درباره بورس انرژی و سهام ممتاز (آشنایی با بورس)
از آنجا که یکی از بهترین و شفافترین مکانیزمهای قیمت گذاری محصولات، عرضه آنها در بورس میباشد، در اوایل دهه 80 ایده تاسیس بورسی برای انجام معاملات نفت طی فرآیندی مشترک میان وزارتخانههای نفت و اقتصاد شکل گرفت. در فاز نخست برای محقق شدن این ایده در اواخر بهمن 1386 مبادلات فرآوردههای نفت و پتروشیمی در بازار سرمایه آغاز گردید.
از سویی با وجود زیرساختهای موجود در صنعت برق کشور که آن را از کشورهای منطقه متمایز میسازد، همزمان با فعالیتها در راستای شکل گیری بورس نفت، لزوم راهاندازی بورس برق در ادامه توسعه بازار برق کشور احساس شد.
در خرداد 87 شورای عالی بورس موافقت اصولی خود را با تاسیس بورس برق اعلام نمود. در این بین تشکیل بازاری منسجم برای
دربرگیری همه کالاهای از جنس انرژی و تشکیل بورسی جامع و واحد برای معاملات انواع حاملهای انرژی پیشنهاد شد.
شورای عالی بورس و اوراق بهادار در جلسه 30/3/1390 با تجمیع درخواستهای جداگانه برای راهاندازی بورس نفت و برق به راهاندازی بورس انرژی رای داد. بر این اساس بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور جهت عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حاملهای انرژی شکل گرفت.
بورس انرژی دارای سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی میباشد. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز، و تابلوی سایر حاملهای انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله میباشد.
مشتریان بورس انرژی اعم از خریداران و فروشندگان موظفند که قبل از انجام معاملات در بورس اقدام به اخذ کد معاملاتی از شرکتهای کارگزاری نمایند.
سهام ممتاز
سهام ممتاز یا ترکیبی، نوعی از سهام است که دارندگان آن ادعای معین و محدودی نسبت به داراییهای شرکت دارند و مانند اوراق قرضه سود ثابتی دریافت میکنند و از همین رو آن را سهام ترکیبی مینامند چرا که دارای ویژگیهای سهام عادی و اوراق قرضه است.
این نوع سهام مانند سهام عادی فاقد زمان سررسید و هزینه مالیاتی است و از آنجا که سود ثابتی دارد، جزو اوراق بهادار با درآمد ثابت محسوب میشود.
زمانی که هزینه سهام عادی بالاتر باشد، شرکت اقدام به انتشار سهام ممتاز میکند. این سهام از آن رو به سهام ممتاز معروف است که در زمان تقسیم سود دارندگان این نوع سهام، از اولویت برخوردارند. سهام ممتاز با پذیرهنویسی خصوصی وارد بازار شده و در بورس و بازار خارج از بورس قابل معامله است.
در زمان انحلال یا ورشکستگی شرکت و زمانی که کل داراییهای شرکت به فروش رسید، ابتدا حقوق این سهامداران به طور کامل پرداخت میشود و سپس از باقی مانده مبلغ داراییهای فروخته شده، حقوق سهامداران عادی پرداخت میشود.
ویژگیهای سهام ممتاز عبارتند از:
سهام ممتاز برای صاحبان آن دربردارنده نوعی حق مالکیت در شرکت است. با توجه به اینکه سهامدار ممتاز دارای حق مالکانه در شرکت است، شرکت منتشرکننده سهام، الزام قانونی ندارد که داراییهای خود را در رهن این اوراق گذاشته یا وثیقه قرار دهد.
سهام ممتاز نیز همچون سهام عادی فاقد سررسید است.
به دارندگان این سهام سود پرداخت میشود. باتوجه به اینکه پرداخت سود مستلزم سودده بودن شرکت است، از این رو شرکت پرداخت سود را تضمین نمیکند. به طور معمول به سهام ممتاز سود از پیش تعیینشده و ثابتی تعلق میگیرد.
بطور معمول سهام ممتاز فاقد حق رأی در مجمع عمومی است. به این معنی که دارندگان سهام ممتاز در زمان رایگیری برای انتخاب هیئت مدیره یا سایر امور مربوط به اداره شرکت، حق رأی ندارند.