محمدرضا کلهر
«ترکیه با عزمی جزم در حال تبدیل شدن به قدرتی منطقه‌ای و جهانی است.» این عبارت را اردوغان در سال 2013 زمانی که از آرامگاه آتاتورک دیدار کرد، در دفتر یادداشت آرامگاه نوشت. اردوغان با تکیه بر موهومات ذهنی به دنبال طرح نوعثمانی‌گری بود و در این راه تمام تلاش خود را به کار گرفت. نخستین جرقه مهم در سال‌ها قبل زده شد. در سال 2009 احمد داوود اوغلو، وزیر خارجه وقت ترکیه، در دیدار از شهر موصل به صراحت بیان کرد که روزی پدران (اجداد) ما با اسب وارد این منطقه شدند؛ روزی فرا خواهد رسید ما همانند اجداد خود، ولی با تجهیزات مدرن به این منطقه باز خواهیم گشت. اردوغان در 22 دی ماه 1393 و در آئین تشریفات و استقبال از محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز 16 سرباز را در هیبت و لباس سپاهیان 16 دولت ترک تاریخ (به تفسیر خود اردوغان) حاضر کرد که بر روی پلکانی ایستاده بودند. این سربازان در تشریفات کاخ ریاست جمهوری ترکیه به عنوان نمادهایی از این دولت‌ها معرفی شدند. استقبال از عباس به این شیوه نشان داد که وی در مورد بازگشت به دوران عثمانی جدی است. اردوغان برای این رویا اقدام به حمایت از تروریست‌ها با هدف تضعیف سوریه و عراق کرد. اما غافل از  آنکه دوران گستراندن طرح امپراتوری به پایان رسیده و خاک کشورها برای مردم بسیار مقدس‌تر از قبل شده است. به دلیل همین توهمات، ترکیه از شرایط ایده‌آل و ثبات و امنیت نسبی که داشت روز‌به‌روز فاصله گرفت و در منطقه تقریبا مطرود همگان شد. اقدام ترکیه در هدف قرار دادن جنگنده روسی نیز مزید بر علت شد و آنکارا مورد غضب مسکو و تحریم‌های اقتصادی و سیاسی این کشور قرار گرفت. خلاصه این که اردوغان در «انزوای خودساخته» گرفتار شد. اکنون وی برای این مشکل باید راه حلی ارائه کند. در این شرایط دیکتاتورها معمولا تصمیم درستی اتخاذ نمی‌کنند و از بحرانی به بحران دیگر و از مشکلی به مشکل دیگر پناه می‌برند. اردوغان نیز تلاش کرده مشکل انزوا را با مشکل دیگری رفع کند اما باز در اینجا نیز اردوغان به خطا رفت. ترکیه سرانجام پس از 6 سال قطع رابطه با اسرائیل رسما برقراری روابط رسمی با این رژیم جنایتکار را اعلام کرد. پس از حمله رژیم صهیونیستی به کشتی مرمره در آب‌های آزاد مدیترانه در ماه مه سال 2010 و کشته شدن 9 ترکیه‌ای، سطح روابط میان رژیم صهیونیستی و ترکیه کاهش پیدا کرد. از سال 2010 همواره ترکیه سه شرط عذرخواهی، پرداخت غرامت به قربانیان و پایان محاصره غزه از سوی رژیم صهیونیستی را برای بازگشت روابط به حالت عادی مطرح می‌کرد. اما ترکیه به تمام شعارهای حمایت از فلسطین پشت کرد و بدون مهم‌ترین شرط خود یعنی لغو محاصره غزه در برابر اسرائیل کوتاه آمد. روز دوشنبه 8 تیر ماه «بینالی ایلدریم» نخست‌وزیر ترکیه طی کنفرانس خبری رسما عادی‌سازی روابط میان ترکیه و رژیم صهیونیستی را اعلام کرد. «ایلدریم» طی کنفرانس خبری در آنکارا با بیان اینکه «مذاکرات زیادی» برای آشتی با رژیم صهیونیستی انجام شد، گفت: «طی این توافق، محدودیت‌هایی که بر فلسطینی‌ها و محاصره‌ای که بر غزه گذاشته شده، تسهیل خواهد شد.» این در حالی است که «بنیامین نتانیاهو» طی کنفرانس خبری همزمان در پایتخت ایتالیا تاکید کرد که محاصره غزه ادامه خواهد داشت تا از تقویت حماس جلوگیری شود واسرائیل امتیازی در این زمینه نداده است.
ظاهرا اسرائیل از سه شرط اصلی ترکیه برای برقراری روابط فقط با دو شرط عذرخواهی رسمی رژیم صهیونیستی از ترکیه و پرداخت 20 میلیون دلار غرامت به قربانیان حمله کماندوهای اسرائیلی به کشتی مرمره، موافقت کرده است و شرط سوم در مورد لغو محاصره دریایی غزه مورد توافق اسرائیل قرار نگرفته است. این مسئله شاید در کوتاه مدت برای ترکیه منافع زودگذری به همراه داشته باشد اما در بلندمدت جایگاه ترکیه در جهان اسلام را بیش از پیش متزلزل خواهد کرد. ترکیه در مقطعی به عادی‌سازی روابط خود با رژیم صهیونیستی اقدام کرده است که این رژیم به طور بی‌سابقه تعرضات خود را به قبله نخست مسلمانان در مسجدالاقصی  افزایش داده است ضمن آنکه اقدامات شهرک‌سازی این رژیم برای از بین بردن زمینه‌های تشکیل دولت فلسطینی در کرانه باختری سرعت گرفته است به گونه‌ای که حتی صدای اعتراض کشورهای غربی را نیز درآورده است. در واقع این همان اشتباه جدید اردوغان است که به جای نزدیکی به کشورهای مسلمان و تلاش برای احقاق حقوق مردم فلسطین بار دیگر دست در دست نتانیاهو گذاشت. شاید توصیف یک رسانه سوری از این اشتباه اردوغان کامل‌تر از بقیه باشد. روزنامه الثوره سوریه اعلام کرد، «توافق رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه با اسرائیل به مثابه سرمایه‌گذاری در مکان و زمان اشتباه و تکیه زدن بر عصایی است که نه تنها او را از گرفتاری کنونی نجات نمی‌دهد بلکه به ته باتلاق می‌کشاند. اردوغان در مسیر فرار از این انزوای خود ساخته حتی با زیر پا گذاشتن تمام غرور خود از مسکو به دلیل ساقط کردن جنگنده روسی عذرخواهی کرد. این دو اقدام ترکیه نشان دهنده تقلای ترکیه برای فرار از انزوا است. این انزوا حاصل سیاست‌های منطقه‌ای ترکیه است و خود کرده را نیز تدبیر نیست.» پایان تفکر «تافته جدابافته بودن» اردوغان شاید این دیکتاتور را فردا روز نیز به این نتیجه برساند که نامه‌ای هم به قاهره با هدف بهبود در روابط بنویسد!