شهریه پیش‌دبستانی معادل هزینه دوره دکترا
ديوار كج نظام آموزشی ما به ثريا خواهد رسيد؟!
مسعود بهرامی‌زاده
شرايط و ويژگي‌هاي امروز آموزش و پرورش و مشكلات و معضلات فراوان به وجود آمده در آن باعث شد تا هرچند مختصر اما بنابر ضرورت، اندکی به بررسي و تشريح معضلات موجود و فاصله‌گيري نظام آموزشي از معيار‌ها وايده‌آل‌هاي اولیه مطلوب آن بپردازيم.
یادآوری اهمیت بالای تعلیم و تربیت
احاديث و روايات و سخنان بزرگان در مورد تعليم و تربيت و اهميت آن و البته مقدم بودن تزكيه بر تعليم از ديدگاه قرآن - به عنوان مثال سوره لقمان و نكات حيرت‌آور تربيتي آن - بركسي پوشيده نيست. همانطور كه بعد از پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي و تشكيل حكومت جمهوري اسلامي به رهبري امام خميني(ره) نيز امور تربيتي جامعه و پرورش جوانان و آینده‌سازان اين انقلاب در راستاي آموزه‌هاي عقيدتي همواره مورد توجه امام امت و برخی از مسئولين و بعد‌ها رهبر معظم انقلاب بوده است.
امام روح‌الله تعليم و تعلم را عبادت مي‌دانست و جايگاه معلمي را هم تراز با شغل انبيا و پيامبران الهي قرار مي‌داد اما اکنون و پس از سال‌های گذشته از آن ایام، فاصله‌گیری طرح‌ریزی‌های آموزشی از آن مبنای خود جاي تامل و انديشه فراوان دارد!
سخنان امام در آن ایام و رهبر انقلاب در این ایام همه و همه نشان‌دهنده اهميت بالاي حضور افراد خودساخته و متعهد و البته وارسته و متخصص در اين شغل و مسئوليت حساس است كه وظيفه اصلي آن تربيت نسل‌هاي بعدي در بعد اخلاقي و علمي و صدالبته در تراز انقلاب اسلامي است.
البته امروز با وجود محدوديت‌هاي فراوان كم نيستند معلمان و مربيان و اساتيدي كه به واقع انسان هايي كامل و وارسته و دانشمند هستند و به عمق مسايل تربيتي در كنار دانش روز انصافاً و حقا واقف بوده و در عمل نيز با از خودگذشتگي و با تحمل كمبود‌ها و نواقص فراوان به معنای واقعی کلمه مشغول تعليم و تربيت نسلي طلايي براي به قله رساندن اين كشور درآينده نه چندان دور هستند.
ناگفته مشخص است كه براي آن كه مجموعه‌اي مانند آموزش و پرورش عملكرد موفقيت‌آميز داشته باشد فراتر از وجود حركات انفرادي و خودجوش نيازمند آن است كه سازوكار آن مجموعه از اساس براي موفقيت و پيشرفت برنامه‌ريزي شده باشد و در چنین موضوع مهمي كه در واقع سرمايه انساني يك كشور -كه به فرموده رهبر انقلا ب باارزش‌ترين سرمايه هر كشوري است - را پرورش مي‌دهد، خطير بودن اين نكته كاملا معلوم و آشکار است.
مشکل کار کجاست؟
متاسفانه در كشور ما با تغيير دولت‌ها و رويكرد آنها و تغيير مدام مديريت اين وزارتخانه، بحث آموزش تبدیل به بحثي سليقه‌اي و فارغ از هرگونه دورانديشي بلندمدت شده است و هر از گاهی با تغییر مدیران، عناوین سال‌های آموزشی و برخی از محتوای کتب درسی تغییر جزیی می‌کند.
با نهايت تاسف شاهد آن هستيم كه غالب سرمايه هاي انساني آينده ما يا همان استعدادهاي كشور عزيزمان به دور از هرگونه استعداديابي و يا شناخت درست توانايي‌هاشان دستخوش تغييرات منفي و بعضا بازگشت به عقب شده و تعدادي هم به قهقرا مي‌روند. صدالبته وجود چنين ضعف‌هاي آشكاري در نظام آموزشي ما باعث شده تا تعداد بی‌شماری از والدين از ترس هدر رفتن استعدادهاي فرزندانشان بازار مكاره مدارس غيردولتي را بر مدارس دولتي ترجيح داده و به هر قيمتي كه شده شهريه‌هاي غالبا غيرمعقول اين مدارس را پرداخت كنند.
ایجاد شکاف آموزشی
از نكات ديگر حايز اهميت از ابتداي انقلاب تاكنون وجوب عدالت آموزشي و يا به نوعي آموزش برابر براي همه اقشار جامعه با هر سطحي و منزلتي است كه بسيار هم مورد تاكيد بنيانگذار فقید انقلاب و رهبر معظم انقلاب بوده و هست، اما در چند سال اخير و به ويژه در یکی دو دولت اخیر به وجود آمدن انواع و اقسام مدارس و موسسات آموزشی با عناوین مختلف باعث ايجاد شكافي عظيم بين كيفيت آموزش در محدوده هاي جغرافيایي و سطوح معیشتی و اقتصادی متفاوت مخصوصا در شهرهای بزرگ مانند تهران شده است. بعضي مدارس و يا حتي پيش دبستاني‌ها تقاضاي شهريه‌هاي نجومي از والدين مي‌كنند و والدين هم به دلايل مختلف که در بالا ذکر شد و جاي ساعت‌ها بحث دارد به هر نحوي شده شهریه‌های کذا را پرداخت مي‌كنند كه مبادا فردا روزي براي فرزندشان از نظر تربیتی یا آموزشی مشكلي پيش بيايد، غافل از آنکه بعضی از همین مدارس غیردولتی به دلیل نبود ساختار جامع و کامل در اصول جذب معلمان و مربیان و همچنین اصول آموزشی و از همه بدتر شهریه محور بودن ممکن است سرمنشا مشکلات فراوان و شدیدتری باشند.
در عين حال بعضي مدارس که در طبقه‌بندی می‌توان آنها را غیر از غیردولتی قرار داد هم وجود دارند كه شهريه‌اي متناسب‌تر و محيطي مناسب دارند و چون خواهان بيشتري دارند براي رهايي از ثبت‌نام و مراجعات بي‌پايان والدين به هر وسيله سعي مي‌كنند مردم را به قول معروف از سر باز کنند و به لطایف الحیلی كه آن هم براي مردم آشناست سعی در انداختن سنگ پیش پای ثبت‌نام‌کنندگان دارند که از جمله می‌توان به بهانه‌هایی همچون در محدوده جغرافيايي قرار نداشتن و نبودن اجاره نامه و ... اشاره کرد.
جولان موسسات کاسب کار
آسيب ديگر، وجود مدارس و موسسات آموزشي به ويژه در مقاطع بالاتر و نزديك به كنكور است که متاسفانه سازمان عریض و طویل صدا وسیما نیز به دلیل کسری بودجه و نیاز به کسب درآمد تبدیل به جولانگاه این افراد و موسسات کاسب‌مآب و فرصت‌طلب شده است که این هم باز ضعف وکمبود بزرگی است که نظام آموزشی ما با خود یدک می‌کشد و گویی آنقدر ضعف در ساختار آموزشی خود در دوران دبیرستان و ماقبل دانشگاه دارد که دانش‌آموزان برای فرار از بی‌سوادی مجبور هستند خود را به در و دیوار بکوبند تا به هر نحوی شده وارد دانشگاه شده و از رسیدن به آرزوهای خود بازنمانند!
چه باید کرد؟
آنچه که اظهر من‌الشمس است این است که بازنگری در نظام آموزش و پرورش و قوام دادن به آن امری محتوم و واجب است که تا به حال و پس از گذشت چهل سال از پیروزی انقلاب باید به سرمنزل می‌رسید اما در اثرکارهای غالبا غیرکارشناسی و از سر بی‌فکری مدیران و وزیران این بخش به حال و روزی رسیده است که در مقطع پیش دبستانی و یا دبستان بعضی مراکز در ازای خدمات آموزشی نه چندان حرفه‌ای و کامل خود چنان شهریه‌ای می‌گیرند که برابری می‌کند با هزینه تحصیل یک ایرانی که بخواهد در کشوری اروپایی دکترا بگیرد. این کیفیت پایین آموزشی و شهریه‌های سرسام‌آور در حالی است که میزان رضایتمندی والدین از همان مراکز غیردولتی به سختی به 50 درصد می‌رسد. القصه تنها وظیفه مسئولین این بخش سرو سامان دادن به این وضع پرهرج و مرج است که هرچه سریع‌تر باید انجام شود و از هدر رفتن استعداد‌های ناب ایران زمین به هر نحو ممکن و بیش از این جلوگیری شود. توجه به تجهیز و بالابردن سطح کیفی مدارس دولتی نیز از مواردی است که مسئولان امر که غالبا طرفدار واگذاری تصدی نظام آموزشی به بخش خصوصی هستند باید بیش از پیش مورد توجه قرار دهند.