سعید رضایی

برنامه «فاز» تجربه جدید سیما در حوزه ساخت آثار «رئالیتی-شو» برای نوجوانان است. برنامه‌ای که چند هفته‌ای است پخش آن از شبکه‌های دو و امید آغاز شده است. ویژگی مهم این برنامه این است که صرفا برای مخاطب نوجوان پخش نمی‌شود بلکه خود نوجوانان نیز در آن مشارکت دارند. نوجوانانی که اغلب آنها متولد دهه 80 هستند و خود را برای پذیرفتن مسئولیت‌های آینده جامعه آماده می‌کنند.
«رئالیتی-شو» یکی از قالب‌های جذاب رسانه‌ای است که در آن نمایش‌هایی واقعی و پر حادثه اجرا می‌شود. این نوع برنامه‌ها ضمن برخورداری از ساختاری مستند و واقع‌گرایانه اما دارای جنبه‌های دراماتیک و مهیج هم هستند. به ویژه اینکه معمولا به صورت مسابقه اجرا می‌شوند. «فاز» نیز دارای همین ویژگی‌هاست با این خصوصیت ویژه که برای اولین بار به نوجوانان اعتماد شده تا در یک بستر پیچیده توانمندی‌ها و استعداد خود را بروز دهند.
اردیبهشت سال 95 بود که رهبر انقلاب اسلامی نسبت به کمبود برنامه‌های مناسب برای نوجوانان در صداوسیما انتقاد کردند و فرمودند: «چند روز پیش - شاید هفته‌ پیش- جمعى از نوجوان‌ها و جوان‌هاى دانش‌آموز اینجا در حسینیّه بودند و برایشان بنده صحبت کردم. یکى‌شان یک نامه‌اى به من داد، دیدم حرف حسابى می‌زند؛ نوشته بود که در صداوسیما براى کودکان برنامه هست، براى بزرگ‌ها برنامه هست، براى ما جوان‌هاى دبیرستانى برنامه نیست. دیدم راست می‌گوید، حرف درستى است. کدام برنامه را براى این جوان فراهم کردید که بتواند از آن استفاده‌ روحى، استفاده‌ فکرى، استفاده‌ دینى، استفاده‌ علمى کند. البتّه برنامه‌هاى علمى در بعضى از شبکه‌ها هست، اینها برنامه نیست؛ برنامه‌سازى باید بشود؛ هنرمندانه کار باید بشود.» برنامه فاز هم در همین زمینه عمل می‌کند. هر چند که قسمت‌های اول این برنامه کمی کند و بی‌رمق بود و تناسبی با ذائقه مخاطب نوجوان نداشت. اما قسمت‌های اخیر این برنامه، به فرم و ضرباهنگ مناسب رسیده و پاسخگوی سرگرمی نوجوانان نیز هست.
ویژگی قابل تأمل این است که «فاز» از فرهنگ و ادبیات کلاسیک و زیبای کشورمان برآمده است. این برنامه دارای هفت مرحله است که از هفت خان رستم الهام گرفته شده است. حضور نوجوانان در فضاهای متنوع و مبارزه آنها برای باز کردن گره مشکلات و استفاده از تفکر برای انتخاب بهترین راه، این برنامه را به یک نمایش اجتماعی و پرورشی تبدیل کرده است. به طوری که شرکت‌کنندگان در مراحل مختلف این مسابقه، شرایطی را می‌گذرانند که شبیه به زندگی واقعی است و می‌تواند تجربه‌ای برای رویارویی با بحران‌ها باشد.
برنامه «فاز» محصول مرکز اوج کودک و نوجوان است. مرکزی تخصصی که در یکی از اولین برنامه‌های خود نشان داد که می‌تواند مرجعیت تولید برنامه‌های خوش ساخت و پرمحتوا برای نوجوانان را داشته باشد. هم‌افزایی این مرکز با صداوسیما برای پر کردن خلاء برنامه‌سازی برای نوجوانان یک قدم مثبت در عرصه رسانه است که تداوم آن و پخش آثار جذاب و نوآورانه نتایج خوبی در پی خواهد داشت.