برگزاری آیین ۶۰۰ ساله «ورف چال» در روستای آب اسک آمل
آیین ورفچال و زن شاهی با گذشت 600 سال هنوز در روستای آب اسک و نیاک آمل برگزار میشود.
ورود مردان در این روز بخصوص در روستا ممنوع است و زنان از بین خود، نگاهبانانی برای روستا میگمارند و همه امور روستا را بدون حضور مردان به دست میگیرند و همه مردان هنگام برپایی آیین ۶۰۰ ساله ورف چال، بهجز سالخوردگان و پیران از روستا خارج میشوند و مدیریت امور به دست زنان میافتد.
در آیین ورفچال که همزمان با نیمه اردیبهشت برگزار میشود مردان شروع به جمعآوری برف و انباشت آن در گودالی میکنند که به ورف چال موسوم است. در این مراسم فقط مردان، دور هم جمع میشوند و آخرین بقایای برفهای زمستان را به داخل چال میریزند تا ذخیره آبیشان در فصلهای گرم سال باشد.
دو سه روز مانده به برپایی آیین ورف چال، زنان روستایی با استفاده از آرد نذری و آب چشمههای معدنی خمیری آماده و در جوار آرامگان سید حسن ولی در روستای نیاک شروع به پخت نان میکنند
مراسم ورف چال، مشتاقان بسیار دارد و هرساله در این روز علاقهمندان برای دیدن آن به دامنه قله دماوند در منطقه اسک وش بخش لاریجان آمل میآیند تا ناهار را مهمان اهالی خونگرم و مهماننواز آب اسک باشند. در روز اجرای مراسم، مردان از روستا خارج میشوند و در غیاب آنها زنها امور روستا را به دست گرفته و برای جلوگیری از ورود مردان غریبه به روستا، از بین خود نگهبانهایی انتخاب و در پل ورودی روستا به نگهبانی میپردازند.
همزمان با این مراسم که در روستا جریان دارد، مردانی که به کوهستان رفتهاند، هرکدام با توجه به توان و نیروی بدنی خود و استفاده از امکانات موجود میکوشند تا قبل از رسیدن ظهر، یخچال را پر از برف کنند، آنگاه نماز جماعت برپا میکنند و در لطافت هوای بهاری، در دشت سفرههایی برای پذیرایی از مهمانان پهن میشود.
مراسم ورف چال در اسک نشانه تعاون و همیاری روستائیان است و بهانهای تا کینهها و کدورتهایی که در طول سال بین مردم ایجاد شده پایان یابد، آیین برفچال و زنشاهی به ثبت ملی در میراث معنوی کشور رسیده است.
این آیین قدمتی ۶۰۰ ساله دارد و به گفته قدیمیترها، در قدیم چوپانها برای دام خود برای آب با مشکل مواجه بودند و در منطقه اسک وش تصمیم به حفر چالهای کردند هر نقطهای را که حفر میکردند با سنگ مواجه میشدند.
حسین احسانی معاون فرماندار آمل میگوید: مردمان این منطقه درگذشته به دلیل کمبود آب در فصل گرما برای اینکه بتوانند دام خود را سیراب کنند در این منطقه چاهی را ایجاد میکردند و در پایان زمستان برف را داخل آن میریختند و بهعنوان ذخیرهای برای فصل گرما استفاده میکردند.
ورف چال واژه مازندرانی و به معنای چاهی است که اهالی روستای اسک هرساله در یکی از روزهای ماه اردیبهشت حفر کرده و داخل آن را پر از برف میکنند، این آئین در منطقهای به نام اسک وش برگزار میشود و بهطور سنتی بهجز چند سال در دهه اخیر، در روز جمعه برگزار میشد.
علت تغییر روز برگزاری این آئین به غیر از روز جمعه هم در این سالها هجوم افراد غیربومی و غیرمحلی به منطقه بود که اعتقاد اهالی روستای اسک سبب میشد تا سنت برگزاری از روال عادی و همیشگی خارج شود.
روستای آب اسک در حدود کیلومتر ۹۰ جاده هراز واقع است و مسیر منتهی به اسک وش هم از شهر رینه، آبگرم و منطقه لار در ارتفاعات قله دماوند میگذرد.