اقتصاددان ایرانی مقیم آمریکا، در مقاله‌ای با محاسبات آماری؛ از کاهش فقر، بهبود قدرت خرید مردم و ارتقای سطح رفاه در دو سال گذشته در ایران خبر داده است.

به گزارش خبرگزاری‌ها، جواد صالحی اصفهانی که استاد اقتصاد در دانشگاه‌های معتبر همچون‌هاروراد، پنسیلوانیا، آکسفورد و ویرجینیا تک بوده، در مقاله‌ای به تشریح سیاست‌های دولت رئیسی در دو سال گذشته پرداخت و در پاسخ به این سؤال که افزایش نرخ ارز کالاهای اساسی باعث افزایش فقر و کاهش رفاه طبقه متوسط شده است؟ پاسخ منفی داد و نوشت: متوسط درآمد مردم در طی دو سال گذشته حدودا هفت درصد بیشتر از تورم بوده است.

او با ‌اشاره به تورم سال 1401 تصریح کرد: افزایش سریع قیمت‌ها در بخش اول سال، در نتیجه حذف یارانه‌های مواد غذایی و حمله روسیه به اوکراین بود که البته معلوم شد اغراق زیادی در این مورد شده و تورم نیز تعدیل شده و در نرخ ۴۵ درصد برای این سال آرام گرفت. منتقدان رئیس‌جمهور اصولگرا پیش‌بینی می‌کردند که سیاست‌های اقتصادی رئیسی به شدت به طبقه فقیر و متوسط آسیب می‌زند. 

این اقتصاددان افزود: این پیش‌بینی که تورم همه را فقیرتر می‌کند از همان ابتدا با شک و شبهه همراه بود چرا که افزایش قیمت‌ها را معادل پایین آمدن استانداردهای زندگی قرار می‌داد که نوعی توهم پولی و نادرست است. در واقعیت، تغییرات در استانداردهای زندگی در واقع، توازن تغییرات در قیمت‌ها و درآمدها هستند.

صالحی ادامه داد: در حالی‌که قیمت‌ها ماهانه گزارش می‌شوند و می‌توان آنها را در لحظه مشاهده کرد درآمدها سالانه گزارش می‌شوند و ابهام زیادی در مورد آنها هست. این واقعیت که اعداد مربوط به قیمت کار (نظیر دستمزد روزانه) را در اختیار نداریم و نمی‌توانیم آن را به عنوان مثال در کنار قیمت خیار قرار دهیم خود نوعی کمبود در گزارش‌دهی اقتصادی است که باعث توهم پولی می‌شود.

او افزود: گزارش سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که کل درآمد اسمی در مناطق روستایی ایران به میزان ۵۸ و یک دهم درصد و در مناطق شهری به میزان ۵۱ و هشت دهم درصد و در مناطق شهری استان تهران به میزان ۴۶ و یک دهم درصد رشد کرده است. به جز تهران این درآمدها را می‌توان با رشد ۴۵ درصدی در تورم کشوری مقایسه کرد که البته میزان افزایش تورم در روستاها ۵۱ درصد بوده است. (با این حال میزان افزایش درآمد واقعی حتی در این حالت نیز هفت درصد بوده است)

 کاهش فقر و افزایش درآمد در ایران

این اقتصاددان ادامه داد: در بازه زمانی ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ (۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱) میانگین هزینه‌های واقعی در سطح کشوری ۹ درصد و در روستاها و در شهرها به ترتیب 9 و نیم و ۱۲ و دو دهم درصد افزایش پیدا کرد. این اعداد نزدیک به تغییرات ایجاد شده در درآمد است. مناطق شهری تهران که در گذشته از دو منطقه دیگر بهتر بوده در این‌جا عملکرد ضعیفی داشته به نحوی که در زمینه مصرف در ۲۰۲۱ رشد داشته و در ۲۰۲۲ کاهش داشته است. افزایش مصرف سرانه نیز همراستا با رشد ۱۰ و سه دهم درصدی درآمد داخلی و هفت و نیم درصدی درآمد سرانه در بازه زمانی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ بوده که این اطلاعات بر مبنای حساب‌های ملی مرکز آمار ایران است.  

صالحی درباره خطوط فقر در ایران نوشت: خط فقر روزانه در سال 1401 در مناطق روستایی شش و دو دهم دلار، در مناطق شهری شش و هشت دهم دلار و در تهران 9 و 39 صدم دلار است. شکاف میان تهران و مناطق روستایی از عامل دو در ۲۰۰۵ به یک و نیم در ۲۰۲۲ کاهش پیدا کرده است که دلیل آن تورم بیشتر در مناطق روستایی بوده است.

او افزود: همراستا با میانگین مصرف رو به رشد، نرخ فقر کشوری از ۲۱ و شش دهم درصد در ۲۰۲۰ به ۱۷ درصد در ۲۰۲۲ رسیده است. نرخ‌های فقر در این دوره در تمام مناطق بهبود پیدا کرده است مگر در مناطق روستایی که به مقدار کمی در ۲۰۲۲ خراب‌تر شده است. به طریق مشابه، توزیع درآمد به مقدار کمی بهبود یافته است. همراستا با کاهش در نرخ‌های فقر، شاخص جینی از 410 هزارم در ۲۰۲۰ به ۳۹۷ هزارم در ۲۰۲۲ کاهش یافته است.

این اقتصاددان تصریح کرد: اطلاعات گزارش مرکز آمار نتایج متقنی را پیش روی منتقدان یارانه نقدی به جای کالا می‌گذارد. حذف یارانه‌های واپس‌گرا (مانند یارانه انرژی و گوشت قرمز) و پرداخت درآمد ناشی از آن به فقرا به عنوان پول نقد نه تنها به فقرا آسیب نمی‌زند بلکه فقر را کاهش می‌دهد. اطلاعات گزارش نشان می‌دهد که نه اصلاح یارانه انرژی احمدی‌نژاد در ۲۰۱۰ و نه اصلاح یارانه ارز اختصاصی به واردات کالای اساسی توسط رئیسی در ۲۰۲۲ باعث آسیب زدن به فقرا نمی‌شود. به نظر می‌رسد پرداخت‌های نقدی که برای جبران حذف یارانه صورت گرفته نه تنها از پایین آمدن هزینه‌ها پیشگیری کرد بلکه در عمل کمک کرد برخی از دایره فقر خارج شوند.