امین‌الاسلام تهرانی
یکشنبه انتخابات زودهنگام پارلمان عراق برگزار شد. نتایج انتخابات هر چه باشد که در اخبار خواهد آمد، اما آشنایی با ساختار کلی انتخابات در این کشور که رأی مردم تنها چند سالی است که تعیین‌کننده شده، خالی از فایده نیست. ۳۲۹ کرسی‌ پارلمان عراق به طور کلی میان احزاب و ائتلاف‌های شیعی، سنی و کُرد تقسیم خواهد شد و برخی از کرسی‌ها نیز به افراد احزاب مستقل که شمار آنها زیاد نیست، خواهد رسید. رهبران سیاسی عراق بر اساس یک قانون نانوشته، پست‌های کلیدی کشور شامل نخست‌وزیری، ریاست‌جمهوری و رئیس پارلمان را بین طوایف قومی و مذهبی بزرگ این کشور تقسیم کرده‌اند به‌نحوی که نخست‌وزیری برای شیعیان، ریاست‌ جمهوری در اختیار کُردها و ریاست پارلمان با اهل‌سنت است. مطابق قانون، ۸۳ کرسی معادل ۲۵ درصد از مجموع کل کرسی‌های پارلمان عراق به زنان و ۹ کرسی نیز به اقلیت‌های این کشور شامل مسیحیان، شبک‌ها، صائبین، ایزدی‌ها و کردهای فیلی اختصاص یافته است.
اما مهمتر موضوع رقابت‌های پساانتخاباتی بین اعضای پارلمان است که منجر به گزینش نخست‌وزیر این کشور می‌شود؛ حتی می‌توان گفت این رقابت‌ها اهمیتی بیشتر از رقابت‌های پیش از انتخابات دارد. پس از برگزاری انتخابات، مهم‌ترین موضوع تشکیل «کتله اکبر» یا فراکسیون بزرگ‌تر است که با حمایت 50 درصد به علاوه یک نماینده یعنی 165 نماینده پارلمان شکل می‌گیرد و هیچ ائتلافی نیز نمی‌تواند به تنهایی این تعداد کرسی را به دست آورد. کتله اکبر فرصت معرفی نخست‌وزیر و تشکیل کابینه را خواهد داشت.
احزاب بزرگ شیعه که در دو دهه گذشته دولت را در دست داشتند، با توجه به نفوذ سیاسی‌شان و اکثریت شیعه در عراق، همواره شانس بالایی برای پیروزی دارند. گروه‌های مهم سیاسی شیعه در این انتخابات عبارتند از: ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر؛ ائتلاف فتح به رهبری هادی عامری؛ ائتلاف نیروهای دولت ملی به رهبری حیدرعبادی و عمار حکیم و همچنین ائتلاف دولت قانون وابسته به حزب دعوه، به رهبری نوری مالکی. اما احزاب سنی شاملِ ائتلاف تقدم به رهبری محمد حلبوسی رئیس مجلس عراق و ائتلاف عزم به رهبری خمیس خنجر تجارت‌پیشه معروف عراقی است. اقلیم کردستان در شمال عراق که از سال ۱۹۹۱ عملاً خودگردان بوده و طبق قانون اساسی ۲۰۰۵ رسماً خودمختار است، از حزب‌های ائتلاف کردستان متشکل از اتحاد میهنی کردستان و جنبش تغییر، حزب دمکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان و جنبش امتداد به رهبری علا رکابی از رهبران اعتراض‌های شهر ناصریه تشکیل شده است. البته این احزاب و ائتلاف‌ها چه بسا «دولتِ مستعجل» باشند و تغییر شکل دهند که سپهر سیاسی عراق فضایی نظام ‌نایافته دارد.
* منابع در دفتر روزنامه موجود است.