روایتی از اربعین‌های انقلاب اسلامی -6 (پاورقی)
فضای حوزه علمیه در شرایط اختناق دهه 50
در چنین شرایطی مارکسیست انقلابی پیشتاز و جنایتکاری چون تقی شهرام تا مرکزیت سازمان باقی‌مانده از جوانان مسلمان ولو التقاطی اولیه، ارتقاء یافت و با انهدام تشکیلات و ترور خونین و ناجوانمردانه اعضای مسلمان، با دستان خون‌آلود، پرچم به اصطلاح مبارزه ایدئولوژیک را به اهتزاز درآورد و پیروزی کودتای علمی پرولتاریا را تثبیت نمود و ساواک به دستگیری و شکنجه و قتل سایر جوانان مسلمانی که به مبارزه قهرآمیز روی آورده بودند، پرداخت. البته مبارزان کمونیست تا حد توان دوستان ساواکی‌شان را در این جنایت، یاری کردند.
محسن حسینی نهوجی
نقش خطیر شاگردان حضرت امام در پیشبرد نهضت اسلامی
دشمن همواره مشغول توطئه و اقدامات خصمانه، علیه شاگردان حضرت امام بود. تعقیب و مراقبت، شنود تلفن، منع سخنرانی، بازداشت و شکنجه، تلاش دائمی و معمول ساواک بود. اما مگر با این ترفندها، دشمن می‌تواند مردانی را که با خدا پیمان بسته‌اند، از انجام تکلیف باز دارد؟ البته برخی، پس از اولین ضرب و شتم، از همان آغاز درجا زده، به دنبال کار و زندگی و تدریس و تحصیل خود رفتند، و برخی پس از اولین بازداشت و چند ضربه کابل، ندامت پیشه کرده، با بوسیدن عهدنامه مبارزه، درپی کار خود رفتند! عده‌ای هم علی‌رغم تحمل زندان و شکنجه، با گرایش به جریان‌های غیرهمسو راه خود را از مسیر نهضت اسلامی جدا ساختند و گام در راهی نهادند که هر دو سویش خسران بود. حضرت امام در این زمینه فرمودند: «... در طول این نهضت، اشخاصی، بسیاری از مردم نمازخوان، ملا و معتبر و... اینها... در همان یورش اول که سازمان امنیت برد و یک دسته‌ای را اذیت کرد و زد، راحت‌طلبی را بر بستند و انتخاب کردند و کنار نشستند. حالا یا ساکت کنار نشستند، یا بعضی هم ساکت نشدند و کنار نشستند. یعنی موافقت کردند با دستگاه.»(2)
اما اکثر شاگردان حضرت امام، با فداکاری و شجاعت، برای نیل به اهداف اسلامی همه مصائب را به جان خریدند و در مقابل موانع و محدودیت‌ها و اقدامات دشمن، از پای ننشستند و با تغییر شیوه و اتخاذ تاکتیک مناسب، همراهی خود با نهضت اسلامی را تداوم بخشیدند. فرماندهان نهضت اسلامی با انجام فعالیت های مختلف علمی، فرهنگی و عملی، در آماده‌سازی نسل انقلاب اسلامی می‌کوشیدند و با مشاهده نتیجه موفقیت‌آمیز تلاش خود، با تلاش مجدانه‌تر فعالیت الهی خود را ادامه میدادند.
طلاب و نهضت اسلامی
مدارس تحت مدیریت شاگردان حضرت امام در حوزه علمیه قم از اوایل دهه پنجاه، طلاب بسیاری را جذب کرده بودند. این طلاب در خلال دروس حوزوی، به مطالعه کتب اجتماعی، سیاسی و تاریخی می‌پرداختند. کتب ممنوعه‌ای چون «حکومت اسلامی» و «جهاداکبر» امام خمینی به صورت غیرعلنی بین طلاب دست به دست می‌شد. کتاب‌های دکتر علی شریعتی در سطح محدودتری این چرخه را می‌پیمود. برخی از اساتید بزرگ و طلاب در خصوص آثار شریعتی نظر مساعدی نداشتند. البته کتاب‌هایی که مطالعه و نگهداری یا توزیع آنها، جرم سنگین‌تری داشت به شیوه‌های دیگری در دسترس طلاب قرار می‌گرفت. در مدرسه رضویه، زیرزمین بزرگی که به انبار وسائلی چون لحاف و پتو و سایر وسایل تبدیل شده بود، در توافقی نانوشته، محل توزیع چنین کتبی بود. کتاب راه انبیاء راه بشر، امام حسین، فن مبارزه با پلیس و مبارزه چیست و دفاعیات بنیانگذاران سازمان مجاهدین، نیمه‌شب‌ها، مخفیانه در آن زیرزمین مطالعه می‌شد. برخی از طلاب نیز مطالعه کتاب‌هایی مثل شناخت و اقتصاد به زبان ساده مجاهدین خلق را به بعد از گذراندن درس اصول فلسفه و روش رئالیسم علامه طباطبائی و استاد مطهری موکول کرده بودند. کتابهائی چون مناظره دکتر و پیرشهید سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد انقلاب تکاملی اسلام جلال‌الدین فارسی، محمد خاتم پیامبران حسینیه ارشاد، صلح امام حسن(ع) آیت‌الله خامنه‌ای و کتاب‌های دکتر شریعتی، با نگرانی امنیتی کمتری، مخفیانه در حجره مطالعه می‌شد. یکی از ابزارهای بیداری، ضبط صوت و نوار کاست بود. در مدرسه رضویه و حقانی، ایستگاه پله، محل توزیع نوارهای کاست سخنرانی‌های امام خمینی، دکتر شریعتی و درسهای تفسیر و سیره امامان شیعه حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای بود. نوارها با برچسب هزینه، بر روی جعبه‌ای در ایستگاه پله قرارداده می‌شد و کسانی که لازم داشتند، بدون رؤیت و شناخت توزیع‌کننده، با قراردادن وجه مربوط بر روی جعبه، کاست مورد نظر را برمی‌داشتند. دوستانی که نوار مفیدی در اختیار داشتند بدون اینکه شناسایی شوند نوار خود را در این چرخه توزیع قرار میدادند. هنوز دستگاه‌های پرسرعت تکثیر نوار وارد بازار نشده بود و ناچار وقت زیادی صرف تکثیر نوار می‌شد. جمع کوچک ما در پی پیشنهاد ابتکاری یک تعمیرکار ضبط صوت، تعدادی دستگاه ضبط صوت فیلیپس هلندی رومیزی کوچک تهیه و به وسیله رابط به یکدیگر وصل کرده بود. در قسمت زیرین این نوع ضبط صوت، زیر دریچه‌ای که با چند پیچ باز می‌شد، پیچ گردان کوچکی قرار داشت که با پیچاندن به سمت راست، دور چرخش نوار افزایش یافته و کاست 60 دقیقه‌ای، ظرف 20 دقیقه به آخر می رسید. چرخه آبشاری ضبط‌ها، همه به صورت یکنواخت، با آخرین سرعت نوار تنظیم شده، یکی از آنها، در وضعیت OUT (فرستنده) و بقیه IN (در نقش گیرنده)، قرار می‌گرفت و کار تکثیر، با وقت کمتری، صورت می‌پذیرفت.
نقش خطیر شاگردان حضرت امام در پیشبرد نهضت اسلامی
دشمن همواره مشغول توطئه و اقدامات خصمانه، علیه شاگردان حضرت امام بود. تعقیب و مراقبت، شنود تلفن، منع سخنرانی، بازداشت و شکنجه، تلاش دائمی و معمول ساواک بود. اما مگر با این ترفندها، دشمن می‌تواند مردانی را که با خدا پیمان بسته‌اند، از انجام تکلیف باز دارد؟ البته برخی، پس از اولین ضرب و شتم، از همان آغاز درجا زده، به دنبال کار و زندگی و تدریس و تحصیل خود رفتند، و برخی پس از اولین بازداشت و چند ضربه کابل، ندامت پیشه کرده، با بوسیدن عهدنامه مبارزه، درپی کار خود رفتند! عده‌ای هم علی‌رغم تحمل زندان و شکنجه، با گرایش به جریان‌های غیرهمسو راه خود را از مسیر نهضت اسلامی جدا ساختند و گام در راهی نهادند که هر دو سویش خسران بود. حضرت امام در این زمینه فرمودند: «... در طول این نهضت، اشخاصی، بسیاری از مردم نمازخوان، ملا و معتبر و... اینها... در همان یورش اول که سازمان امنیت برد و یک دسته‌ای را اذیت کرد و زد، راحت‌طلبی را بر بستند و انتخاب کردند و کنار نشستند. حالا یا ساکت کنار نشستند، یا بعضی هم ساکت نشدند و کنار نشستند. یعنی موافقت کردند با دستگاه.»(2)
اما اکثر شاگردان حضرت امام، با فداکاری و شجاعت، برای نیل به اهداف اسلامی همه مصائب را به جان خریدند و در مقابل موانع و محدودیت‌ها و اقدامات دشمن، از پای ننشستند و با تغییر شیوه و اتخاذ تاکتیک مناسب، همراهی خود با نهضت اسلامی را تداوم بخشیدند. فرماندهان نهضت اسلامی با انجام فعالیت های مختلف علمی، فرهنگی و عملی، در آماده‌سازی نسل انقلاب اسلامی می‌کوشیدند و با مشاهده نتیجه موفقیت‌آمیز تلاش خود، با تلاش مجدانه‌تر فعالیت الهی خود را ادامه میدادند.
طلاب و نهضت اسلامی
مدارس تحت مدیریت شاگردان حضرت امام در حوزه علمیه قم از اوایل دهه پنجاه، طلاب بسیاری را جذب کرده بودند. این طلاب در خلال دروس حوزوی، به مطالعه کتب اجتماعی، سیاسی و تاریخی می‌پرداختند. کتب ممنوعه‌ای چون «حکومت اسلامی» و «جهاداکبر» امام خمینی به صورت غیرعلنی بین طلاب دست به دست می‌شد. کتاب‌های دکتر علی شریعتی در سطح محدودتری این چرخه را می‌پیمود. برخی از اساتید بزرگ و طلاب در خصوص آثار شریعتی نظر مساعدی نداشتند. البته کتاب‌هایی که مطالعه و نگهداری یا توزیع آنها، جرم سنگین‌تری داشت به شیوه‌های دیگری در دسترس طلاب قرار می‌گرفت. در مدرسه رضویه، زیرزمین بزرگی که به انبار وسائلی چون لحاف و پتو و سایر وسایل تبدیل شده بود، در توافقی نانوشته، محل توزیع چنین کتبی بود. کتاب راه انبیاء راه بشر، امام حسین، فن مبارزه با پلیس و مبارزه چیست و دفاعیات بنیانگذاران سازمان مجاهدین، نیمه‌شب‌ها، مخفیانه در آن زیرزمین مطالعه می‌شد. برخی از طلاب نیز مطالعه کتاب‌هایی مثل شناخت و اقتصاد به زبان ساده مجاهدین خلق را به بعد از گذراندن درس اصول فلسفه و روش رئالیسم علامه طباطبائی و استاد مطهری موکول کرده بودند. کتابهائی چون مناظره دکتر و پیرشهید سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد انقلاب تکاملی اسلام جلال‌الدین فارسی، محمد خاتم پیامبران حسینیه ارشاد، صلح امام حسن(ع) آیت‌الله خامنه‌ای و کتاب‌های دکتر شریعتی، با نگرانی امنیتی کمتری، مخفیانه در حجره مطالعه می‌شد. یکی از ابزارهای بیداری، ضبط صوت و نوار کاست بود. در مدرسه رضویه و حقانی، ایستگاه پله، محل توزیع نوارهای کاست سخنرانی‌های امام خمینی، دکتر شریعتی و درسهای تفسیر و سیره امامان شیعه حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای بود. نوارها با برچسب هزینه، بر روی جعبه‌ای در ایستگاه پله قرارداده می‌شد و کسانی که لازم داشتند، بدون رؤیت و شناخت توزیع‌کننده، با قراردادن وجه مربوط بر روی جعبه، کاست مورد نظر را برمی‌داشتند. دوستانی که نوار مفیدی در اختیار داشتند بدون اینکه شناسایی شوند نوار خود را در این چرخه توزیع قرار میدادند. هنوز دستگاه‌های پرسرعت تکثیر نوار وارد بازار نشده بود و ناچار وقت زیادی صرف تکثیر نوار می‌شد. جمع کوچک ما در پی پیشنهاد ابتکاری یک تعمیرکار ضبط صوت، تعدادی دستگاه ضبط صوت فیلیپس هلندی رومیزی کوچک تهیه و به وسیله رابط به یکدیگر وصل کرده بود. در قسمت زیرین این نوع ضبط صوت، زیر دریچه‌ای که با چند پیچ باز می‌شد، پیچ گردان کوچکی قرار داشت که با پیچاندن به سمت راست، دور چرخش نوار افزایش یافته و کاست 60 دقیقه‌ای، ظرف 20 دقیقه به آخر می رسید. چرخه آبشاری ضبط‌ها، همه به صورت یکنواخت، با آخرین سرعت نوار تنظیم شده، یکی از آنها، در وضعیت OUT (فرستنده) و بقیه IN (در نقش گیرنده)، قرار می‌گرفت و کار تکثیر، با وقت کمتری، صورت می‌پذیرفت.