استاد علوم ارتباطات:
طنین صدای مظلومان از نیجریه تا میانمار و یمن با پرس‌تی‌وی و العالم
عباس اسدی با تشریح اهمیت توسعه فعالیت رسانه‌ای برون مرزی صدا و سیما، بر ضرورت ادامه رویکرد انتقادی موجود نسبت به تحولات منطقه و جهان تاکید کرد.
نزدیک به دو دهه است که فعالیت رسانه‌ای صدا و سیما از سطح ملی به سطح فرا ملی و برون مرزی توسعه یافته و در این بازه شبکه‌های مختلفی اعم از العالم، پرس‌تی‌وی و هیسپان تی‌وی با زبان‌های مختلف تاسیس شده‌اند. همه این شبکه‌ها یک هدف را دنبال می‌کنند و آن تامین منافع ملی و رساندن صدای انقلاب اسلامی به مردم جهان است.
در این خصوص با عباس اسدی؛ عضو هیئت علمی و رئیس پژوهشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی گفت وگویی داشتیم و از ضرورت‌های فعالیت رسانه‌ای برون مرزی و اثرات آن سؤال کردیم.
- طی دهه‌های گذشته تعداد شبکه‌های برون‌مرزی و رسانه‌های بین‌المللی در جهان، با روندی تصاعدی در حال افزایش است. در حالی که این فعالیت‌ها هزینه‌های سنگینی به همراه دارند. در مقابل برخی با سرمایه‌گذاری در این زمینه مخالف‌اند و آن را هزینه می‌دانند. نظر شما در این خصوص چیست؟
سخن گفتن از اهمیت رسانه‌ها، چه رسانه‌های داخلی و چه رسانه‌های برون مرزی و بین‌المللی امروز دیگر مسئله جدیدی نیست و همه کارشناسان و مسئولان نسبت به آن واقف هستند. یک رسانه موفق می‌تواند معادلات را در عرصه عمل تغییر دهد و این قدرت از توانایی اثرگذاری بر افکار عمومی ریشه می‌گیرد.
شاید در گذشته دور، با توجه به محدودیت ارتباطات و سهم افکار عمومی سایر کشورها در منافع ملی، رسانه‌های برون مرزی نسبت به رسانه‌های داخلی کمتر مورد توجه بودند و تنها چند کشور محدود به آن اهتمام داشتند، اما امروز هر کشوری با تحقق اهداف خود به آن نیاز دارد.
کسانی که سرمایه‌گذاری در رسانه‌های برون مرزی را ضروری نمی‌دانند، یا جهان را نمی‌شناسند و یا سواد رسانه‌ای ندارند. جهان امروز، جهان رسانه‌ها است و حتی جنگ و تخاصم بین کشورها، در سطح رسانه‌های آنها اتفاق می‌افتد و لذا نه تنها باید در حوزه رسانه‌های برون مرزی فعال باشیم، بلکه توسعه همه‌جانبه شبکه‌های موجود ضروری است.
رسانه‌های موفق و پر مخاطب در جهان، مبالغ کلانی را هزینه می‌کنند و ما نیز گریزی جز تامین این هزینه‌ها نداریم. خصوصا اینکه این رسانه‌ها ابزار تامین منافع جمهوری اسلامی ایران در منطقه و جهان هستند و تنها راهی است که ما می‌توانیم صدایمان را به گوش ملت‌های دیگر برسانیم.
- رسانه‌های برون مرزی جمهوری اسلامی ایران تا چه میزان موفق بوده‌اند؟ آیا تک صدایی حاکم بر جهان که سالیان گذشته مستولی بود، شکسته شده است؟
اگر وضعیت رسانه‌های بین‌المللی را با نگاهی واقع بینانه بررسی کنیم، باید بگویم هنوز انحصار رسانه‌های بزرگ غربی به طور کامل شکسته نشده است. هرچند تلویزیون‌های برون مرزی مانند پرس‌تی‌وی و العالم سوابق خوبی به جای گذاشته اند، ولی هنوز راه زیادی در پیش است.
رسانه‌های برون مرزی ایران، امروز توانسته‌اند به رسانه‌های آلترناتیو در فضای غالب موجود تبدیل شوند و از این حیث، مورد توجه بخشی از مخاطبان در کشورهای دیگر قرار گرفته‌اند و اگر این روند ادامه یابد، با فعالیت حرفه‌ای و هدفمند، این انحصار‌ها به طور کامل شکسته خواهد شد.
- برای افزایش اثرگذاری، چه باید کرد؟
به طور کلی باید بر دو بعد فنی و محتوایی تمرکز کنیم. بعد فنی همان طور که اشاره شد، نیازمند سرمایه‌گذاری کلان و بلندمدت است تا به ابزارهای روز مجهز شویم. رسانه‌هایی موفق خواهند شد که متناسب با نیاز و انتظار مخاطبان، خروجی با کیفیت و دسترسی را ارائه دهند.
در بعد محتوایی، کسانی توانایی اثرگذاری دارند که تولیداتشان را با حرفه ای‌گری به مخاطب منتقل می‌کنند. مردم کشورهای دیگر باید رسانه ما را مثبت و کارآمد بشناسند تا آن را دنبال کنند و این افزایش اعتبار از طریق انتشار اخبار صحیح و انتقادی ممکن است.
ما مولفه‌های فرهنگی و اعتقادی بسیاری داریم که می‌توانیم از طریق رسانه‌های برون مرزی مان به جهان عرضه کنیم. متاسفانه نوعی غرب زدگی رایج در جامعه ما باعث می‌شود تا به داشته‌های خودمان افتخار نکنیم.
همچنین باید در تمام نقاط مهم جهان و منطقه، خبرنگار مقیم و اعزامی داشته باشیم و تحولات مهم را در لحظه پوشش دهیم و از حیث تحلیلی، با به کارگیری کارشناسان و متخصصان، خود را تقویت کنیم که این تنها راه تنویر افکار عمومی کشورهای دیگر است.
- شما کارآمدی را پیش نیاز تاثیرگذاری عنوان کردید. چگونه مخاطبان، رسانه‌های برون مرزی ما را کارآمد خواهند شناخت؟
رسانه‌های برون مرزی صدا و سیما به عنوان رسانه‌های آلترناتیو در فضای امپریالیزم خبری، باید موضع انتقادی خود را حفظ کنند و نشان دهند به دنبال بازنمایی واقعیت‌هایی هستند که دیگران به آنها نمی‌پردازند.
رسانه‌های ما باید صدای بی‌صدایان باشند، صدایی که زیر امواج امپریالیستی شنیده نمی‌شوند، صدای کسانی که زیر بمباران‌ها کشته می‌شوند و کسانی که تحت تعصب‌های کور از بین می‌روند. صدای مردمان مظلوم فلسطین، یمن، سوریه و لبنان و... و صدای کسانی که در سازمان‌های بین‌المللی نماینده‌ای ندارند.
-آیا نمونه‌ای از موفقیت رسانه‌های برون مرزی در سطح منطقه یا جهان می‌شناسید؟
بازتاب تحولات ایران و مسائل مرتبط با ایران تا قبل از انقلاب اسلامی، در رسانه‌های مهم بین‌المللی بسیار محدود بود. اما در سالیان گذشته، اخبار ایران، بخش مهمی از این برنامه‌ها را به خود اختصاص داده است و این حکایت از جایگاه ایران و موفقیت ما در صدور افکار و آرمان‌ها و اثرگذاری بر کشورهای دیگر دارد.
بسیاری از تحولات منطقه مانند بیداری اسلامی، بر خلاف خواست سردمداران کشورهای غربی و عربی، متاثر از صدای انقلاب اسلامی ایران است. امروز ندای آزادی خواهی و اسلامیت از نیجریه تا یمن و عراق و لبنان و میانمار و سوریه و... شنیده می‌شود. همه این تحولات در شرایطی بوده که رسانه‌های غربی و عربی نهایت تلاششان را برای مقابله با ما کرده‌اند اما نتیجه تحولات حاکی از ناکامی آنها در این تقابل است.