جوابیه وزارت اقتصاد و پاسخ کیهان
وزارت اقتصاد با ارسال دو جوابیه جداگانه نسبت به سه خبر مندرج در صفحه 4 روزنامه کیهان واکنش نشان داد.
در جوابیه نخست وزارت اقتصاد، خطاب به خبر «بدترین تخصیص بودجه عمرانی پس از انقلاب در سال 96» که در مورخ 2/9/96 در این صفحه به چاپ رسیده، آمده است: برای تنویر افکار عمومی پرداختی به مباحث بودجه‌ای توسط کارشناسان و متخصصان بودجه را می طلبد. که اولا تمام زوایای آن با هم دیده شوند. آخرین و معتبرترین گزارش از وضعیت پرداخت های عمرانی از طریق سخنگوی دولت در جلسات هفتگی سازمان برنامه و بودجه به اطلاع مردم عزیز کشورمان می رسد. هم اکنون علی رغم همه محدودیتها پرداخت‌های عمرانی فراتر از 33 هزار میلیارد تومان انجام شده است و معادل 60 درصد نسبت به مدت مشابه در سال 1395 با افزایش روبرو است. بنابراین با توجه به عملکرد دولت در تامین و پرداخت اعتبارات عمرانی که در سنوات گذشته کم سابقه بوده ذکر اعداد و ارقام نویسنده این ستون جای تامل جدی دارد.
وزارت اقتصاد در جوابیه دیگری نیز در واکنش به خبرهای «استقراض 10 هزار میلیارد تومانی دولت از بانک مرکزی در نیمه نخست امسال» و «کسری بودجه در دولت روحانی 4 برابر شده است» که در تاریخ 30/8/ 96در صفحه 4 چاپ شده بود، نوشته است: 1- ابتدا لازم است دو واژه «استقراض دولت» و «تنخواه‌گردان خزانه» که نویسنده محترم کیهان می‌بایست از هم تفکیک می نمود، اما تفاوتی بین این واژه‌های تخصصی قائل نبوده و مباحث خلط هم شده‌اند و طبعا تدوین چنین خبرهایی با سبک و سیاق مبهم برای خوانندگان شائبه ایجاد خواهد کرد. 2- مرجع ارقام ذکر شده در آن روزنامه معلوم نیست از کجا بوده و هیچکدام از اقلام مذکور قابل تایید نیست و جای تامل دارد. اولا، میزان و مبنای عملکرد دولت محترم همواره «مر» قانون بوده و هست و تمامی اقدامات نیز در چارچوب قوانین موضوعه عمل شده و می‌شود. قانون محاسبات عمومی کشور به عنوان ابزار اجرایی – مالی تمام موارد ابهام‌زا را به درستی تبیین نموده است، از جمله ماده (24) که مقرر نموده است: «تنخواه‌گردان خزانه عبارت است از اعتبار بانکی در حساب درآمد عمومی کشور نزد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران که به موجب قانون اجازه استفاده از آن به میزان معین در هر سال مالی برای رفع احتیاجات نقدی خزانه در همان سال به وزارت امور اقتصاد و دارایی داده می‌شود و منتها تا پایان سال واریز می گردد.» همچنین در تبصره ماده (1) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت رقم تعیین شده در ماده (24) قانون محاسبات عمومی کشور را به این شرح مشخص نموده است: «میزان تنخواه‌گردان خزانه ۳٪ بودجه عمومی دولت تعیین می‌گردد.» لازم به یادآوری است، استفاده از این مزیت قانونی برای رفع احتیاجات نقدی خزانه در طول سال مالی و به‌طور مستمر انجام می‌شود و در پایان هر سال مالی مبلغ مذکور به حساب بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران واریز و تسویه می‌گردد. این نکته قابل ذکر است که طی سال‌های 1392 (شروع به کار دولت یازدهم) و تاکنون که دولت دوازدهم جمهوری اسلامی ایران است، ریالی از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران استقراض نشده، هرچند دولت برای تامین اعتبارات بر عهده‌اش با مشکلات عدیده‌ای مواجه بوده است. ثانیا دولت یازدهم و دوازدهم تا این تاریخ، هیچگونه کسری بودجه‌ای نداشته که اقدام به استقراض از سیستم بانکی نماید.
پاسخ کیهان
در خصوص جوابیه نخست؛ اولا اینکه این گزارش توسط مشرق نیوز تهیه شده و رسانه‌های دیگری از جمله خبرگزاری فارس نیز آن را انتشار داده‌اند. ثانیا، در حالی در این جوابیه آمده «علی‌رغم همه محدودیتها پرداخت‌های عمرانی فراتر از 33 هزار میلیارد تومان انجام شده است» که مسعود کرباسیان (وزیر اقتصاد) روز گذشته در حاشیه نشست هیئت دولت اعلام کرد: «بالغ‌بر ۲۵ هزار میلیارد تومان برای طرح‌های عمرانی در نظر گرفته که به دستگاه‌های مرتبط تخصیص داده شده است.»
جای تعجب است که چگونه بین رقم اعلام شده توسط وزیر اقتصاد و روابط عمومی همین وزارتخانه، هشت هزار میلیارد تومان اختلاف وجود دارد!!
جالب‌تر اینکه رئیس‌جمهور نیز در گزارش صد روزه خود که دو شب پیش از رسانه ملی پخش شد، گفت: «ما در صد روز اول دولت دوازدهم 25 هزار میلیارد تومان برای بودجه عمرانی گذاشتیم. این بودجه هم تخصیص داده شده و هم پرداخت شده است.»
احتمالا مسئولان روابط عمومی وزارت اقتصاد از ارقام اعلامی رئیس جمهور و وزیر اقتصاد بی‌خبرند که به جای 25 هزار میلیارد تومان، رقم 33 هزار میلیارد تومان را عنوان کرده‌اند؛ موضوعی که در جای خود جای تاسف دارد.
ضمن اینکه، طبق آمار بانک مرکزی در این شش ماه، حدود 20 درصد از بودجه مصوب شده برای بخش عمرانی پرداخت شده. بد نیست برای آشنایی با آمارهای بانک مرکزی هم که شده مسئولان روابط عمومی وزارت اقتصاد به سایت این بانک رجوع کنند.
در خصوص جوابیه دوم، متاسفانه به نظر می‌رسد مسئولان روابط عمومی وزارت اقتصاد، اصلا خبرهای مذکور را نخوانده‌اند، چراکه در ابتدای خبر استقراض، منبع آن ذکر شده اما نویسنده جوابیه هیچ اشاره به آن نداشته است.
از آنجایی که آشنایی نگارنده با آمارهای رسمی بانک مرکزی، مفید و حتی لازم است، رجوع به آمارهای بانک مرکزی در خصوص آمارهای بخش پولی و بانکی نشان می‌دهد بدهی دولت به بانک مرکزی از 27 هزار میلیارد تومان به 37 هزار میلیارد تومان (در شش ماهه نخست امسال) افزایش یافته است.
در خصوص کسری بودجه که گزارش اختصاصی کیهان بوده و در این جوابیه صرفا گفته شده کسری بودجه‌ای وجود نداشته! باید گفت؛ در آمار بانک مرکزی (که فقدان توجه در وزارت اقتصاد حس می‌شود) در بخش مالی و بودجه آن، تراز عملیاتی و سرمایه‌ای وجود دارد که نشان می دهد توازن بین درآمدها و هزینه‌ها چگونه بوده و یا درآمدها کفاف هزینه‌ها را می‌دهد یا خیر. که بر اساس گزارش «خلاصه تحولات اقتصادی سال 94» بانک مرکزی نه تنها درآمدها کفاف هزینه‌ها را نداده و هر سال کسری وجود داشته، بلکه این کسری بیش از چهار برابر شده است.