برنامه‌ریزی برای سفری کم‌هزینه به بهانه هفته گردشگری-بخش دوم
توسعه گردشگری پایـدار و رونق چرخه اقتصادی
سفر بسیار خوب و مفید است تا آنجا که می‌توانید به مسافرت بروید و دنیا را ببینید. امروزه صنعت توریست ارزآوری بسیار بالایی دارد و با ایجاد زیر ساخت و تسهیل در صدور روادید و هتلداری می‌توان رونق را به اقتصاد کشور باز گرداند. مخصوصاً کشور ما که از قدیمی‌ترین کشورهای جهان است و آثار باستانی و تاریخی زیادی دارد و چهارفصل است. در ایران روز 6 مهر بازدید از کلیه موزه‌ها و مراکز گردشگری رایگان بود. این امر برای گردشگری کافی نیست و مسئولان باید تمهیدات بیشتری برای افزایش گردشگری در ایران انجام دهند تا مردم بیشتر به سفر و گردش بروند.
گردشگری به بهبود اقتصاد کشورهای کم‌درآمد کمک می‌کند. گردشگری اهمیت ویژه‌ای برای کشورهای کمتر توسعه‌یافته و کم‌درآمد دارد. در سال 2015 حدود 29 میلیون گردشگر بین‌المللی به 48 کشور متوسط به پایین (ازلحاظ درآمدی) سفر کردند و 21 میلیارد دلار به درآمد این کشورها افزودند. در 20 کشور از این 48 کشور، صنعت گردشگری به‌عنوان اولین یا دومین منبع درآمد ارزی شناخته می‌شود.
گردشگری رشد اقتصادی فراگیر را تسهیل می‌کند. رشد اقتصادی فراگیر بدین معناست که بخش وسیعی از نیروی کار جامعه، از مزایای رشد اقتصادی بهره‌مند شوند؛ و صنعت گردشگری به‌خوبی از عهده این مهم برمی‌آید. صنعت گردشگری از یک زنجیره تأمین گسترده بهره می‌گیرد که حوزه‌های تولیدی و خدماتی مختلفی از قبیل حمل‌ونقل، اسکان، مواد غذایی، محصولات کشاورزی، تأمین انرژی و آب، جاذبه‌های گردشگری، برنامه‌های تفریحی و فرهنگی، هنرها و صنایع‌دستی، میراث‌فرهنگی، کسب‌وکارهای خرد، ساختمان و نوسازی و... را شامل می‌شود. به همین دلیل افراد زیادی از رشد صنعت گردشگری در یک کشور نفع می‌برند.
فواید سفر
تجربه پدیده‌های تازه و داشتن تفریح در سفر، سفر این امکان را می‌دهد که از برنامه روتین زندگی جدا شوید و صاحب‌تجربه تازه شوید. شنا در دریا، پیمایش یک کوه، یا استفاده از چتر بر موج‌های آبی دریا، دیدن ستارگان در کویر، اقامت در یک بنای تاریخی، خوردن غذاهای متنوع همگی پدیده‌هایی هستند که شما با لذت در حال تجربه‌کردن آن هستید. مسافرت به شما این کمک را می‌کند که گاهی ریسک کنید برنامه‌تان را تغییر دهید و از یک پدیده تازه لذت ببرید. تجربیات مثبت اضطراب را کاهش می‌دهد و شما از زندگی روزمره و فرسودگی‌ها جدا می‌کند.
لیلا روح‌بخش یک مشاور ضمن بیان مطالب بالا در ادامه می‌افزاید: «از فواید سفرکردن کسب تجربیات تازه است به‌خصوص برای آن دسته از افرادی که بسیار ماجراجو هستند و به دنبال یک زندگی مهیج هستند، یکی از راهکارها آن سفرکردن است. از فواید سفرکردن داشتن اوقات خوش است. همه افراد برای رفتن به محیط شادتر سفر می‌کنند. سفر شاد داشتن اضطراب شما را کاهش می‌دهد و مقالات علمی معتبر نیز نشان داده‌اند، افرادی که سفرهای بیشتری می‌روند احتمال مبتلا شدن به بیماری‌های قلبی را کمتر دارند. با سفر کردن خلق‌وخوی هر فردی بهبود پیدا می‌کند. خلاقیت، حس اعتمادبه‌نفس و حس رضایت از زندگی در فرد ایجاد می‌شود. در تمام مدت سفر تفریح کنید و از زندگی لذت ببرید. سفرکردن به شما می‌آموزد که زندگی را به‌خاطر خودش زندگی کنید و حسابی از آن لذت ببرید. تفریح‌کردن بسیار مهم است و باعث جلوگیری از بیماری افسردگی می‌شود. از فواید سفرکردن این است که به‌راحتی نقاط قوت و ضعف خود را می‌شناسید. به طور مثال شما خوش‌صحبت هستید و یا فردی هستید که با جمع میانه خوبی ندارید؟ ارتباط با آدم‌های غریبه برایتان راحت‌تر است، منظم هستید، یا این که دیر می‌رسد؟ و گاهی با گروه فاصله دارید، مدیریت زمان دارید و یا روحیه سازگاری در شما هست یا نه؟ همگی از موارد بسیار مهمی است باعث می‌شود خود را بیشتر بشناسید و نقاط ضعف خود را اصلاح کنید و درصدد تقویت روحیه خود باشید.»
این مشاور در تکمیل صحبت‌های می‌گوید: «سفر باعث می‌شود که بیشتر فعالیت بدنی داشته باشیم البته به نوع سفر و هدف سفر نیز بستگی دارد که پویاتر باشیم. در سفرهای طبیعت‌گردی نیز یک پیمایش ساده باعث افزایش دوپامین در مغز می‌شود که ترشح این ماده در مغز باعث می‌شود که از بروز بیماری افسردگی در شما جلوگیری شود. بسیاری به‌خاطر زندگی آپارتمان‌نشینی و شرایط بد ساختمان‌سازی در شهرهای بزرگ از ویتامین دی محروم می‌شوند. در سفر می‌توانید حمام آفتاب بگیرید و ساعاتی را در آفتاب سپری کنید. ویتامین دی از بسیاری از بیماری‌ها آرتروز، مفاصل و روماتیسمی جلوگیری می‌کند. ریه‌هایتان هوای تازه را نفس می‌کشند، از آلودگی هوا و آلودگی صوتی دوری می‌کنید. از فواید سفرکردن این است که تأثیرات مثبتی در بدن هر فرد می‌گذارد و از همین رو بسیاری متخصصان روان‌شناسی نیز سفر را به مراجعه‌کنندگان خود توصیه می‌کنند.»
گردشگری پایدار چیست؟
گردشگری پایدار یک مبحث جدید در صنعت گردشگری است که کمک می کند در حین این که تعداد گردشگران یک جاذبه بیشتر شود، این جاذبه برای نسل‌های بعدی هم باقی بمانند.
گردشگری پایدار را می‌توان نوعی گردشگری تعریف کرد که مزایای بیشتری نسبت به اثرات منفی، به‌ویژه در ارتباط با محیط‌زیست، اقتصاد و جوامع دارد. گردشگری واقعاً پایدار و مسئولانه باید مقاصدی را برای زندگی و همچنین بازدید مردم بهتر کند. ممکن است واژه‌های اکوتوریسم و گردشگری پایدار را به‌جای یکدیگر شنیده باشید. اگرچه هر دو مهم هستند، اما تفاوت جزئی بین معنای آن‌ها وجود دارد. درحالی‌که گردشگری پایدار در مورد ایجاد فرصت‌های سفر با حداقل تأثیر و مزایای مثبت برای مقاصد و جوامع آن‌هاست. اکوتوریسم بیشتر بر آموزش گردشگران در مورد طبیعت و محیط‌زیست و مشارکت مسافران در فعالیت‌های حفاظتی و فرهنگی متمرکز است. درحالی‌که اکوتوریسم همیشه باید پایدار باشد، همه نمونه‌های گردشگری پایدار، اکوتوریسم نیستند.
مسلم عبدی، کارشناس ارشد مدیریت برنامه‌ریزی و توسعه جهانگردی می‌گوید: «گردشگری بخش عظیمی از فرهنگ جهانی ماست که به ما امکان می‌دهد، نقاط مختلف جهان را کشف کنیم، با مردمی از طبقات مختلف زندگی ملاقات کنیم و سنت‌ها و فعالیت‌های جدیدی را تجربه کنیم. از آنجایی‌که مزایای زیادی هم برای مسافران و هم برای جوامع به همراه دارد، به‌طورکلی می‌توان آن را به‌عنوان یک نیروی هم‌افزای مناسب در نظر گرفت. بااین‌حال، صنعت در حال تغییر است. باگذشت سال‌ها، ما بیشتر و بیشتر از تهدید تغییرات آب‌وهوایی و نقش خود در تشدید آن آگاه می‌شویم.» وی در ادامه می‌افزاید: «در تمام صنایع، جامعه جهانی ما به روش‌هایی فکر می‌کند که بتوانیم تأثیر خود را بر روی زمین کاهش دهیم. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸ توسط
Nature Climate Change منتشر شد، نشان داد که گردشگری ۸ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی را تشکیل می‌دهد که وقتی همه منابع احتمالی انتشار را در نظر بگیریم، درصد بسیار زیادی است. به همین دلیل، واضح است که ما باید به سمت یک مدل گردشگری پایدارتر حرکت کنیم و به همین دلیل است که امروز در رابطه با این بحث در حال بررسی هستیم.»
چند نمونه از گردشگری پایدار
سعیده عسکری معاون یک دبیرستان در شرق تهران درباره فواید سفر به گزارشگر کیهان می‌گوید: «بازیابی جسمی و روحی، دوری از اضطراب و روزمرگی، تغییر و گستردگی دیدگاه آدم‌ها، بالارفتن تجربه، آشنایی با فرهنگ‌های مختلف، بالارفتن امید به زندگی، افزایش سطح تعاملات و ارتباط عاطفی انسان، افزایش سازگاری با شرایط مختلف زندگی و افزایش سطح اعتمادبه‌نفس و رشد شخصیت انسان از فواید بی‌چون و چرای سفر محسوب می‌شوند.» او همچنین در مورد کاهش هزینه سفر به ما می‌گوید: «بهتر است از وسایل حمل‌ونقل عمومی که ارزان هستند استفاده کنیم. در نیمه دوم سال که ترافیک مسافرت‌ها کمتر است سفر کنیم. برای تهیه غذا به رستوران‌های ارزان و عادی مراجعه کنیم و در صورت امکان غذاهای سبک همراه داشته باشیم. از اقامتگاه‌های مناسب و ارزان‌قیمت باتوجه‌به شرایط فردی و خانوادگی استفاده کنیم. از بردن وسایل اضافه پرهیز کنیم و در آخر داشتن هم‌سفر خوب بهترین گزینه برای داشتن سفر خوش و دلچسب است.» نمونه‌های مختلفی از گردشگری پایدار وجود دارد، اما اصلی‌ترین کاری که باید قبل از برنامه‌ریزی یک سفر پایدار انجام دهید این است که مطمئن شوید تحقیقات خود را انجام داده‌اید. درحالی‌که ممکن است یکی از جنبه‌های سفر پایدار به نظر برسد، قبل از اینکه هر برنامه‌ای را محکم کنید، ارزش آن را دارد که تعطیلات را به طور کامل در نظر بگیرید. یکی از نمونه‌های گردشگری پایدار، استراحتگاه Six Senses Fiji است که صرفاً باانرژی خورشیدی کار می‌کند، آب باران را بازیافت می‌کند، با مدلی با ضایعات کم‌کار می‌کند و از آثار دستی مانند مبلمان و آثار هنری ایجاد شده توسط روستاییان محلی استفاده می‌کند.
گردشگری روستایی: یکی از انواع گردشگری پایدار، گردشگری روستایی است. این باید خارج از محیط شهری رخ دهد و تمایل دارد بر مشارکت فعال در سبک زندگی روستایی تمرکز کند. با گردشگری روستایی، گردشگران تمایل دارند با مردم محلی بمانند، سبک زندگی آن‌ها را درک کنند، و حتی در کارهای یدی کمک کنند. درحالی‌که گردشگری روستایی بیشتر شاخه‌ای از اکوتوریسم است، طبیعتاً معمولاً بسیار پایدار است. این به‌خاطر این است که به حمایت از مردم محلی کمک می‌کند، بر محیط روستایی تمرکز می‌کند و باعث نمی‌شود که تعداد زیادی گردشگر در یک مکان باشند.
گردشگری اجتماعی: در همین راستا، گردشگری اجتماعی نیز می‌تواند نمونه‌ای عالی از گردشگری پایدار باشد. به طور معمول، ساکنان و جوامع محلی از گردشگران دعوت می‌کنند تا با آن‌ها اقامت کنند و آن‌ها ممکن است رویدادها، فعالیت‌ها و تجربیات مختلفی را ارائه دهند. درحالی‌که این موضوع می‌تواند شبیه به گردشگری روستایی باشد، نیازی به تمرکز بر محیط طبیعی ندارد. در عوض، هدف گردشگری اجتماعی بیشتر در مورد توانمندسازی جوامع محلی برای برنامه‌ریزی، اجرا و مسئولیت‌پذیری فعالیت‌های گردشگری در مقصد خود است. درحالی‌که آن‌ها مزایای اقتصادی به دست می‌آورند، گردشگران از تجربیات معتبر لذت خواهند برد.
تأثیرات مثبت صنعت گردشگری چیست؟
قبل از اینکه بیشتر به تأثیر صنعت گردشگری بپردازیم، اجازه دهید برخی از حقایق و ارقام اخیر را بررسی کنیم تا درک بهتری از وضعیت فعلی داشته باشیم. Sustaining Tourism در وب‌سایت خود بیان می‌کند که ورود گردشگران بین‌المللی از ۲۵ میلیون در سال ۱۹۵۰ به ۱.۳۲ میلیارد در سال ۲۰۱۷ افزایش‌یافته است. آن‌ها همچنین بیان می‌کنند که سفر و گردشگری ۱۰ درصد از کل تولید ناخالص داخلی را در سال ۲۰۱۶ تشکیل می‌دهد و میانگین دریافتی توریست بین‌المللی بیش از ۷۰۰ دلار آمریکا برای هر نفر است؛ بنابراین واضح است که گردشگری تأثیر اقتصادی زیادی بر جوامع دارد و این صنعت با سرعت سرسام‌آوری به رشد خود ادامه می‌دهد. چند راه اصلی وجود دارد که بتوانیم به تأثیرات مثبت صنعت گردشگری نگاه کنیم. ما می‌توانیم با نگاه‌کردن به مزایای اجتماعی و فرهنگی، قبل از اینکه به بررسی مزایای زیست‌محیطی بپردازیم، شروع کنیم. این به ما بینش کاملی در زمینه‌های مختلف می‌دهد. مزایای اجتماعی و فرهنگی گردشگری، تقویت جوامع به دلیل پول و منابع بیشتر، زیرساخت‌های بهبودیافته از جمله ساختمان‌ها و سیستم‌های حمل‌ونقل، افزایش نرخ اشتغال به دلیل صنعت گردشگری، درک بهتر از فرهنگ‌ها و سنت‌های مختلف، حفظ فرهنگ‌های محلی، تجاری‌سازی هنر و فرهنگ، حفاظت از میراث از جمله معماری و سایت‌های طبیعی، افزایش تعداد رویدادها و جشن‌ها، مزایای زیست‌محیطی گردشگری، ایجاد پارک‌های طبیعی و مناطق با زیبایی طبیعی برجسته، کاهش تعداد شکار غیرقانونی حیوانات، بهبود کیفیت آب، افزایش بودجه برای حفاظت است.