سراب صلح جهانی (نگاه)
امین‌الاسلام تهرانی
اعلامیه جهانی حقوق بشر یک پیمان بین‌المللی بود که سال ۱۹۴۸ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسیده است. این اعلامیه نتیجه مستقیم مشاهده فجایعِ جنگ جهانی دوم بود و برای اولین بار حقوقی را اعلام کرد و الزامی دانست که تمام انسان‌ها در همه زمان‌ها و مکان‌ها از آن برخوردارند. این اعلامیه وقتی منتشر شد مدعی بود که می‌خواهد راه صلح را هموار کند. پیش از آن نیز در «منشور آتلانتیک» که سال ۱۹۴۱ نگاشته شد، هدف بنیانگذاریِ صلح نو جهانی خوانده شده بود، جهانی در صلح که «همه انسان‌ها در همه کشورهای جهان یک زندگی آزاد و بدون فقر داشته باشند.»
این‌که تمام این‌ها آرزوهای بی‌فرجام بوده و چنین صلحی تاکنون به هیچ وجه محقق نشده است، نیاز به بیان شواهد ندارد، نیم‌نگاهی به وقایع جهان این واقعیت زشت را پیش چشم ما قرار می‌دهد. اما چرا؟ این واقعیت علل مختلفی دارد و در این جستار تنها پرتوی به یکی از آنها خواهیم افکند تا کمی روشن‌تر شود که چرا با وضع کنونی بشر چنین صلحی تا اطلاع ثانوی محقق نخواهد شد.
مؤسسه سیپری در استکهلم گزارش فروش سلاح در سال ۲۰۱۹ را منتشر کرده است. بر اساس این گزارش در این سال ۲۵ شرکت بزرگ اسلحه‌سازی در سراسر دنیا ۳۶۱ میلیارد دلار (۲۹۸ میلیارد یورو) از فروش سلاح کسب کرده‌اند. درآمد سازندگان بزرگ اسلحه در دنیا در سال ۲۰۱۹، 8/5 درصد بیشتر از سال قبل شده است. «این درآمد ۵۰ برابر بودجه سالانه سازمان ملل برای مأموریت‌های گروه‌های صلح بوده و برای از بین بردن گرسنگی در جهان تا سال ۲۰۳۰ کافی است!»
در میان ۱۰ شرکت بزرگ اسلحه‌سازی دنیا شش کمپانی در آمریکا، سه تا در چین و یک کارخانه تولید اسلحه در انگلستان هستند. آمریکا با فاصله زیاد از سایر کشورها مهم‌ترین تاجر اسلحه است. ۱۲ شرکت آمریکایی که در لیست سیپری قرار دارند، ۶۱ درصد فروش سلاح در کل دنیا را در اختیار دارند. تنها پنج تولیدکننده بزرگ سلاح؛ لاک‌هید مارتین، بوئینگ، نورث‌راپ گرومن، رِیثون و جنرال دینامیکز ۱۶۶ میلیارد دلار (۱۳۶ میلیارد یورو) درآمد داشته‌اند. چین با فاصله زیاد در مقام دوم است و ۱۶ درصد کل تجارت اسلحه در دنیا را در سال ۲۰۱۹ در اختیار داشته است. روسیه بعد از آمریکا و چین در رده سوم جهانی از نظر فروش اسلحه قرار دارد. 3/9 درصد فروش کل اسلحه در دنیا از شرکت‌های روسی صورت گرفته است.
روشن است وقتی این کشورها این چنین خرج تسلیحات می‌کنند، دیگر کشورها نیز چاره‌ای ندارند تا خود را از لحاظ نظامی تقویت کنند تا در معرض تجاوز این کشورها نباشند؛ از این رو کشورهایی که به هیچ روی قصد جنگ ندارند و مثل آمریکا، شماره یک این فهرستِ مرگ، سودای تجارتِ خون را ندارند، تنها برای دفاع خود باید پول زیادی را صرف همین تسلیحات کنند تا بازدارندگی ایجاد کنند و خوراک نشوند.
کشورهایی که هزینه‌های نظامی‌شان دفاعی است که هیچ، اما کشورهایی که از صادرات سلاح این گونه سود می‌برند به جنگ بیشتر از صلح جهانی نیاز دارند – نگاه کنید به سودی که تنها آمریکا با فروش سلاح به آل‌سعود از جنگ یمن می‌برد و... – چرا که جنگ است که فروش سلاح را تضمین می‌کند، نه صلح.
* منابع در دفتر روزنامه موجود است.