اهمیت درختکاری و لزوم توجه به حفظ و توسعه جنگلها (بخش نخست) (گزارش روز)
پاکی ریه‌های شهر با برگ درختان سبز
به دست خود درختی می‌نشانم، به پایش جوی آبی می‌کشانم...
صدیقه توانا
درخت یکی از زیباترین مظاهر خلقت و جلوه‌ای از تجلیات آفریدگار عالم است. درخت نماد آبادانی و شاخص سبزی و خرمی و مظهر زندگی و باعث تلطیف هوا و موجب آسایش و رفاه شهروندان و صفا و پاکی طبیعت می‌باشد درختان همواره در زندگی بشر مؤثر بوده‌اند.
قرن‌هاست که آدمی در سایه شاخساران مأوا گزیده، روح و جانش را صفا بخشیده و قلب وی را مملو از خوشی و شادابی نموده است.
در دل زمستان سرد نیز بار دیگر به مدد هیمه‌ای که از تنه درختان فراهم آورده و آتشی که از آن افروخته سرما و یخبندان را تاب آورده و با آنها دست و پنجه نرم کرده است و بار دیگر این شکوفه‌های زیبای درختانند که به او نوید فرا رسیدن بهاری دل‌انگیز را می‌دهند.
به این ترتیب بهره‌مندی‌هایی که از درختان عاید بشر می‌گردد بی‌شمار است و به همین دلیل است که انسان‌هایی فرهیخته نظیر شعرا و بزرگان و اساتید در زمینه ادبیات و نیز پیشوایان و بزرگان دینی همواره آن را مدنظر قرار داده و بدان توجه نموده‌اند.
نقش درختان در زندگی بشر
درخت مظهر زیبایی و حیات و یکی از پرثمرترین نعمتهای بیکران خداوند است که بخش مهمی از نیازهای انسان را برآورده می‌سازد.
در ایران در نیمه دوم اسفندماه یک هفته به عنوان هفته منابع طبیعی نامگذاری شده است و نخستین روز این هفته یعنی 15 اسفند، روز درختکاری است. حال سؤال اینجاست که درختان چه نقشی در زندگی بشر ایفا می‌کنند و در شرایطی که شاهد افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی هستیم افزایش جنگلها و نگهداری از آنها چگونه در پاکیزگی محیط‌زیست مؤثر خواهد بود؟
عبدالله رستمیان، کارشناس محیط‌زیست و دوستدار طبیعت در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان با تأکید بر اینکه امروزه با صنعتی شدن جوامع بشری درختان نقش مهم‌تری در زندگی انسان ایفا می‌کنند می‌گوید: «درختان از سویی مقدمات پیشرفت بیشتر صنعت و فناوری را موجب می‌شوند و منابع تأمین‌کننده محصولاتی از قبیل وسایل چوبی، مبلمان، لوازم‌التحریر، الوار و هزاران محصول دیگر محسوب می‌شوند و از سویی دیگر به منزله ریه‌های یک شهر تلقی شده و نقش مهمی در تأمین سلامت اعضای جامعه را ایفا می‌کنند و این مورد نیز از مورد اخیر مهم‌تر می‌باشد.»
به اعتقاد این کارشناس محیط‌زیست به دلیل فعالیت کارخانه های صنعتی و نیز ازدیاد وسایل نقلیه عمومی و فعالیت روزانه آنها در سطح کلان شهرها آلاینده‌ها و گازهای مهلک و خطرناکی نظیر دی‌اکسیدکربن در هوای شهرها فزونی یافته و سلامت افراد را تهدید می‌کند و افزایش هرچه بیشتر این مواد آلاینده کاهش میزان اکسیژن در هوا را سبب میشود و این وضع نامساعد گروه‌های آسیب‌پذیر نظیر بیماران ریوی و قلبی، سالخوردگان و کودکان را بیشتر تهدید می‌کند.
از رستمیان می‌پرسم در چنین شرایطی مهم‌ترین راه‌حل برای مبارزه با آلودگی‌های مذکور چیست، می‌گوید: «در چنین شرایطی مسئله درخت و درختکاری بهترین راهکار برای مبارزه با آلودگی‌های فوق‌الذکر است. ایجاد جنگلهای مصنوعی و فضای سبز در اطراف شهرهای بزرگ به تأسیسات کارخانه های تولید اکسیژن می‌ماند. در همین راستا روز درختکاری باید مورد توجه همگان قرار گیرد.»
درختانی سازگار با وضعیت جوی
همه ساله در ماه اسفند که آخرین ماه فصل زمستان است و همه مردم خود را برای استقبال از روزهای پرطراوت بهاری آماده می‌کنند، چه خوب است که نهال‌های جوان به دست خاک مهربان و صبور سپرده شود تا به درختانی نیرومند و سرسبز بدل گردند و به این ترتیب گامی در آبادانی کشور عزیزمان برداشته شود.
علیرضا ترابی، کارشناس امور جنگلهاست. وی بر این باور است که با کاشت درختان سازگار با وضعیت جوی ایران و با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی خشک و کم‌باران اغلب مناطق کشور، می‌توان محیط‌زیست را با طراوت کرد.
وی به گزارشگر کیهان می‌گوید: «طبیعت و فضای سبز وسیله‌ای برای بقای بشری و حفظ زیبایی شهر است و به عنوان میراثی ارزشمند به همه انسانها تعلق دارد.»
این کارشناس جنگلها خاطرنشان می‌کند: «درختکاری در ایران دارای پشتوانه‌ای از علایق ملی و سنت تاریخی است. تاریخ نشان می‌دهد که ایرانیان باستان به درختکاری اهمیت می‌دادند و این کار با اعتقادات مذهبی مردم نیز پیوند دارد.»
آقای ترابی تأکید می‌کند: «تک‌تک ما وظیفه داریم در حفظ و حراست از منابع طبیعی موجود خصوصا جنگلها و مراتع و همچنین توسعه پایدار و گسترش این نعمت الهی به عنوان یک وظیفه دینی و ملی تلاش کنیم. بخصوص در فصل بهار که مسافران دل به طبیعت و جنگل می‌زنند تا هم سفر جسم کرده و هم سفر روح باید در نگهداری از منابع طبیعی نهایت دقت را به خرج دهند که حتی به یک شاخه کوچک از یک درخت تنومند آسیب نزنند.»
ماه اسفند را به خاطر درختکاری دوست دارم
آرام و ساکت با نگاهی عمیق به افق‌های دوردست روی یکی از صندلی‌های سرد و آهنی قرمز بوستان توحید در خیابان ستارخان نشسته و چتری از درختان بید مجنون بر سرش سایه انداخته است. چند نایلون میوه و سبزی که ظاهرا از میدان تره‌بار خرید کرده کنار دستش می‌باشد. خود را خانم فلاحی و بازنشسته بانک ملی معرفی می‌کند، 10سالی از زمان بازنشستگی‌اش می‌گذرد. موضوع گزارش را که می‌شنود به وجد می‌آید و می‌گوید: «ماه اسفند را خیلی دوست دارم. جنب‌وجوشی که بین مردم و در تغییر فصل سبز شدن درختان به‌وجود می آید، خیلی برایم خوشایند است.»
او می‌گوید: «از اوایل اسفند باغچه کوچک خانه را شخم می‌زنم، گلها و گیاهان تزیینی می‌کارم و از نهال‌های رایگانی هم که در سطح شهر توزیع میشود می‌گیرم و در جلوی در خانه و توی کوچه می‌کارم. درخت روح انسان را شاداب می‌کند و از خمودی و کسالت زمستان می‌کاهد. وقتی جوانه زدن برگهای سبز درختان را به تماشا می‌نشینم روحم تازه میشود.»
همین‌طور سرگرم صحبت هستیم یکی از آقایانی که برای ورزش به این بوستان آمده می‌ایستد و نفسی تازه می‌کند. تمایل دارد در گفت‌وگوی ما شرکت کند.
علی نرگسی شغل آزاد دارد، 70 ساله است و سال گذشته عمل جراحی قلب داشته است. می‌گوید: «حرکتهای ورزشی در هوای آزاد را دکترم خیلی توصیه کرده است. ما که آپارتمان‌نشین هستیم روزی یک ساعت در پارک قدم زدن برایم خیلی مفید است.» نظرش را در مورد درختکاری و نامهربانی بعضی از افراد با جنگل و درختان جویا می‌شوم. او هم از این موضوع گله‌مند است. تجربه‌ای که سال قبل از سفر به شمال داشته را مصداق گفته‌هایش می‌آورد و می‌گوید: «پارسال دو سه تا ماشین شدیم و با بروبچه‌ها به مسافرت رفتیم. جنگل ارسباران را برای استراحت بین راه انتخاب کردیم. دیدن روشن کردن آتش در جنگل توسط برخی خانواده‌ها، صدمه زدن بچه‌ها به درختان برایم اصلا قابل تحمل نبود و بدتر از همه و زننده‌تر دیدن صحنه‌هایی بود که اکثر مسافران بدون توجه به رعایت نظافت و محیط‌زیست آن را تکرار می‌کردند و آن ریختن و جا گذاشتن زباله‌ها در اطراف چادرهایشان بود. چرا نمی‌خواهیم یاد بگیریم که با دست خود طبیعت و جنگل را نابود نکنیم. الان ماه اسفند است بیاییم با کاشت یک نهال کوچک به توسعه فضای سبز کمک کنیم.»
توزیع 12 میلیون اصله نهال برای کاشت
درخت و درختکاری چه رابطه‌ای با گسترش منابع طبیعی و توسعه جنگلها دارد و عوامل انسانی چقدر در تخریب جنگلها دخیل هستند؟
مهندس کامران پورمقدم، مدیرکل دفتر امور منابع جنگلی سازمان جنگلها مراتع و آبخیزداری کشور در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه سازمان جنگلها در کل کشور 12 میلیون اصله نهال آماده کرده و در هفته منابع طبیعی در اختیار مردم قرار می‌دهد، می‌گوید: «این نهالها به صورت رایگان برای توسعه فضای سبز و نهال کاری در اختیار دوستداران طبیعت قرار می‌گیرد.»
وی با تاکید بر اینکه منابع طبیعی باید به عنوان فرهنگ عمومی مردم مطرح شود می‌گوید: «فرهنگ‌سازی در بحث نهال کاری و درختکاری توسط افراد شروع میشود، مردم وقتی خود نهالی می‌کارند فرهنگ حفاظت و صیانت از درخت و پوشش جنگلی را می‌آموزند و این موضوع بین آنها نهادینه میشود.»
وی به یک سنت دیرینه درترکیه درخصوص توجه به درختکاری اشاره می‌کند و با بیان اینکه این سنت در دیگر کشورها هم اجرا میشود. می‌گوید: «در ترکیه وقتی خانواده‌ای دختردار میشود درختی را می‌کارد و تا زمانی که این بچه رشد و نمو می‌کند به درخت هم رسیدگی کرده و آن هم پا به پای او رشد می‌کند سپس در آینده از این درخت بهره‌برداری شده و خرج خود دختر میشود.» پورمقدم به وظیفه‌ای که در برابر حفاظت از جنگلها و پوشش گیاهی و فضای سبز بر دوش مردم و مسئولان می‌باشد اشاره می‌کند و می‌گوید: «با توجه به گستردگی رویش گیاهی در کشور ، مسلما دولت به تنهایی و بدون مشارکت مردم نمی‌تواند حفاظت مناسب را از رویش‌گاههای جنگلی داشته باشد لذا برای حفاظت پایدار از فضای سبز و بخصوص جنگلها، مستلزم جلب کمک و مشارکت مردم هستیم و سازمان هم از هیچ کوششی در این خصوص دریغ نمی‌کند.»
درختان، ریه‌های شهر هستند
هر هکتار جنگل 5/2 تا 5 تن اکسیژن تولید می‌کند که این میزان، 8 تن آلاینده را در خود رسوب کرده و آلودگی را کاهش می‌دهد.
مهندس پورمقدم در مورد ارزش فضای سبز و درخت در کلانشهرها چنین می‌گوید: «با توجه به آلودگی در کلانشهرها وگرد و غبار و ریزگردهایی که در کشور داریم، همچنین با وجود خشکسالی‌های موجود و کاهش بارندگی همه بیانگر آن است که یک پوشش جنگلی مناسب و درختکاری مفیدتاثیر مثبتی در تامین سلامتی انسان و هوا دارد و برای ما خیلی مفید است. و اگر این ارزش را خود مردم حس کنند در حفظ جنگل کوشا خواهند بود.
در هر هکتار جنگل 300 تا 400 اصله درخت می‌توان کاشت حال با یک محاسبه سرانگشتی می‌توان دریافت که درختکاری و حفاظت از منابع طبیعی چه نقش حیاتی برای شهرنشینان خوش‌نشین دارد.»
«ایران براساس معیارهای موجود جزو کشورهای کم پوشش است معیار جهانی در حال حاضر 7/0 هکتار است و ایران 2/0 هکتار پوشش جنگلی نسبت به سطح دارد. براساس شاخص جهانی باید ملزم شویم سرانه این شاخص را که الان 7 تا 8 درصد است به 10 درصد برسانیم. همچنین الان بین کشورهای دنیا در ردیف 45 از نظر پوشش گیاهی قرار داریم.»
پورمقدم با ارائه آمار فوق اظهار امیدواری می‌کند با کمک مردم و سازمان جنگلها و ظرفیتهای موجود برای حفاظت پایدار از جنگلها به کار گرفته شود به اعتقاد وی اگر هر یک از مردم 5 اصله درخت بکارند و خود از آنها نگهداری کنند با حجم عظیمی از درختکاری در کشور روبه‌رو خواهیم شد.
عوامل اساسی تخریب رویش‌گاهها
تغییر کاربری جنگلها و استفاده غیرمجاز از پوشش‌های گیاهی، قطع درختان جنگل به صورت غیرمجاز برای مصارف غیرخانگی یا تامین سوخت، دام مازاد غیرمجاز بر ظرفیت در رویش‌گاهها از عوامل اصلی تخریب جنگلها و فضاهای سبز به شمار می‌آیند.
مهندس پورمقدم، مدیرکل دفتر امور منابع جنگلی سازمان جنگلها در توضیحات بیشتری در مورد عوامل مؤثر بر تخریب جنگلها می‌گوید: «عواملی که در بالا اشاره شد از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر تخریب رویش‌گاهها ست که به آنها باید آتش‌سوزی‌های عمدی یا غیرعمدی را هم باید اضافه کرد.»
آفت‌ها و قارچ‌ها هم از دیگر عوامل مخرب جنگلی بخصوص جنگلهای زاگرس هستند که وی بدان هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «خشکسالی‌ها و افزایش شدت و مدت ریزگردها هم به فهرست بالا اضافه میشود.»
از وی در مورد عوامل انسانی و نقش آن در آسیب زدن به فضاهای سبز می‌پرسم، می‌گوید: «گردشگری ناپایدار و برنامه‌های تفریحی بدون توجه به ظرفیت مناطق تفرج‌گاهی از مهم ترین عوامل انسانی در تخریب منابع طبیعی و رویش‌گاههای جنگلی است که همه به صورت غیرمدیریتی است و به فضای سبز صدمه می‌زند.»پورمقدم افزایش پسماند و زباله در ایام نوروز و تعطیلات را از دیگر مسائل حائز اهمیت می‌داند و می‌گوید: «پس از طی این زمان با انبوهی از زباله در رویش‌گاههای جنگلی مواجه هستیم که این روش غلط باید اصلاح شود.»
از وی در مورد راهکارها می‌پرسم، می‌گوید: «اگر برنامه مدونی برای بحث گردشگری و بخصوص طبیعت‌گردی داشته باشیم می‌توان سفرهای خوبی را مدیریت کنیم که هم به افزایش اشتغالزایی کمک می‌کند و هم رویش‌گاههای جنگلی را از خطر نابودی مصون نگه می‌دارد.»
درخت یکی از زیباترین مظاهر خلقت و جلوه‌ای از تجلیات آفریدگار عالم است. درخت نماد آبادانی و شاخص سبزی و خرمی و مظهر زندگی و باعث تلطیف هوا و موجب آسایش و رفاه شهروندان و صفا و پاکی طبیعت می‌باشد درختان همواره در زندگی بشر مؤثر بوده‌اند.
قرن‌هاست که آدمی در سایه شاخساران مأوا گزیده، روح و جانش را صفا بخشیده و قلب وی را مملو از خوشی و شادابی نموده است.
در دل زمستان سرد نیز بار دیگر به مدد هیمه‌ای که از تنه درختان فراهم آورده و آتشی که از آن افروخته سرما و یخبندان را تاب آورده و با آنها دست و پنجه نرم کرده است و بار دیگر این شکوفه‌های زیبای درختانند که به او نوید فرا رسیدن بهاری دل‌انگیز را می‌دهند.
به این ترتیب بهره‌مندی‌هایی که از درختان عاید بشر می‌گردد بی‌شمار است و به همین دلیل است که انسان‌هایی فرهیخته نظیر شعرا و بزرگان و اساتید در زمینه ادبیات و نیز پیشوایان و بزرگان دینی همواره آن را مدنظر قرار داده و بدان توجه نموده‌اند.
نقش درختان در زندگی بشر
درخت مظهر زیبایی و حیات و یکی از پرثمرترین نعمتهای بیکران خداوند است که بخش مهمی از نیازهای انسان را برآورده می‌سازد.
در ایران در نیمه دوم اسفندماه یک هفته به عنوان هفته منابع طبیعی نامگذاری شده است و نخستین روز این هفته یعنی 15 اسفند، روز درختکاری است. حال سؤال اینجاست که درختان چه نقشی در زندگی بشر ایفا می‌کنند و در شرایطی که شاهد افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی هستیم افزایش جنگلها و نگهداری از آنها چگونه در پاکیزگی محیط‌زیست مؤثر خواهد بود؟
عبدالله رستمیان، کارشناس محیط‌زیست و دوستدار طبیعت در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان با تأکید بر اینکه امروزه با صنعتی شدن جوامع بشری درختان نقش مهم‌تری در زندگی انسان ایفا می‌کنند می‌گوید: «درختان از سویی مقدمات پیشرفت بیشتر صنعت و فناوری را موجب می‌شوند و منابع تأمین‌کننده محصولاتی از قبیل وسایل چوبی، مبلمان، لوازم‌التحریر، الوار و هزاران محصول دیگر محسوب می‌شوند و از سویی دیگر به منزله ریه‌های یک شهر تلقی شده و نقش مهمی در تأمین سلامت اعضای جامعه را ایفا می‌کنند و این مورد نیز از مورد اخیر مهم‌تر می‌باشد.»
به اعتقاد این کارشناس محیط‌زیست به دلیل فعالیت کارخانه های صنعتی و نیز ازدیاد وسایل نقلیه عمومی و فعالیت روزانه آنها در سطح کلان شهرها آلاینده‌ها و گازهای مهلک و خطرناکی نظیر دی‌اکسیدکربن در هوای شهرها فزونی یافته و سلامت افراد را تهدید می‌کند و افزایش هرچه بیشتر این مواد آلاینده کاهش میزان اکسیژن در هوا را سبب میشود و این وضع نامساعد گروه‌های آسیب‌پذیر نظیر بیماران ریوی و قلبی، سالخوردگان و کودکان را بیشتر تهدید می‌کند.
از رستمیان می‌پرسم در چنین شرایطی مهم‌ترین راه‌حل برای مبارزه با آلودگی‌های مذکور چیست، می‌گوید: «در چنین شرایطی مسئله درخت و درختکاری بهترین راهکار برای مبارزه با آلودگی‌های فوق‌الذکر است. ایجاد جنگلهای مصنوعی و فضای سبز در اطراف شهرهای بزرگ به تأسیسات کارخانه های تولید اکسیژن می‌ماند. در همین راستا روز درختکاری باید مورد توجه همگان قرار گیرد.»
درختانی سازگار با وضعیت جوی
همه ساله در ماه اسفند که آخرین ماه فصل زمستان است و همه مردم خود را برای استقبال از روزهای پرطراوت بهاری آماده می‌کنند، چه خوب است که نهال‌های جوان به دست خاک مهربان و صبور سپرده شود تا به درختانی نیرومند و سرسبز بدل گردند و به این ترتیب گامی در آبادانی کشور عزیزمان برداشته شود.
علیرضا ترابی، کارشناس امور جنگلهاست. وی بر این باور است که با کاشت درختان سازگار با وضعیت جوی ایران و با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی خشک و کم‌باران اغلب مناطق کشور، می‌توان محیط‌زیست را با طراوت کرد.
وی به گزارشگر کیهان می‌گوید: «طبیعت و فضای سبز وسیله‌ای برای بقای بشری و حفظ زیبایی شهر است و به عنوان میراثی ارزشمند به همه انسانها تعلق دارد.»
این کارشناس جنگلها خاطرنشان می‌کند: «درختکاری در ایران دارای پشتوانه‌ای از علایق ملی و سنت تاریخی است. تاریخ نشان می‌دهد که ایرانیان باستان به درختکاری اهمیت می‌دادند و این کار با اعتقادات مذهبی مردم نیز پیوند دارد.»
آقای ترابی تأکید می‌کند: «تک‌تک ما وظیفه داریم در حفظ و حراست از منابع طبیعی موجود خصوصا جنگلها و مراتع و همچنین توسعه پایدار و گسترش این نعمت الهی به عنوان یک وظیفه دینی و ملی تلاش کنیم. بخصوص در فصل بهار که مسافران دل به طبیعت و جنگل می‌زنند تا هم سفر جسم کرده و هم سفر روح باید در نگهداری از منابع طبیعی نهایت دقت را به خرج دهند که حتی به یک شاخه کوچک از یک درخت تنومند آسیب نزنند.»
ماه اسفند را به خاطر درختکاری دوست دارم
آرام و ساکت با نگاهی عمیق به افق‌های دوردست روی یکی از صندلی‌های سرد و آهنی قرمز بوستان توحید در خیابان ستارخان نشسته و چتری از درختان بید مجنون بر سرش سایه انداخته است. چند نایلون میوه و سبزی که ظاهرا از میدان تره‌بار خرید کرده کنار دستش می‌باشد. خود را خانم فلاحی و بازنشسته بانک ملی معرفی می‌کند، 10سالی از زمان بازنشستگی‌اش می‌گذرد. موضوع گزارش را که می‌شنود به وجد می‌آید و می‌گوید: «ماه اسفند را خیلی دوست دارم. جنب‌وجوشی که بین مردم و در تغییر فصل سبز شدن درختان به‌وجود می آید، خیلی برایم خوشایند است.»
او می‌گوید: «از اوایل اسفند باغچه کوچک خانه را شخم می‌زنم، گلها و گیاهان تزیینی می‌کارم و از نهال‌های رایگانی هم که در سطح شهر توزیع میشود می‌گیرم و در جلوی در خانه و توی کوچه می‌کارم. درخت روح انسان را شاداب می‌کند و از خمودی و کسالت زمستان می‌کاهد. وقتی جوانه زدن برگهای سبز درختان را به تماشا می‌نشینم روحم تازه میشود.»
همین‌طور سرگرم صحبت هستیم یکی از آقایانی که برای ورزش به این بوستان آمده می‌ایستد و نفسی تازه می‌کند. تمایل دارد در گفت‌وگوی ما شرکت کند.
علی نرگسی شغل آزاد دارد، 70 ساله است و سال گذشته عمل جراحی قلب داشته است. می‌گوید: «حرکتهای ورزشی در هوای آزاد را دکترم خیلی توصیه کرده است. ما که آپارتمان‌نشین هستیم روزی یک ساعت در پارک قدم زدن برایم خیلی مفید است.» نظرش را در مورد درختکاری و نامهربانی بعضی از افراد با جنگل و درختان جویا می‌شوم. او هم از این موضوع گله‌مند است. تجربه‌ای که سال قبل از سفر به شمال داشته را مصداق گفته‌هایش می‌آورد و می‌گوید: «پارسال دو سه تا ماشین شدیم و با بروبچه‌ها به مسافرت رفتیم. جنگل ارسباران را برای استراحت بین راه انتخاب کردیم. دیدن روشن کردن آتش در جنگل توسط برخی خانواده‌ها، صدمه زدن بچه‌ها به درختان برایم اصلا قابل تحمل نبود و بدتر از همه و زننده‌تر دیدن صحنه‌هایی بود که اکثر مسافران بدون توجه به رعایت نظافت و محیط‌زیست آن را تکرار می‌کردند و آن ریختن و جا گذاشتن زباله‌ها در اطراف چادرهایشان بود. چرا نمی‌خواهیم یاد بگیریم که با دست خود طبیعت و جنگل را نابود نکنیم. الان ماه اسفند است بیاییم با کاشت یک نهال کوچک به توسعه فضای سبز کمک کنیم.»
توزیع 12 میلیون اصله نهال برای کاشت
درخت و درختکاری چه رابطه‌ای با گسترش منابع طبیعی و توسعه جنگلها دارد و عوامل انسانی چقدر در تخریب جنگلها دخیل هستند؟
مهندس کامران پورمقدم، مدیرکل دفتر امور منابع جنگلی سازمان جنگلها مراتع و آبخیزداری کشور در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه سازمان جنگلها در کل کشور 12 میلیون اصله نهال آماده کرده و در هفته منابع طبیعی در اختیار مردم قرار می‌دهد، می‌گوید: «این نهالها به صورت رایگان برای توسعه فضای سبز و نهال کاری در اختیار دوستداران طبیعت قرار می‌گیرد.»
وی با تاکید بر اینکه منابع طبیعی باید به عنوان فرهنگ عمومی مردم مطرح شود می‌گوید: «فرهنگ‌سازی در بحث نهال کاری و درختکاری توسط افراد شروع میشود، مردم وقتی خود نهالی می‌کارند فرهنگ حفاظت و صیانت از درخت و پوشش جنگلی را می‌آموزند و این موضوع بین آنها نهادینه میشود.»
وی به یک سنت دیرینه درترکیه درخصوص توجه به درختکاری اشاره می‌کند و با بیان اینکه این سنت در دیگر کشورها هم اجرا میشود. می‌گوید: «در ترکیه وقتی خانواده‌ای دختردار میشود درختی را می‌کارد و تا زمانی که این بچه رشد و نمو می‌کند به درخت هم رسیدگی کرده و آن هم پا به پای او رشد می‌کند سپس در آینده از این درخت بهره‌برداری شده و خرج خود دختر میشود.» پورمقدم به وظیفه‌ای که در برابر حفاظت از جنگلها و پوشش گیاهی و فضای سبز بر دوش مردم و مسئولان می‌باشد اشاره می‌کند و می‌گوید: «با توجه به گستردگی رویش گیاهی در کشور ، مسلما دولت به تنهایی و بدون مشارکت مردم نمی‌تواند حفاظت مناسب را از رویش‌گاههای جنگلی داشته باشد لذا برای حفاظت پایدار از فضای سبز و بخصوص جنگلها، مستلزم جلب کمک و مشارکت مردم هستیم و سازمان هم از هیچ کوششی در این خصوص دریغ نمی‌کند.»
درختان، ریه‌های شهر هستند
هر هکتار جنگل 5/2 تا 5 تن اکسیژن تولید می‌کند که این میزان، 8 تن آلاینده را در خود رسوب کرده و آلودگی را کاهش می‌دهد.
مهندس پورمقدم در مورد ارزش فضای سبز و درخت در کلانشهرها چنین می‌گوید: «با توجه به آلودگی در کلانشهرها وگرد و غبار و ریزگردهایی که در کشور داریم، همچنین با وجود خشکسالی‌های موجود و کاهش بارندگی همه بیانگر آن است که یک پوشش جنگلی مناسب و درختکاری مفیدتاثیر مثبتی در تامین سلامتی انسان و هوا دارد و برای ما خیلی مفید است. و اگر این ارزش را خود مردم حس کنند در حفظ جنگل کوشا خواهند بود.
در هر هکتار جنگل 300 تا 400 اصله درخت می‌توان کاشت حال با یک محاسبه سرانگشتی می‌توان دریافت که درختکاری و حفاظت از منابع طبیعی چه نقش حیاتی برای شهرنشینان خوش‌نشین دارد.»
«ایران براساس معیارهای موجود جزو کشورهای کم پوشش است معیار جهانی در حال حاضر 7/0 هکتار است و ایران 2/0 هکتار پوشش جنگلی نسبت به سطح دارد. براساس شاخص جهانی باید ملزم شویم سرانه این شاخص را که الان 7 تا 8 درصد است به 10 درصد برسانیم. همچنین الان بین کشورهای دنیا در ردیف 45 از نظر پوشش گیاهی قرار داریم.»
پورمقدم با ارائه آمار فوق اظهار امیدواری می‌کند با کمک مردم و سازمان جنگلها و ظرفیتهای موجود برای حفاظت پایدار از جنگلها به کار گرفته شود به اعتقاد وی اگر هر یک از مردم 5 اصله درخت بکارند و خود از آنها نگهداری کنند با حجم عظیمی از درختکاری در کشور روبه‌رو خواهیم شد.
عوامل اساسی تخریب رویش‌گاهها
تغییر کاربری جنگلها و استفاده غیرمجاز از پوشش‌های گیاهی، قطع درختان جنگل به صورت غیرمجاز برای مصارف غیرخانگی یا تامین سوخت، دام مازاد غیرمجاز بر ظرفیت در رویش‌گاهها از عوامل اصلی تخریب جنگلها و فضاهای سبز به شمار می‌آیند.
مهندس پورمقدم، مدیرکل دفتر امور منابع جنگلی سازمان جنگلها در توضیحات بیشتری در مورد عوامل مؤثر بر تخریب جنگلها می‌گوید: «عواملی که در بالا اشاره شد از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر تخریب رویش‌گاهها ست که به آنها باید آتش‌سوزی‌های عمدی یا غیرعمدی را هم باید اضافه کرد.»
آفت‌ها و قارچ‌ها هم از دیگر عوامل مخرب جنگلی بخصوص جنگلهای زاگرس هستند که وی بدان هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «خشکسالی‌ها و افزایش شدت و مدت ریزگردها هم به فهرست بالا اضافه میشود.»
از وی در مورد عوامل انسانی و نقش آن در آسیب زدن به فضاهای سبز می‌پرسم، می‌گوید: «گردشگری ناپایدار و برنامه‌های تفریحی بدون توجه به ظرفیت مناطق تفرج‌گاهی از مهم ترین عوامل انسانی در تخریب منابع طبیعی و رویش‌گاههای جنگلی است که همه به صورت غیرمدیریتی است و به فضای سبز صدمه می‌زند.»پورمقدم افزایش پسماند و زباله در ایام نوروز و تعطیلات را از دیگر مسائل حائز اهمیت می‌داند و می‌گوید: «پس از طی این زمان با انبوهی از زباله در رویش‌گاههای جنگلی مواجه هستیم که این روش غلط باید اصلاح شود.»
از وی در مورد راهکارها می‌پرسم، می‌گوید: «اگر برنامه مدونی برای بحث گردشگری و بخصوص طبیعت‌گردی داشته باشیم می‌توان سفرهای خوبی را مدیریت کنیم که هم به افزایش اشتغالزایی کمک می‌کند و هم رویش‌گاههای جنگلی را از خطر نابودی مصون نگه می‌دارد.»