پرسش و پاسخ‌های علوی پاداش غم‌های بزرگ(پرسش و پاسخ)
روزی امام علی(ع) از خانه خود خارج شد و سلمان به استقبال امام آمد. حضرت به سلمان فرمود: «کیف اصبحت یا اباعبدالله؟» چگونه شب را به صبح رساندی ای سلمان؟ سلمان عرض کرد: صبح کردم در حالی که به چهار غم و اندوه مبتلایم. حضرت فرمود:
آنها چیست؟ عرض کرد:
1- غم خانواده که از من خرجی و زندگی می‌خواهند.
2- و خدای بزرگ که ایمان و اطاعت را می‌طلبد.
3- و شیطان که به معصیت و نافرمانی امر می‌کند.
4- و ملک‌الموت که روح و جان را می‌طلبد. امام علی(ع) به سلمان فرمود: بشارت باد بر تو ای سلمان که برای هر یک از اینها درجه‌ای نزد خدا می‌باشد، چرا که روزی به رسول خدا(ص) وارد شدم.
حضرت از من پرسید: یا علی! چگونه صبح کردی؟ عرض کردم: در حالی صبح کردم که چیزی جز آب در خانه ندارم، و ناراحت حال حسن و حسین هستم. سپس رسول خدا(ص) به من فرمود: «یا علی! غم العیال ستر من النار، و طاعه الخالق امان من العذاب و...» یا علی! کسی که غم و غصه خانواده‌اش را دارد، آن غم پرده‌ای است بین او و جهنم و اطاعت خدای بزرگ برای بنده امانی است از عذاب و صبر کردن برنداری و فقر مثل جهاد در راه خدا است و برتر از عبادت شصت ساله است، کسی که غم مردن خود را دارد، این ناراحتی و غم کفاره گناهان او محسوب می‌شود.
(جامع‌الاخبار، شعیری ، ص91)
جاهلان دینی غیرمعاند
از امام علی(ع) پرسیدند: یا علی! کسی نه شما را پیشوای خود قرار داده، و نه با شما دشمنی ورزیده، نه بدگویی از شما می‌کند، و نه با شما دوستی و ارتباط دارد، و از دشمنان شما نیز دوری نمی‌کند. این شخص می‌گوید: نمی‌دانم حق کدام است و البته راست هم می‌گوید. چنین شخصی چه وضعیتی دارد و چگونه خواهد بود؟ امام فرمود: این دسته افراد، جزو آن هفتادوسه گروهی نیستند که پیامبر(ص) فرمود، بلکه مقصود پیامبر(ص) از آن هفتادوسه گروه تجاوزکاران ناصبین که خودشان را مشهور می‌کنند و مردم را به دین خود دعوت می‌کنند، می‌باشد. فقط یک گروه از آنها متدین به دین خدا هستند، و هفتادودو دسته دیگر شیطانی دارند...(کتاب سلیم بن قیس، ص200)
نشانه عاقل و جاهل
«قیل له فصف لنا العاقل. قال هو الذی یضع الشیئ مواضعه. قیل له فصف لنا الجاهل، قال: قد فعلت» از حضرت علی ابن ابی‌طالب(ع) درخواست شد که عاقل را معرفی کند؟ حضرت فرمود: عاقل کسی است که هرچیزی را در جای خود قرار دهد. از حضرت درخواست شد که جاهل را معرفی کند؟ حضرت فرمود: به تحقیق معرفی کردم.(یعنی ضدعاقل می‌شود جاهل، وقتی نشانه عاقل را گفتم، معنای جاهل، خود به خود روشن می‌شود)(نهج‌البلاغه ملافتح‌اله کاشانی، ص606)
احمق‌ترین مردم
امام علی(ع) در پاسخ به سوال از احمق‌ترین مردم؟ فرمود: «المغتر بالدنیا و هو یری ما فیها من تقلب احوالها» احمق‌ترین مردم کسی است که بی‌وفایی و بی‌اعتباری دنیا را می‌بیند و باز دلبسته و فریفته آن می‌شود.
(معانی‌الاخبار، شیخ صدوق، ص199)
بهترین‌ها و بدترین‌های مخلوقات
از علی ابن ابی‌طالب(ع) سوال شد: من خیر خلق الله بعد الائمه الهدی و مصابیح الدجی؟ بهترین آفریده خدا پس از ائمه معصومین(ع) (چراغ‌‌های فروزان هدایت) چه کسانی هستند؟ حضرت فرمود: «العلماء اذا صلحوا» عالمان اگر صالح باشند. دوباره از آن حضرت سوال شود بدترین آفریده خدا پس از ابلیس و فرعون و نمرود و... چه کسانی هستند؟ حضرت فرمود: «العلماء اذا افسدوا، هم المظهرون للاباطیل، الکاتمون للحقایق...» عالمان، هنگامی که فاسد شده باشند، و باطل را ترویج کنند، و حقیقتی را کتمان نمایند.(بحارالانوار، ج1، ص89)