طبق آمارهای رسمی، مصرف برق در ایران 6 برابر متوسط جهانی است.

مسئولان ناترازی بین مصرف و تولید را عامل تکرار خاموشی‌ها می‌دانند و متهم ردیف اول این اتفاق را «پرمصرف‌ها» عنوان می‌کنند. با اینکه مسئولان از افزایش شش هزار مگاواتی ظرفیت تولید برق کشور خبر داده‌اند اما با توجه به ناترازی 15 هزار مگاواتی برق در تابستان گذشته که اخیرا وزیر نیرو آمارش را داد، تکرار خاموشی‌ها در صورت عدم صرفه‌جویی، محتمل است.

نقش پرمصرف‌ها در خاموشی‌ها

بسیاری از مردم تصور می‌کنند، متهم ردیف اول تکرار خاموشی‌ها کمبود تولید برق است. در حالی که اگر روند فعلی مصرف برق توسط پرمصرف‌ها در بخش خانگی و صنایع به همین شکل ادامه پیدا کند، افزایش تولید هم نمی‌تواند مانع خاموشی‌ها شود.

آمارها گویای این است که تولید ‌اندک برق نمی‌تواند تنها دلیل اصلی تکرار خاموشی‌ها باشد و دلیل اصلی آن را باید از مسیر دیگری جست‌وجو کرد. آمارها نشان می‌دهد، در اوج بار تابستان سال گذشته، در پیک مصرف معادل 12 هزار مگاوات از توان تولید برق کشور صرف تأمین نیاز فراتر از الگوی مشترکان خانگی پرمصرف شده است. درخصوص این آمار می‌توانیم این‌گونه تحلیل کنیم؛ اگر الگوی مصرف توسط بخش خانگی رعایت می‌شد، نباید شاهد خاموشی‌ها در تابستان سال گذشته می‌بودیم.

ایران در میزان مصرف برق خانگی و صنعتی وضعیت بسیار نامطلوبی دارد و دلیل آن نیز اصلاح نشدن الگوی مصرف مردم است. مطابق آخرین آمار ارائه شده تحت عنوان ترازنامه انرژی، سرانه مصرف برق خانگی در ایران معادل 1058 کیلووات ساعت برای هر نفر برآورد می‌شود. این در حالی است که متوسط جهانی این آمار معادل 182 کیلووات ساعت است. به عبارت دیگر میزان سرانه مصرف برق خانگی در ایران شش برابر متوسط جهانی است.

پرمصرف‌ها اقشار پردرآمد جامعه هستند

مشترکان پرمصرف از اقشار پردرآمد جامعه هستند و به دلیل مصرف بیشتر از برقی که یارانه پنهان بدان تعلق گرفته، یارانه بیشتری نیز دریافت می‌کنند. دلیل این امر نظام تعرفه‌گذاری غلط گذشته بود. تغییر نظام تعرفه‌گذاری، مهم‌ترین گام به منظور کاهش آثار سوء پرداخت یارانه پنهان برق به حساب می‌آید.

به عقیده «سعید نیکی‌سخن»؛ متخصص حوزه انرژی؛ «کمتر از 25 درصد مشترکان خانگی، مصرف برق بیش از استاندارد دارند. با وجود این، ضربه‌ای که مصرف خارج از الگوی این افراد به صنعت برق می‌زند، فراتر از 50 هزار میلیارد تومان برآورد شده است.»

به وضوح روشن است، ادامه این مسیر می‌تواند کشور را با مشکلات عمیق اقتصادی مواجه کند و مهم‌ترین راهکار آن توجیه افکار عمومی است. در راستای الگوی بهینه مصرف برق، صنایع الکترونیکی برقی باید به سمت هر چه کم مصرف‌تر شدن محصولات سرمایشی خود حرکت کنند. همچنین مردم باید بپذیرند، تهیه وسایل برقی کم مصرف، هر چند گران‌تر، می‌تواند در طول سال توجیه اقتصادی بالاتری برای خانوار داشته باشد.

مسئله مهمی که به عقیده کارشناسان حوزه انرژی می‌تواند تاثیر به سزایی در رعایت الگوی مصرف داشته باشد، تشویق کم‌مصرف‌ها و جریمه پرمصرف‌ها است. البته طبق رویکرد جدید دولت در تعرفه‌گذاری، برق یارانه‌ای برای همه مشترکان تا سطح الگوی مصرف تأمین می‌شود اما اگر مشترکی علاقه به مصرف بیش‌تر داشت، باید بهای واقعی آن را بپردازد.

مصطفی رجبی مشهدی؛ سخنگوی صنعت برق، در این رابطه گفته است: «مشترکانی که مصرف آنها کمتر از الگوی تعریف شده باشد، از تعرفه یارانه‌ای برق برخوردار خواهند بود و تعرفه مشترکانی که بیش از الگو مصرف داشته باشند به‌صورت پلکانی افزایش خواهد یافت. به عبارتی دیگر با افزایش مصرف، یارانه مشترکانی که بیشتر از الگو برق مصرف کنند، کاسته خواهد شد.»