دلایل شیوع آنفلوانزای فصلی و راهکارهــای مقــابله با آن (بخش پایانی)
پایان سرفه‌های پی‌درپی با استراحت و تغذیه سالم
گالیا توانگر
مسئول یکی از داروخانه‌های شرق تهران با اطمینان‌بخشی از اینکه در زمینه واکسن آنفلوانزا کمبودی وجود ندارد، توضیح می‌دهد: «در زمینه واکسن آنفلوانزا کمبودی نداریم و تنها به دلیل اینکه تاریخ به‌روز واکسن در میزان اثربخشی آن تأثیر بسیار زیادی دارد، به تعداد برای فروش می‌آوریم. هر بار که واکسن آنفلوانزا تاریخش بگذرد و بلااستفاده گردد، باید آن را از چرخه توزیع و فروش خارج کنیم و این کاملاً ضرر برای ما و مردم است.»
شیوع آنفلوانزا در بین کودکان
فرارسیدن فصل پاییز و سرد شدن تدریجی هوا باعث افزایش بیماری‌های تنفسی از جمله سرماخوردگی و آنفلوانزا شده است. در حال حاضر بیماری شبیه سرماخوردگی بین کودکان به‌شدت شیوع پیدا کرده است. پزشکان معتقدند این بیماری آنفلوانزاست و به‌صورت ناگهانی آغاز می‌شود. درد بدن، تب بالا و خستگی از علایم شدید این بیماری است.
ابراهیم قادری رئیس‌اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت توضیح می‌دهد: «ما برای خیلی از ویروس‌هایی که سبب سرماخوردگی می‌شوند واکسن نداریم، بلکه بدن افراد در طول زمان به دلیل مبتلا شدن نسبت به این ویروس‌ها ایمن شدند، اما در طول یکی دو سال گذشته این اتفاق به دلیل شیوع کرونا نیفتاد؛ چراکه رعایت پروتکل‌های بهداشتی توسط مردم بیشتر شد و آنها کمتر با انواع ویروس‌ها مواجه شدند. مدارس تقریباً بسته بود و آن‌طوری که ویروس‌ها برای شیوع نیاز به تجمع داشتند شرایط برایشان فراهم نشد؛ اما الان همه محدودیت‌ها برداشته شده است. کودکان زیر ۸ سال طی یکی دو سال گذشته خیلی با ویروس‌ها موجود مواجهه نداشتند و الان دارند وارد مدرسه می‌شوند. مطمئناً گردش ویروس در این گروه سنی به دلیل پایین بودن سطح ایمنی بدنشان بیشتر است. این کودکان که مبتلا شوند می‌توانند ویروس‌ها را به بزرگسالانی که ایمنی ندارند منتقل کنند. این وضعیت بعد از تعطیلی دو سال گذشته مدارس یک فرآیند طبیعی است و باید سپری شود.»
وی به افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند، درباره توزیع واکسن آنفلوانزا اطمینان خاطر می‌دهد: «توزیع واکسن‌های آنفلوانزا مربوط به سازمان غذا و دارو است، اما درباره آن بخشی که مربوط به وزارت بهداشت است، بگویم تا حالا ۴۰۰ هزار دُز واکسن در اختیار معاونت بهداشتی وزارت بهداشت است. این تعداد هم برای گروه‌های خاص است که رایگان در اختیارشان قرار می‌گیرد.»
راهکارهای اساسی برای مهار آنفلوانزا
مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر تأثیر مثبت پوشاندن دهان و بینی با ماسک بر کاهش ابتلا به آنفلوانزا تأکید کرد.
این مرکز با اشاره به این که در راستای مراقبت و کنترل بیماری آنفلوانزا و سایر بیماری‌های واگیر شدید تنفسی و کاهش حساسیت عمومی نسبت به رعایت اصول بهداشت فردی و عمومی، ایجاد آمادگی‌های لازم با شروع فصل سرما الزامی است، شش راه اساسی در کنترل و پیشگیری از انتقال و انتشار بیماری‌های تنفسی، را به این شرح اعلام کرد:
پوشاندن دهان و بینی در هنگام سرفه و یا عطسه کردن (ترجیحاً استفاده از ماسک یک‌بار مصرف)، شست‌وشوی مداوم و مکرر دست‌ها (ترجیحاً با آب و صابون و به طریقه صحیح)، نوشیدن آب و مایعات کافی و استراحت کردن، استفاده از داروهای ضدویروسی درصورتی‌که سیستم ایمنی آسیب‌پذیری داشته باشید و بنا به تشخیص و تجویز پزشک، عدم استفاده خودسرانه داروهای آنتی‌بیوتیک؛ این داروها بر روی سرماخوردگی و آنفلوانزا و بیماری‌های ویروسی تأثیری ندارند، پرهیز و عدم حضور در اماکن عمومی و تجمعات.
مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در ادامه هفت راه اساسی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری آنفلوانزا و سایر بیماری‌های واگیر شدید تنفسی را چنین عنوان کرد:
دریافت واکسن سالیانه آنفلوانزا بالاخص اگر در گروه‌های حساس و آسیب‌پذیر و در معرض خطر قرار دارید، اجتناب و دوری از افرادی که مبتلا به بیماری (واگیر) هستند (رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و پرهیز از تماس غیرضروری)، اجتناب و پرهیز از تماس دست‌ها (قبل از شست‌وشو و ضدعفونی‌کردن آنها) با چشم‌ها، دهان و بینی؛ زیرا ممکن است از این طریق عوامل بیماریزا وارد بدن شما شوند، تمیزکردن و گندزدایی کردن مداوم و مکرر وسایل و سطوح مشترک در خانه بالاخص زمانی که فرد بیماری در خانه حضور دارد، شست‌وشوی مداوم و مکرر دست‌ها (با آب و صابون و یا استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده)، تهویه مناسب و مطلوب هوای محل زندگی و اسکان، پرهیز از تماس بدون حفاظت با پرندگان و سایر حیوانات و بالاخص لاشه پرندگان و حیوانات تلف شده.
راه تشخیص آنفلوانزا از کرونا چیست؟
دکتر منیژه دزفولی نژاد متخصص بیماری‌های عفونی با اشاره به علائم شایع آنفلوانزای فصلی، درباره روش‌های تشخیص آنفلوانزا از کرونا و سرماخوردگی توضیحاتی ارائه می‌دهد.
وی با بیان اینکه آنفلوانزا هرسال در فصول سرد شایع می‌شود، میگوید: «آنفلوانزایی که شایع شده به‌عنوان یک همه‌گیری در نظر گرفته نمی‌شود و یک بیماری فصلی است.»
این متخصص بیماری‌های عفونی درباره علائم شایع بیماری آنفلوانزا می‌افزاید: «علائم بیماری به نحوی است که بیمار به طور ناگهانی دچار تب و بدن‌درد می‌شود و به‌تدریج علائم دیگری نظیر سردرد، درد حدقه چشم و گلودرد غیر چرکی بروز می‌یابد؛ همچنین ممکن است در برخی موارد فرد دچار کمی آبریزش بینی و سرفه‌های خلط دار شود.»
دزفولی نژاد درباره روش تشخیص آنفلوانزا از کرونا تصریح می‌کند: «در حال حاضر باتوجه‌به شیوع بیماری کرونا و شباهت علائم کرونا و آنفلوانزا، تشخیص افتراقی این دو بیماری بدون انجام تست امکان‌پذیر نیست.»
وی در ادامه تأکید دارد: « فرد مبتلا به بیماری کرونا تا 7 روز و بیمار مبتلا به آنفلوانزا در حدود چهارتا پنج‌روز می‌تواند ناقل بیماری باشد؛ اگر فردی دچار علائم مذکور شود و بیماری زمینه‌ای نظیر دیابت، فشارخون، بیماری‌های ریوی، قلبی، کلیوی و نقص ایمنی نداشته باشد جای نگرانی نیست و بین 5 تا 7 روز باید تماس با دیگران را به حداقل برساند. افراد دارای علائم به‌ویژه افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای به پزشک مراجعه کنند.»
دزفولی نژاد با اشاره به علائم سرماخوردگی خاطرنشان می‌کند: «در سرماخوردگی‌های معمول، علائم شایع شامل آبریزش بینی، سردرد، ضعف و بی‌حالی است و تفاوت سرماخوردگی با آنفلوانزا این است که آنفلوانزا عمدتاً با تب و بدن‌درد آغاز می‌شود و آبریزش بینی در آن کمتر متداول است؛ اما در سرماخوردگی آبریزش بینی و ترشحات چشم شایع‌تر است.»
در آنفلوانزا، کرونا و سرماخوردگی خفیف نیاز به آنتی‌بیوتیک نیست. وی با بیان اینکه متأسفانه از زمان شیوع کرونا، میزان مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی نظیر آزیترومایسین افزایش‌یافته است، بیان می‌کند: «مردم باید توجه داشته باشند که در آنفلوانزا، کرونا و سرماخوردگی‌های معمولی و خفیف به‌هیچ‌وجه نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نیست.»
وی هشدار می‌دهد: «در اثر مصرف بی‌رویه و خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها، میکروب‌ها نسبت به آنتی‌بیوتیک مقاوم می‌شوند و این امر باعث بی‌اثر شدن آنتی‌بیوتیک‌ها روی درمان برخی بیماری‌های عفونی می‌شود.»
این متخصص بیماری‌های عفونی در تکمیل صحبتهایش تأکید می‌کند: «درصورتی‌که علائمی نظیر سینوزیت، ترشحات چرکی غلیظ و تداوم تب بیش از سه روز بروز یابد؛ فرد باید به پزشک مراجعه کند و در صورت صلاحدید و تجویز پزشک باید از آنتی‌بیوتیک استفاده کند.»
اگر آنفلوانزا گرفتیم چی بخوریم؟
طبق تحقیقات دانشمندان، مواد غذایی که دارای روی هستند علائم سرماخوردگی و آنفلوانزا را کاهش می‌دهند.
همزمان با آغاز فصول سرد سال یکی از بیماری‌هایی که همواره سلامت انسان‌ها را به خطر می‌اندازد، ابتلا به بیماری‌های تنفسی از جمله آنفلوانزا، سرماخوردگی و... هستند.
بر همین اساس لازم است بدانید گزینه‌های غذایی سرشار از زینک (روی) منجر به کاهش علائم سرماخوردگی و آنفلوانزا و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شوند. ماده معدنی زینک برای رشد و ترمیم بافت‌ها ضروری است و در بسیاری از مواد غذایی که روزانه مصرف می‌کنیم، یافت می‌شود.
بنا بر اعلام دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، مصرف مواد غذایی ذکر شده در زیر می‌تواند سبب کاهش علائم سرماخوردگی و آنفلوانزا و تقویت سیستم ایمنی بدن شود:
هر ۱۰۰ گرم گوشت گاو حاوی ۸,۶ روی است. برای همین هم می‌توان گفت که گوشت گاو منبع طبیعی زینک محسوب می‌شود. در حالت کلی با داشتن یک برنامه غذایی سالم و متعادل مشکلی برای جذب نیاز روزانه به این ماده معدنی پیش نمی‌آید.
یک فنجان ماست کم‌چرب یا بدون چربی ۲,۲ میلی‌گرم زینک دارد و ۲۰ درصد نیاز روزانه به این ماده معدنی را تأمین می‌کند.
یک‌دوم فنجان لوبیای قرمز تیره حاوی ۰,۹ میلی‌گرم روی است و ۶ درصد میزان نیاز به این ماده معدنی را تأمین می‌کند. لوبیا همچنین سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و آهن است.
به‌طورکلی یک وعده از آنها ۳,۸ میلی‌گرم زینک دارد و ۲۵ درصد نیاز روزانه به زینک را تأمین می‌کند. برچسب پشت محصول را بررسی کنید تا متوجه شوید غلات محبوب صبحانه شما حاوی چه میزان مواد مغذی است. برای حصول نتیجه بهتر، غلات صبحانه‌ای را انتخاب کنید که حداقل حاوی پنج گرم فیبر باشد.
یک‌دوم فنجان از بلغور جو حاوی ۱,۶ میلی‌گرم از روی است و منبع خوبی از فیبر، ویتامین‌ها و سایر مواد معدنی محسوب می‌شود.
شکلات هر چه تلخ‌تر باشد، زینک بیشتری دارد. حدود ۶۰ تا ۶۹ درصد از انواع کاکائوها، حاوی ۰,۹ میلی‌گرم زینک هستند. ممکن است شکلات تلخ به محبوب‌ترین منبع تأمین زینک برای شما بدل شود، اما باید به‌خاطر داشته باشید که شکلات تلخ نمی‌تواند به‌تنهایی نیاز بدن را تأمین کند.
گوشت مرغ فقط حاوی پروتئین نیست؛ بلکه منبع مفید برای تأمین زینک نیز به‌حساب می‌آید. برای جذب حداکثر مواد مغذی آن، از مرغ بدون پوست استفاده کنید. فقط ۹۰ گرم مرغ بدون پوست کباب‌پز شده می‌تواند زینک روزانه افراد را تأمین کند.
درمان طب سنتی برای آنفلوانزا
داوود محمدخانی محقق و پژوهشگر طب سنتی برایمان توضیح می‌دهد: «بهتر است در زمان ابتلا به بیماری آنفلوانزا به دلیل کاهش ویتامین‌های بدن از نوشیدنی‌هایی مانند آب‌پرتقال، آب‌گریپ‌فروت، ترکیب آب‌پرتقال و آبلیمو شیرین که سرشار از انواع ویتامین‌ها هستند، استفاده کنید.»
وی می‌افزاید: «در صورت ابتلا به آنفلوانزا از مصرف شیر یا دوغ کم‌چرب غافل نشوید؛ زیرا نوشیدن این مایعات باعث کاهش خلط بدن می‌شود.»
این محقق و پژوهشگر طب سنتی یادآور می‌شود: «افراد در هنگام ابتلا به این بیماری، برای درمان اسهال به‌صورت مرتب شربت آبلیمو و عسل میل کنند. همچنین در صورت بروز تب و لرز می‌توانند از مخلوط عرق بیدمشک با آبلیمو استفاده کنند.»
محمدخانی در ادامه میگوید: «یکی دیگر از نوشیدنی‌های مناسب که باعث بهبود آنفلوانزا می‌شود، آب نارگیل است. باتوجه‌به اینکه آب نارگیل فاقد نمک و شکر زیاد است باعث آبرسانی کافی به بدن بیمار خواهد شد.»
وی تأکید دارد: «مبتلایان به آنفلوانزا می‌توانند انواع سبزی‌های به‌ویژه سبزی‌های پخته شده را در رژیم غذایی خود قرار دهند؛ البته این افراد از خوردن سبزی تره خودداری کنند.»
این محقق طب سنتی بیان می‌کند: «افراد در مدت بیماری قبل از مصرف سبزی‌هایی مانند کلم سبز، اسفناج و برگ چغندر را به مدت ۲ تا ۳ دقیقه در آب بجوشانند و سپس آنها را درون آب سرد بریزند و مصرف کنند. پخته‌شدن سبزی‌ها باعث ازبین‌رفتن عوامل بیماریزا موجود در آنها می‌شود.»
محمدخانی می‌افزاید: «بیماران مبتلا به این عارضه بهتر است از میوه‌هایی مانند انار شیرین بیشتر استفاده کنند. همچنین برای جلوگیری از ابتلای کودکان به آنفلوانزا، چند عدد بادام را با شیر مخلوط کرده و میل کنند.»
این محقق طب سنتی تصریح می‌کند: «افرادی که دچار سرماخوردگی یا آنفلوانزا شده‌اند بهتر است از سوپ و آش استفاده کنند؛ همچنین بهترین جایگزین روغن برای مبتلایان به این بیماری؛ روغن زیتون و روغن کنجد است.»
وی با بیان اینکه در زمان بیماری آنفلوانزا، افراد می‌توانند به‌جای آب، چای داغ بنوشند، در پایان صحبتهایش میگوید: «آزمایش‌ها نشان داده چای هم مانند نوشیدنی‌های دیگر به آبرسانی بدن کمک می‌کند.»