شبکه دولتی انگلیس می‌گوید: بعد از گذشت بیش از ۲۴ساعت از اعلام پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، هنوز هیچ‌یک از رهبران یا مقام‌های وزارت‌ خارجه کشورهای غربی برای او پیام تبریکی ارسال نکرده‌اند. اگرچه این وضعیت شبیه به سه سال پیش و پیروزی ابراهیم رئیسی است، اما هیچ شباهتی به سال ۱۳۹۲ و رئیس‌جمهور شدن حسن روحانی ندارد.

وب‌سایت بی‌بی‌سی فارسی با «خیمه‌شب‌بازی خواندن انتخاب پزشکیان» و توهین به ملت ایران نوشت: «در آن سال وقتی که حسن روحانی با وعده تغییر به ریاست‌جمهوری رسید، علاوه‌بر کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، وزرای خارجه آلمان و ایتالیا پیروزی‌اش را تبریک گفتند و وزارت ‌خارجه‌ فرانسه نیز در بیانیه‌ای به سوی دولت او دست دوستی دراز کرد. خیلی زود وزارت خارجه بریتانیا نیز با صدور بیانیه‌ای ابراز امیدواری کرد که روابط ایران و اروپا بهبود پیدا کند و در نهایت حتی وزارت خارجه آمریکا و کاخ‌سفید نیز مواضع مسالمت‌جویانه و پر از احترامی را منتشر کردند. این وضعیت اگرچه کم‌شورتر از سال ۱۳۹۲، در سال ۱۳۹۶ نیز تکرار شد. اما وقتی رئیسی به ریاست‌جمهوری رسید، دیگر از پیام‌های مسالمت‌جویانه رهبران غربی خبری نبود. 

در سال ۱۴۰۳، استراتژی انتخاباتی پزشکیان و اصلا‌ح‌طلبان هواداراش، شبیه به همان سال ۱۳۹۲ بود. با این حال، واکنش‌ جهان غرب به پیروزی آنها، به سکوتی معنادار درآمیخته است. مهم‌ترین واکنش، توئیتی است که یکی از سخنگویان تشکیلات سیاست خارجی اتحادیه اروپا منتشر کرده است. در این توئیت نبیلا مسرالی آمده است: «ما آماده‌ایم با دولت جدید در چارچوب سیاست تعامل انتقادی اتحادیه اروپا همکاری کنیم.»

حتی در این واکنش کم‌رمق و محتاطانه که توسط یکی از مقام‌های رده‌پایین اروپایی منتشر شده، یادآوری شده که این اتحادیه رویکردی «انتقادی» دارد. واکنش واشنگتن، از این هم سردتر و منفی‌تر بود. در متن «یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکا»، نه‌تنها از تبریک خبری نیست، بلکه تاکید شده که واشنگتن انتظار ندارد این انتخابات، به تغییر مسیر حکومت ایران یا «احترام گذاشتن این حکومت به حقوق بشر شهروندانش» منجر شود. این سخنگو همچنین ضمن یادآوری این نکته که «انتخابات ایران، آزاد نیست» گفته است: «این انتخابات به تغییر قابل‌توجهی در رویکرد ما در قبال ایران منجر نخواهد شد. نگرانی‌های ما درباره ایران تغییری نکرده است.»

بدین ترتیب تا این‌جا، بخشی از تلاش پزشکیان برای ساخت یک گفتمان جدید سیاست خارجی و حل تنش‌ها، به نتیجه موردنظر او منجر نشده. پزشکیان حتی این فرصت را پیدا نکرد که شبیه به رؤسای‌جمهوری قبلی در کنفرانس خبری بزرگ، دیدگاه‌های دولتش را تشریح کند؛ که اگر برگزار می‌شد، او ناچار می‌شد به پرسش‌های خبرنگاران درباره سیاست خارجی مطلوب و اختلافی که بین وعده‌های انتخاباتی او و نظرات رهبر وجود دارد پاسخ بدهد. شاید برای شخص پزشکیان یا اصلاح‌طلبان، پرداختن به این پرسش‌ها بی‌اهمیت به نظر برسند. اما برخورد سرد جهان غرب نشان می‌دهد که اتفاقا، پاسخ همین پرسش‌هاست که می‌تواند به دولت او مشروعیت کافی برای حل‌وفصل مناقشه‌ها را بدهد، یا این‌که به پاشنه آشیل او تبدیل شود. وگرنه، تا این‌جا دست‌کم از نظر آمریکا، آمدن پزشکیان، مطلقا نوید تغییر و تحولی معنادار نیست. بلکه بخشی از روندی است که از پیش‌ هم وجود داشته است».

تحلیل فرافکنانه و توأم با تحریف بی‌بی‌سی در حالی است که مناسبات پسابرجامی ایران و چهار دولت غربی، در اثر بی‌چشم‌ورویی و پیمان‌شکنی طرف غربی به بن‌بست خورد و بسیاری از کشورها، آمریکا و سه دولت اروپایی را متهم این بن‌بست می‌شناسند. این آمریکا بود که پس از فریبکاری و گرفتن امتیازات تمام و کمال از دولت روحانی، روند افزایش تحریم‌ها را از سر گرفت و سپس به طور کامل اجرای تعهدات خود را متوقف کرد اما با این حال دولت روحانی تا سه سال، همچنان یکطرفه برجام را اجرا کرد با این وعده فریبکارانه سه دولت اروپایی که اگر برجام را اجرا نمی‌کنند، اما حاضرند به معامله محدود غذا و دارو در ازای خرید نفت بپردازند اما به همان وعده هم عمل نکردند. این در حالی بود که رهبر انقلاب با وجود تاکید بر غیرقابل اعتماد بودن آمریکا، به دولت روحانی برای انعقاد توافق اختیار کامل دادند و دولت روحانی حتی شروط مدنظر شورای عالی امنیت ملی، مجلس شورای اسلامی و شروط ابلاغی رهبر انقلاب را در پسابرجام به اجرا نگذاشت.

در عین حال رویکرد به دور از ادب غرب نشان می‌دهد که آنها در باج‌خواهی از ملت ایران، تفاوتی میان دولت‌ها و سلیقه‌های سیاسی آنها در ایران یا میزان خوش‌بینی، بدبینی این دولت‌ها به غرب نمی‌شناسند و بنیاد دیپلماسی‌شان بر دغلبازی، زیاده‌طلبی، و عهدنشناسی است.

 

 

 

کارشناسان و رسانه‌های غربی می‌گویند دولت‌های غربی انتظار ندارند انتخابات ایران، روابط این دولت‌ها با ایران را تغییر دهد.

در این باره وبسایت شبکه سی‌ان‌ان نوشت: مقامات انتخاباتی ایران روز شنبه اعلام کردند که مسعود پزشکیان، نامزد اصلاح‌طلبان، در میان تشدید تنش‌ها در داخل و خارج از کشور، رقیب «تندرو» خود را شکست داده و در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شده است. شورای نگهبان، یک نهاد قدرتمند ۱۲ نفره که وظیفه نظارت بر انتخابات و قانونگذاری را بر عهده ‌دارد، قبل از اینکه پزشکیان بتواند در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند، او را تایید کرده بود. انتخابات زودهنگام پس از آن برگزار شد که ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور فقید این کشور در سانحه سقوط هلیکوپتر در ماه می ‌در شمال غرب ایران به همراه حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و دیگر مقامات درگذشت. رهبران روسیه، عربستان سعودی، پاکستان و سوریه از اولین کسانی بودند که به پزشکیان تبریک گفتند. در حالی که رئیس‌جمهور ایران از برخی اختیارات برخوردار است، ولی قدرت نهائی در ایران در دست رهبر این کشور است. آیا او می‌تواند تغییری در ایران ایجاد کند؟ صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده چتم‌هاوس در لندن، گفت بعید است که انتخاب پزشکیان بلافاصله به تغییر سیاست تبدیل شود. اما پزشکیان گفته است که سعی خواهد کرد از طریق و درون سیستم کار کند تا شاید تغییراتی را ایجاد کند. این نشان‌دهنده محدودیت اختیارات ریاست جمهوری در ایران است اما ممکن است فضای بیشتری برای مانور بر روی آزادی‌های اجتماعی بیفزاید. به گفته کارشناسان انتظار نمی‌رود پزشکیان سیاست کنونی ایران در جنگ غزه را تغییر دهد. وی همچنین از سردار قاسم سلیمانی، فرمانده برجسته نیروی قدس سپاه پاسداران ایران که در حمله آمریکا در سال ۲۰۲۰ ترور شد، تمجید کرده است. او در مناظره اخیر ریاست جمهوری گفت: «من او را مایه غرور ملی و خاری در چشم دشمنان خود می‌دانم. کارشناسان گفتند، کشورهای غربی انتظار ندارند این انتخابات روابط آنها با ایران را تغییر دهد».

در همین حال، خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس نوشت که پیروزی پزشکیان در برهه‌ای حساس رخ می‌دهد؛ با تنش‌های شدید در خاورمیانه بر سر جنگ اسرائیل و حماس، پیشروی برنامه هسته‌ای ایران و همچنین انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده. این رسانه آمریکایی همچنین به حمایت پزشکیان از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و پوشیدن لباس آن اشاره کرد که در ماجرای سرنگونی پهپاد آمریکایی در سال ۲۰۱۹ از این اقدام قدردانی کرد.

سی ان بی‌سی نیز نوشت: رئیس‌جمهور جدید ایران باید با رئیس‌جمهور جدید آمریکا که در ماه نوامبر انتخاب می‌شود رو‌به‌رو شود. درگیری‌ها در منطقه و برنامه هسته‌ای ایران دو چالش مهم است. سینا طوسی، پژوهشگر ارشد در مرکز سیاست‌گذاری بین‌الملل می‌گوید: «در حالی که انتخابات می‌تواند منجر به تغییر در اولویت‌ها، لحن و تاکتیک‌های سیاست‌های داخلی و خارجی ایران شود، تغییر اساسی در وضعیت موجود بعید است. اصول اصلی هدایت‌کننده تصمیمات راهبردی ایران، به ویژه در مورد آمریکا و اسرائیل، ریشه محکمی در چهارچوب وسیع‌تری دارد که از سوی رهبری ایران و نهادهای تأثیرگذاری مانند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تعیین شده است.

خبرگزاری انگلیسی رویترز هم پزشکیان را یک سیاستمدار «میانه‌رو میان‌رده» که چندان در فضای سیاسی ایران مطرح نبوده معرفی کرده و نوشت که پزشکیان ممکن است سیاست خارجی عملگرایانه‌ای را در پیش بگیرد و تنش‌ها بر سر مذاکرات متوقف شده را کاهش دهد. البته بسیاری، نسبت به تحقق وعده‌های پزشکیان به ویژه درخصوص آزادی‌های اجتماعی تردید دارند و مطمئن نیستند که او قصد رویارویی با روحانیون و نظامی‌ها در حکومت ایران را داشته باشد.

خبرگزاری آسوشیتدپرس، پزشکیان را نامزد اصلاح‌طلبان معرفی کرده و نوشت: او با وعده دستیابی روابط بهتر با غرب توانست پیروز شود. پزشکیان در جریان تبلیغات انتخاباتی خود وعده هیچ تغییر بنیادینی نداده و بارها تأکید کرده که رهبری باید به عنوان داور نهائی اختلافات داخلی در نظر گرفته شود.

روزنامه واشنگتن‌پست هم نوشته: پزشکیان پیش از این انتخابات برای غرب فردی ناشناخته بود و پیروزی او یک شکست قابل توجه برای تندروهای محافظه‌کار به‌شمار می‌رود. این مسئله از آنجا اهمیت دارد که ایران در برهه حساسی قرار دارد و تنش‌ها چه درخصوص برنامه هسته‌ای و چه در رابطه با مسائل منطقه شدت یافته است.

در همین حال، شبکه ۱۴ تلویزیون اسرائیل، حامی بنیامین نتانیاهو، در سایت خود نوشت: رئیس‌جمهور منتخب ایران نگرش جمهوری اسلامی ایران نسبت به اسرائیل را تغییر نخواهد داد، اما با وجود این، اسرائیل انتخاب او را نقطه روشنی در روند داخلی ایران می‌داند. نامزد اصلاح‌طلب گرچه مخالف حکومت اسلامی نیست اما انتظار ‌می‌رود که رویکرد نرمی در قبال بحران منطقه داشته باشد.

اسرائیل‌‌هیوم، روزنامه حامی نتانیاهو نیز، پیروزی پزشکیان را تابش نوری ضعیف در یک رژیم تاریک، و او را فردی توصیف کرد که ممکن است از سایر نامزدها کمتر زیان داشته باشد. این روزنامه نوشت: بخت پزشکیان برای تأثیرگذاری بر سیاست خارجی‌، ضعیف است. ایران از بعد از حمله حماس به اسرائیل در مهر پارسال، نشان داده که مصمم به هر کاری است تا به اسرائیل آسیب بزند و آن را تضعیف کند.

اسرائیل‌هیوم افزود: عده‌ای در اسرائیل نگران هستند که ایران از هرج‌ومرج در رقابت‌ ریاست‌جمهوری آمریکا و این واقعیت که توجه جهانی به جنگ جاری در خاورمیانه معطوف است، استفاده کرده و بیشتر از «خطوط قرمز» در برنامه هسته‌ای خود عبور کند و هرچه بیشتر به دستیابی به تسلیحات هسته‌ای نزدیک شود.

سایت شبکه هفت رسانه‌ای اسرائیل هم می‌گوید: بر اساس سیستم حکومتی در جمهوری اسلامی ایران، هرچند رئیس‌جمهور اختیاراتی برای تغییر برنامه هسته‌ای یا امور نظامی ندارد، اما پزشکیان‌، از بهبود رابطه ایران با غرب و لزوم کاهش سخت‌گیری‌های مذهبی حمایت می‌کند. در عین حال باید نسبت به پزشکیان درخصوص پیام‌های محوری انقلاب اسلامی مظنون بود، زیرا صرف اصلاح‌طلب بودن به مفهوم معتدل بودن نیست.

دانی سیترینوویچ، از افسران ارشد پیشین امان، سازمان اطلاعات نظامی ارتش اسرائیل هم، در روزنامه معاریو نوشت: روند رویدادهای ایران پس از سانحه سقوط بالگرد حامل ابراهیم رئیسی و حمایت اردوگاه اصلاح‌طلبان حکومتی از مسعود پزشکیان، اصلاح‌طلبان را احیا کرده و نامزد فوق‌اصولگرا را که تندروتر از رئیسی بود، ناکام کرده است. اما هم رهبر و هم مجلس و هم سپاه پاسداران ایران همچنان بر امور اشراف دارند. برای کسانی مانند حسن روحانی و محمدجواد ظریف، مرگ رئیسی مانند یک هدیه‌، امکان بازگشت‌شان به صحنه را داده است، تا ماه گذشته شمار اندکی نام پزشکیان را شنیده بودند ولی حال، او رئیس‌جمهور ایران است و این یک یادآوری برای کسانی است که شتابزده می‌گویند در ایران در به روی همان پاشنه گذشته می‌چرخد.

 

 

 

دولت سیزدهم پس از سه سال در حالی به دولت چهاردهم تحویل داده می‌شود که اغلب شاخص‌های اقتصادی مثبت شده و رشد چشمگیری داشته است.

در این‌باره روزنامه ایران نوشت: نرخ تورم سالانه در خردادماه ۱۴۰۳ به ۳۶.۱درصد رسید. این نرخ در شهریورماه نزدیک 60درصد بود. همچنین، رشد اقتصادی (با احتساب نفت) در پایان سال ۱۴۰۲، ۵.۷درصد و بدون احتساب نفت ۳.۴درصد بوده است. رشد پایه پولی با کاهش ۱۵.۳ واحد درصدی از ۴۲.۹درصد در پایان سال ۱۴۰۱ به ۲۷.۶درصد در پایان سال ۱۴۰۲ رسیده، همچنین رشد نقدینگی از ۳۱.۱درصد در پایان سال ۱۴۰۱ به 24.3درصد در پایان سال ۱۴۰۳ رسیده که حاکی از کاهش ۶.۸ واحد درصدی رشد نقدینگی در سال ۱۴۰۲ است. خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در سال ۱۴۰۲ با رشد ۴۳۰.۹درصدی، سهمی معادل ۱۷۴.۳ واحد درصد در رشد پایه پولی سال ۱۴۰۲ (۲۷.۶درصد) داشته است.

از سوی دیگر، هم‌اکنون تجارت ایران و همسایگان به 60میلیارد دلار افزایش یافته است. یکی از اتفاق‌های مهم در دولت سیزدهم، آشتی ایران با کشورهای همسایه بود. سال‌های متمادی بخصوص از سال 1397 به بعد روابط اقتصادی ایران با 15 کشور همسایه کمرنگ شد و دولت دوازدهم تمایل و رغبتی برای تجارت و همکاری مشترک با کشورهای همسایه نداشت. باور و نگاه دولت روحانی این بود که تجارت ‌با کشورهای اروپایی بر همکاری با سایر کشورها ارجح‌ است. اما در نهایت هم دیدیم که برجام گره‌ای از تجارت ایران باز نکرد.

همچنین بانک مرکزی از تامین ۱۹میلیارد و ۳۶۸میلیون دلار ارز برای واردات کالاهای اساسی، دارو و کالاهای تجاری و بازرگانی از ابتدای فروردین‌ماه تا ۱۶ تیرماه امسال خبر داد. این در حالی است که سه سال قبل به هنگام تحویل دولت روحانی به شهید رئیسی در مرداد 1400، خزانه ارزی تقریبا تمام شده بود.

در موضوع تولید و تامین برق، توسعه ملی در دولت سیزدهم صندوق برای احداث نیروگاه حرارتی به ارزش 5.7میلیارد دلار و احداث نیروگاه تجدیدپذیر به ارزش ۵میلیارد دلار پیشقدم شد. در حالی دولت سیزدهم به پایان رسید که از میزان ناترازی برق کشور در این مدت دست‌کم 5هزار مگاوات کاسته شد. دولت سیزدهم در ابتدای کار با ناترازی بیش از ۱۵هزار مگاواتی روبه‌رو بود. با توجه ‌به میانگین افزایش ۵درصدی مصرف برق به‌صورت سالانه این احتمال وجود داشت که در سه سال گذشته ضمن تشدید این ناترازی، مشکلات مضاعفی ‌گریبان‌گیر این صنعت مهم و حیاتی شود. خاموشی‌های برق در تابستان ۱۴۰۰ خسارت‌های زیادی به کشور تحمیل کرده بود. این خاموشی‌ها که ناشی از ناترازی در تولید و مصرف برق بود، سبب شد تا مردم و صنایع همواره نگران رخ‌دادن خاموشی و از دست ‌رفتن فعالیت‌ها شود. دولت سیزدهم در ابتدای فعالیت خود با ناترازی ۱۵هزار مگاواتی روبه‌رو بود و طی این مدت توانست ظرفیت تولید برق کشور را به ۹۱هزار و ۱۱۲ مگاوات برساند، از این میزان ۷۴هزار و ۱۹۸ مگاوات آن مربوط به نیروگاه‌های حرارتی است.

در ابتدای دولت سیزدهم احداث و بهره‌برداری از ۲۰۰۰۰ مگاوات ظرفیت جدید در دستورکار قرار گرفت که از این میزان برنامه‌ریزی جهت احداث ۱۷هزار و ۶۷۸ مگاوات اجرائی و تا خردادماه سال ۱۴۰۳، ۹هزار و ۳۶۴ مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شد. وزارت نیرو مجموعه اقدام‌هایی را در جهت اصلاح ساختار صنعت برق وارد فاز اجرا کرد که از جمله آن می‌توان به اصلاح تعرفه‌ها متناسب با الگوی مصرف برق، فروش برق تولیدی نیروگاه‌ها در بورس و راه‌اندازی تابلوی سبز بورس اشاره کرد.

در دولت سیزدهم با توجه به نقش مؤثر انرژی‌های تجدیدپذیر در کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی، رفع ناترازی و کاهش مصرف آب اقدام‌های ویژه‌ای در این حوزه در دستورکار قرار گرفت و متناسب با برنامه هفتم توسعه مقرر شد تا ۳۰هزار مگاوات به ظرفیت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر کشور افزوده شود. در همین راستا در حال حاضر ۱۳هزار مگاوات تولید انرژی تجدیدپذیر در دستورکار است.