سرويس خارجي-

 

تابستان دو سال پيش در حياط جنوبي كاخ سفيد چهار صندلي قرمز رنگ در كنار پله‌هاي اصلي ورودي به تالار آن چنان خودنمايي مي‌كرد كه همه خبرنگاران حاضر در آن مراسم مي‌دانستند كه مهمانان كاخ سفيد قرار است در اين جا چيزي را امضا كنند. قبل از آن كه ظهر روز 15 سپتامبر(24 شهريور) فرا برسد، ترامپ از پله‌هاي كاخ سفيد به همراه سه مهمان اصلي خود شامل «عبداللطیف بن راشد الزایانی»،  وزیر امور خارجه بحرین، «عبدالله بن زاید آل نهیان»، وزیر خارجه امارات و «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر رژيم صهيونيستي پائين آمد و چند دقيقه بعد همان مهمانان به همراه ترامپ سندي نمادين را امضا كردند كه نامش را «پيمان ابراهيم» گذاشتند.

پيمان ابراهيم به اصطلاح نماد عادي‌سازي روابط رژيم صهيونيستي با امارات و بحرين بود و قرار بود طيف گسترده‌اي از كشورهاي عربي ديگر منطقه را نيز شامل شود، اما در منطقه غرب آسيا به جز بحرين و امارات هيچ كشور ديگري به اين پيمان ملحق نشد. در آن زمان همه چشم‌ها به عربستان بود و بسياري پيش بيني مي‌كردند كه پس از امارات و بحرين، كشور بعدي عربستان خواهد بود كه اين توافق را به صورت نمادين امضا خواهد كرد، اما مقامات رياض دو سال پس از پيمان ابراهيم هنوز به آن ملحق نشدند و به نظر هم نمي رسد در حال حاضر تصميمي از سوي سعودي‌ها براي الحاق به پيمان ابراهيم وجود داشته باشد.

هم امارات، هم بحرين و هم عربستان روابط پنهاني و پشت پرده‌اي با صهيونيست‌ها طي سال‌هاي گذشته دنبال كرده‌اند و حتي در مواردي خبر ديدار نتانياهو و مقامات سعودي به صورت غيررسمي منتشر شده، اما تا كنون رياض ترجيح داده كه روابط با تل آويو را به صورت پشت پرده و غيررسمي دنبال كند. در واقع پيمان ابراهيم آن گونه كه مورد انتظار واشنگتن و تل آويو بود به پيش نرفت و نه تنها عربستان، بلكه كويت، قطر و عمان نيز از پذيرش اين پيمان خودداري كردند. 

از همان ابتداي امضاي توافق ابراهيم در دو سال پيش مشخص بود كه اين توافق خوراك تبليغات انتخاباتي ترامپ و نتانياهو است، اما اين توافق نه ترامپ را توانست نجات دهد و نه نتانياهو را و هر دو در رقابت‌هاي انتخاباتي شكست خوردند.

پيمان ابراهيم حتي به حداقلي‌ترين اهداف خود نيز نتوانست برسد و طي دو سالي كه از امضاي آن مي گذرد، نه تنها كشور عربي ديگري به آن ملحق نشد، بلكه برخي چهره‌هاي آمريكايي نيز اذعان دارند كه اين توافق در حال حاضر دچار ركود است. كمتر از يك هفته پيش، «جارد کوشنر»، داماد دونالد ترامپ و مشاور وی در زمان ریاست جمهوری‌اش در سخنانی به مناسبت سپري شدن دو سال از امضای توافقنامه ابراهيم اظهار کرد که دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا موفق به متقاعد کردن کشورهای عربی بیشتری به عادی‌‌سازی روابط نشده و در زمینه توافق ابراهيم شکست خورده است.

پايان ماه عسل

صهيونيست‌ها در ابتداي امضاي توافق ابراهيم اميد بسياري به ايجاد فرصت‌هاي سياسي براي خود داشتند، اما عدم همراهي رسمي و امضاي اين پيمان از سوي سعودي‌ها، قطر، عمان و كويت همه اين اميدها را نقش بر آب كرد و نشان داد كه آنها همچنان با موانع سياسي عمده اي در منطقه رو‌به‌رو هستند. حتي امضاي اين توافق نه تنها دستاورد سياسي مورد نظر براي تل آويو نداشت، بلكه به جريان معكوس فرار سرمايه از تل آويو به دوبي منجر شد و در عمل نگراني بيشتري را براي صهيونيست‌ها ايجاد كرد. مقامات تل آويو از اماراتي‌ها گله‌مند هستند كه چرا سرمايه اماراتي‌ها به سمت تل آويو حركت نمي كند و در مقابل اين سرمايه اقتصادي و تجاري تل آويو است كه به سمت دوبي در حال كوچ است. 

از سوي ديگر، صهيونيست‌ها انتظار داشتند كه امارات با امضاي توافق ابراهيم روابط منطقه‌اي خود را دگرگون كند، اما طي يك سال گذشته اماراتي‌ها بيش از گذشته به ايران نزديك شده‌اند و حتي ابوظبي اقدام به بازگرداندن سفير خود به تهران كرده است. از همين‌رو نيز ده روز پيش، روزنامه صهیونیستی «ماکور ریشون» نوشت که «مئیر بن شبات»، رئیس‌سابق شورای امنیت قومی اسرائیل نسبت به روابط نزديك اماراتي‌ها با ايران هشدار داده است.  

«آرییل کهانا» نویسنده روزنامه صهیونیستی «اسرائیل هیوم» نیز چندی پیش از پایان ماه عسل روابط بین تل‌آویو و ابوظبی پس از عادی ‌سازی روابط بین آنها خبر داد و نوشت: «طرفین امروز از روابط دوجانبه اظهار رضایتمندی می‌کنند، اما پس از دو سال از آغاز عادی ‌سازی، اکنون طرفین با واقعیت پیچیده‌ای مواجه هستند.»

وی با اشاره به نارضایتی تل‌‌آویو از «عقب‌نشینی امارات از وعده‌هایی که درپی امضای قرارداد عادی‌‌سازی به آنها برای بهره مندی از منابع ثروت در امارات داده شد»نوشت که پس از گذشت دو سال از عادی‌‌سازی، اماراتی‌ها هنوز كار خاصی براي اسرائیلی‌ها نکرده‌اند، مگر در حالتی که فعالیت ارائه شده، مشخصا برای طرف اماراتی سود داشته، «لذا این وضعیت موجب ناامیدی اسرائیلی‌ها از غرق شدن در دریای پول امارات شده است.»

افزايش مخالفت افكار عمومي در جهان عرب

همزمان طي دو سال گذشته با وجود امضاي توافق ابراهيم، اما مخالفت افكار عمومي در جهان عرب نسبت به تل آويو بيشتر شده است. نظرسنجی انجام شده از سوی‌اندیشکده واشنگتن برای خاور نزدیک نشان می‌دهد، درصد حامیان عادی‌‌سازی توافق با رژیم اشغالگر در عربستان سعودی، بحرین و امارات به شدت کاهش یافته و در اقلیت قرار گرفته است. این نظرسنجی نشان می‌دهد که درصد افرادی که به توافق‌های عادی‌‌سازی در عربستان سعودی، بحرین و امارات مثبت نگاه می‌کنند طی سال گذشته کاهش یافته است، زیرا دو سوم شهروندان در کشورهای فوق‌الذکر پس از کمتر از دو سال به «توافقنامه‌های ابراهیم» نگاه نامطلوب دارند.

این‌اندیشکده با اشاره به خوش بینی نسبی درصد زیادی از اماراتی‌ها، بحرینی‌ها، سعودی‌ها و حتی برخی از مصری‌ها در ماه‌های نخست پس از اعلام توافقنامه‌های ابراهیم نوشت که در رویکردهای فعلی این افراد تناقض‌هایی وجود دارد. وقتی رویکردها درخصوص این توافقنامه‌ها،  برای نخستین‌ بار در نوامبر ۲۰۲۰ بررسی شد، نگرش‌ها در امارات و بحرین در واقع بین دیدگاه‌های مثبت و منفی درخصوص توافق ابراهیم تقسیم می‌شد. به غیر از اتباع کشورهای امضاءکننده این توافق، ۴۰ درصد سعودی‌ها و قطری‌ها، در آن زمان از این توافقنامه‌ها حمایت کردند. اما در حال حاضر، درصد کسانی که به این توافق، نظر مثبت دارند، در عربستان سعودی، بحرین و امارات متحده عربی بین ۱۹ تا ۲۵ درصد است.

حتي بسياري گفته‌اند كه آنچه باعث شد تا عربستان به علني سازي روابط با رژيم صهيونيستي در چارچوب توافق ابراهيم پشت كند، نگراني بن سلمان از آينده سياسي‌اش در عربستان است. وليعهد جوياي نام و نشان پادشاهي در عربستان از اين موضوع آگاه است كه علني سازي روابطش با صهيونيست‌ها نه تنها به نفع او نيست، بلكه جريان‌هاي مخالف دستگاه سعودي را قدرتمندتر از گذشته مي‌سازد و حتي اين موضوع ممكن است به خيزش سراسري و ضد سعودي در عربستان منجر شود. از همين رو سعودي‌ها با توجه به مخالفت افكارعمومي به توافق ابراهيم نپيوستند.