این قشر در دفاع از ارزش‌های انقلاب جانانه مقاومت کرده‌اند و همچنان پایبند به انقلاب و نظام هستند، ولی امروز با مشکلات متعددی مواجه‌اند که منجر به کاهش جدی جمعیت آنها شده است. جامعه عشایر ایران، از دیرباز با کمترین امکانات، همیشه مولد و سازنده بوده است. و با تکیه بر توانمندی بومی و تولیدات داخلی، به‌عنوان نماد الگوی اقتصاد مقاومتی و حمایت از کالای ایرانی باید از آنان نام برد. در طول دوران انقلاب و فراز و فرودهای چهار دهه عمر جمهوری اسلامی ایران، عشایر همیشه با کمترین انتظارات، بهترین و بیشترین کمک را به این انقلاب و کشور کرده‌اند و به عنوان يكى از برجسته‌ترين اقشار كشور، هم در کار سازندگى و تولید داخلی و هم در کار دفاع از كشور شناخته شده‌اند. لکن این قشر هنوز از کمبودها و کاستی‌های فراوانی رنج می‌برد. عشایر سهم قابل توجهی در ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد کشور دارند ولی هیچ گاه از این ارزش افزوده، بهره‌مند نشده‌اند. شایسته است که این مبلغ به طور کامل در مسیر خدمت‌رسانی به خود آنان تخصیص داده شود.
کاهش جمعیت عشایر چه پیامدهایی دارد؟
نگاهی گذرا به آمارها نشان می‌دهد که متاسفانه زندگی عشایری سیر نزولی پیدا کرده و در حال کمرنگ شدن است. خالی شدن کشور از جمعیت عشایر، زنگ خطری برای اقتصاد است. در صورت ادامه روند نزولی جمعیت عشایر و مهاجرت کردن آنها به مناطق شهری، شاهد دو خطر جدی خواهیم بود:
* خطر اول، محروم شدن کشور از تولیدات داخلی و محصولات عشایری است. طبق آمار، دام کشور حدود ۳۰ میلیون رأس است، در حال حاضر، سالانه ۲۰۰ هزار تن گوشت و ۴۰۰ هزار تن شیر و لبنیات توسط عشایر تولید می‌شود.
در بخش نساجی نیز سالانه ۲۰ هزار تن پشم و مو تولید می‌شود که برای تولید انواع صنایع دستی از جمله قالی، جاجیم، قالیچه، گلیم، خورجین، زیلو و...مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تولیدات صنایع دستی، از نظر مفهومی نیز تحت تأثیر ارزش‌های تاریخی و فرهنگی عشایر است.بنابراین، تضعیف عشایر و مهاجرت آنها به شهرها باعث ضربه سنگین به چهار صنعت مهم می‌شود:صنایع چرم، صنایع دستی، صنایع نساجی، صنایع تولید پروتئین
* خطر دوم، رشد بی‌رویه شهرنشینی به دلیل مهاجرت عشایر است. افزایش بی‌رویه جمعیت شهری می‌تواند منجر به معضلات و مشکلات متعددی نظیر حاشیه‌نشینی، ایجاد مشاغل کاذب و تغییرات نامناسب در الگوهای فرهنگی گردد. در حال حاضر جمعیت عشایر کشور حدود یک ونیم میلیون نفر است که در قالب ۳۰۰ هزار خانوار، ۱۰۴۴ ایل و ۵۵۲ طایفه زندگی می‌کنند.بسیاری از آن‌ها،‌ مخصوصا قشر جوان در حال مهاجرت به مناطق شهری هستند.
اصلی‌ترین مشکلات عشایر چیست؟
چهل سال از انقلاب شکوهمند اسلامی می‌گذرد. به برکت خون شهدا و هدایتگری هوشمندانه مقام معظم رهبری و تلاش جهادگونه سربازان انقلاب، بحمدالله کشور در بخش‌های مختلف اعم از نظامی و دفاعی، توسعه علمی و فرهنگی و.... پیشرفت‌های چشمگیری داشته است‌، ولی متأسفانه زندگی عشایر مورد غفلت قرار گرفته و توجه چندانی بدان‌ها نشده است و امور مربوط به آنها معمولا با بی‌مهری مواجه شده و به کندی پیش می‌رود.به عنوان مثال اتصال جاده مناطق عشایری در یک استان که نزدیک به ۲۰ هزار نفر عشایر را درون خود جای داده، بعد از ۲۷ سال، همچنان به سرانجام نرسیده است. این تنها یک نمونه است و شاهد محرومیت‌های متعدد دیگر در مناطق عشایری هستیم. می‌دانیم همه مشکلات عشایر قابل حل نیست و برطرف شدن برخی از آنها نیاز به زمان زیاد دارد، ولی چهار محور از این مشکلات هست که وضعیت بسیار نابسامانی دارد و باید در اولویت ضروری کارها قرار گیرد حل نشدن این چهار محور اصلی، موجب مهاجرت عشایر و شهرنشینی آنان شده و سیر کاهش جمعیت عشایر را شدیدتر کرده است:
یک: ناکافی بودن زیرساخت‌های آموزشی
دو: ضعف در حوزه بهداشت و درمان (مراکز بهداشتی سیار و غیر سیار)
سوم: عقب‌ماندگی حوزه عمرانی (فقدان جاده‌های ماشین‌رو با شهرهای هم‌جوار عشایر)
چهارم: هزینه بالای مایحتاج اولیه زندگی عشایر که خودشان امکان تولید آنها را ندارند؛ مثل آرد، قند و شکر، برنج و چای
توجه به این چهار مشکل و تلاش سریع برای حل آنها به طور قطع می‌تواند تأثیر محسوسی در معکوس شدن روند مهاجرت عشایر داشته باشد. در حال حاضر، در مناطق استقرار عشایر، مراکز آموزشی کافی وجود ندارد و فرزندان آنها برای یادگیری و تحصیل، دچار چالش جدی هستند. از نظر بهداشتی درمانی نیز وضعیت خوبی بر زندگی عشایر حاکم نیست. از طرف دیگر، به خاطر ناکافی بودن زیرساخت‌های ارتباطی همچون جاده‌های ارتباطی با شهرهای همجوار و عدم دسترسی به شهر و امکانات شهری، عشایر نمی‌توانند نواقص امکانات بالا را با ارتباط آسان با شهرهای اطراف برطرف کنند. از این رو برخورداری از امکاناتی نظیر خانه بهداشت، مدرسه، جاده ارتباطی ماشین‌رو و... برای آنها تبدیل به آرزوهای غیرممکن شده است.
به راستی برای نظامی که به خاطر محرومین و دفاع از حقوق آنان و رسیدگی به وضعیت آنها بنا نهاده شده، شایسته است که دسترسی به امکانات اولیه زندگی انسانی، برای بخشی از مردمش تبدیل به آرزو شده باشد؟
 آیا واقعا برای احداث ۱۰۰ کیلومتر جاده عشایری از زمان کلنگ‌زنی تا بهره‌برداری ۲۷ سال زمان نیاز است؟ آیا رسیدگی به مناطق محروم و عشایری نیازمند سرعت عمل مسئولین نظام نیست؟
برای حل مشکلات عشایر
از کجا باید شروع کرد؟
رکن و اساس زندگی عشایری، دامداری و تولیدات وابسته به آن است. بیشترین درآمد و اصلی‌ترین منبع تأمین خوراکی‌های خانوار عشایر از طریق دامداری تأمین می‌شود. دام باید به عنوان سرمایه اصلی عشایر تلقی کرد؛ سرمایه‌ای که با مهاجرت عشایر، از بین خواهد رفت. با برنامه‌ریزی درست می‌توان این سرمایه عظیم را حفظ نمود و جلوی کوچ عشایر را گرفت. طرح‌هایی جهت جلوگیری ازمهاجرت عشایر به وزارتخانه‌های بهداشت، راه، جهاد کشاوزی وآموزش وپرورش ارائه شده‌، ولی متأسفانه سازمان‌های مربوطه، توجهی به آنها نمی‌کنند. تقویت زیرساخت‌ها امری مهم برای جلوگیری از مهاجرت عشایراست. سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های تولید می‌تواند باعث اشتغال عده کثیری از جوانان عشایر شود. تولید پایدار نقش مؤثری در زندگی عشایر دارد و با استمرار حمایت از عشایر و روستاییان، شاهد روند معکوس مهاجرت خواهیم بود. بخش مهم دیگر، حوزه گردشگری در مناطق عشایری است که حوزه‌های وسیعی ازگردشگری فرهنگی تاریخی طبیعت‌گردی، بوم‌گردی، قوم‌‌شناسی ومردم‌شناسی را شامل می‌شود. اسکان عشایری از اهمیت و جاذبه‌های بدیع و درخور توجهی برای گردشگران برخوردارند که علاوه‌بر تماشای جاذبه‌ها، امکان تجربه زندگی عشایری حضور در کوچ عشایر نیز برای گردشگران دارند.
حوزه مهم دیگر، توسعه صنایع دستی، تولید گیاهان دارویی و باغات در مناطق عشایری است که توجه ویژه‌ای می‌طلبد. مناطق عشایری ظرفیت تولید بسیار بالایی در این حوزه دارند و می‌تواند نقش مؤثری در بازار صنایع دستی و گیاهان دارویی داشته باشند. همچنین ساختار فرهنگی از اهمیت زیادی در جامعه عشایری برخوردار است. اساسا، میراث معنویی و فرهنگ سنتی عشایر، یکی از مهم‌ترین عوامل تنظیم‌کننده امور روزمره، زندگی خانوادگی، روابط و مناسبات درون‌طایفه‌ای و وحدت گروهی عشایر است، حرمت بزرگ‌ترها رؤسای قبایل، نقش کلیدی مرد در تصمیم‌گیری‌های خانواده و... جزء باورهای فرهنگی عشایر است.
بنابراین، نباید به آداب و سنن عشایری کم‌توجهی و بی‌احترامی کرد و هر گونه توسعه‌ای در حوزه عشایر، باید با لحاظ مسائل فرهنگی آنان باشد.
بهرحال عشایری که بازوی توانمندی برای تولید ملی و مرزدارانی بی‌بدیل و بدون مزد كشورند، شایستۀ خدماتی در خور عظمت خود هستند و مسئولان ذیربط باید قدر این مردان و زنان با اخلاص و مؤمن را بدانند و درجهت رفع محرومیت‌های آنان تلاش جدی به عمل آورند. چنانکه رهبر معظم انقلاب فرمودند: مسئولان موظف هستند به امور عشاير برسند و همه مشكلات احتمالى آنها را برطرف كنند و نباید اجازه دهند عشایر در محرومیت به‌ سر برند.
                                        سید همت حسینی
دبیر جمعیت معتمدین ودانش آموختگان