افزایش تعداد دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی در رشته‌های مختلف نیز نشان‌دهنده پیشرفت‌های علمی کشور است، همچنین تعداد اعضای هیئت علمی تمام وقت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی از تعداد 5580 نفر در سال 1357 به بیش از 90 هزار در سال 97 رسیده است.
این کارشناس آموزشی خاطرنشان می‌کند: «مقایسه پیشرفت‌های علمی ایران قبل و پس از انقلاب با استناد به ارقام و آمار کار مهمی است و می‌تواند واقعیت‌های مهمی را برای نسل‌های پس از انقلاب آشکار کند اما این آمارها آنقدر زیاد و متنوع است که نیاز به یک پروژه تحقیقاتی مفصل و گسترده دارد و چندین محقق و پژوهشگر باید روزها و حتی سال‌ها روی آن کار کنند.»
یاد شهدای هسته‌ای
روا نیست که در این گزارش از پیشرفت‌های علمی کشور در زمینه‌های مختلف سخن به میان آوریم ولی یادی از شهدای هسته‌ای گرانقدر کشورمان نکنیم. شهدایی که سند مظلومیت ایران اسلامی هستند، دانشمندانی همچون شهید مسعود علیمحمدی، شهید مجید شهریاری، شهید داریوش رضایی‌نژاد، شهید مصطفی احمدی‌روشن و شهیدرضا قشقایی که در مسیر زنده نگه داشتن چرخه هسته‌ای کشور گام برداشتند و به رغم تهدیدهایی که می‌شدند تا زمانی که جانشان را فدا کردند به وظیفه خود به بهترین شکل عمل کردند.
این شهدا از بهترین دانشگاه‌های جهان پیشنهاد دریافت کرده بودند اما به خاطر عشق و علاقه به وطن اسلامی خود این پیشنهادها را رد کردند و ترجیح دادند که از تخصص خود برای کشورشان استفاده کنند.
شهدای هسته‌ای ایران نماد پیشرفت، علم، ایمان، شجاعت، خون و شهادت هستند و جوانان ایران با ادامه راه این شهدا و با پیشرفت روزافزون کشور در عرصه علم و فناوری می‌توانند انتقام خون این شهدا را از دشمنان نظام اسلامی پس بگیرند.
دکتر «رضا ملک‌زاده» معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت درباره جایگاه علمی دانشمندان ایران می‌گوید: «دانشمندان جوان ما با توجه به جایگاه علمی مطلوب در جهان و برخورداری از پتانسیل بالا جزو دانشمندان برتر دنیا هستند.»
وی اضافه می‌کند: «10 درصد از اعضای هیئت علمی کشور از جامعه پزشکی هستند و 30 در صد تولید علم کشور در حوزه علوم پزشکی است و می‌توان گفت که سهم تولیدات جامعه پزشکی سه برابر نیروی انسانی آن است.»
به گفته معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، کشور ایران در بین کشورهای دنیا در زمینه علوم پزشکی رتبه 17 و در بین یک درصد دانشمندان برتر دنیا رتبه 50 را کسب کرده و با توجه به این درصدها جایگاه علمی ما از 49 به 17 ارتقا یافته است.