چطور با مصرف بهینه انرژی در روزهای سرد سال محیط را گرم نگه داریم؟-بخش نخست
محافظت از خود در برابر موج سرما با پوشش مناسـب فصـل
تارا وحیدی
وسیله گرمایشی روی درجه آخر است و پنجره را تا نیمه باز گذاشته‌اند. تلفن بخش تأسیسات شرکت دائماً زنگ می‌‌خورد. یک عده گلایه دارند که هوا در حد سیبری سرد است و عده دیگری گلایه دارند که درجه گرمایشی بالاست و خط استوا شده است. آن‌قدر این زنگ‌ها و گلایه‌ها ادامه می‌یابد که دیگر تأسیسات شرکت تلفن را برنمیدارند. مشکل اصلی اینجاست که هیچ‌کس حاضر نیست از لباس مناسب فصل استفاده کند. وقتی پیشنهاد داده می‌شود که ژاکتی بپوشند، می‌گویند: پلیور روی قلبمان سنگینی می‌اندازد! لاجرم گرمایشی را تا درجه آخر بالا برده و پنجره را هم باز می‌گذارند!
در فصل زمستان گرم نگه داشتن فضای خانه اهمیت بسیار زیادی دارد. در کنار آن باید به میزان مصرف انرژی نیز توجه داشته باشید. گرم کردن فضای خانه و ساختمان نباید به نحوی باشد که در مصرف انرژی اسراف شود. گاهی اوقات با وجود مصرف زیاد انرژی و استفاده از وسایل گرمایشی فراوان فضای خانه همچنان سرد است. در این حالت باید ابتدا تمام مسیرهای هدررفت انرژی را مسدود کرده و از سرد شدن بیش از حد خانه جلوگیری کنید.
لباس گرم در خانه بپوشید
مهرداد نوذری، شهروند تهرانی که اخیراً به کشور‌های شرق دور سفری داشته به گزارشگر کیهان با مرور کردن خاطرات سفر خود می‌گوید: «در محیط‌های کار شرق دور درجه دستگاه گرمایشی بالا نیست. به عوضش همه کارکنان موظف‌اند از پوشش مناسب فصل استفاده کنند. هیچ‌کس بیگانه از لباس بافتنی نیست و بهانه نمی‌آورند که قلبمان می‌گیرد!»
میترا اسدی، خانه‌دار در حالی که از سبد کامواهای مغازه‌های میدان حسن‌آباد تهران مشغول جدا کردن کلاف‌های رنگی دلخواهش است، می‌گوید: «نسل امروز با بافتنی به‌خصوص مدل‌های دستبافش بیگانه‌اند. بیشتر ترجیح می‌دهند در محیط بیرون از سویشرت‌های وارداتی استفاده کنند و در خانه هم با بالا بردن درجه وسایل گرمایشی محیط و خودشان را گرم نگه می‌دارند.»
علیرضا میبدی، تولیدکننده می‌گوید: «هر شهروند بداند با قرار دادن وسایل گرمایشی روی درجه حرارت مناسب هم از اتلاف انرژی جلوگیری کرده و هم به چرخه تولید با قطع نشدن برق کمک می‌کند.»
انتخاب لباس زمستانی برای بیرون از خانه
در فصل زمستان چه بپوشیم؟ بهتر است قبل از این که لباس خود را انتخاب کنید و برای بیرون رفتن آماده شوید، نکاتی را در خصوص لباس‌های مناسب زمستان بدانید و سپس اقدام به پوشیدن لباس مورد علاقه خود کنید.
اورنگ نجاتی، فروشنده پوشاک زمستانی برایمان توضیح می‌دهد: «پوشیدن لباس‌های نازک روی‌هم برای گرم نگه داشتن باعث می‌شود که هر زمان در هر مکانی احساس گرمای زیادی کردید یک یا دولایه از لباس خود را کم کنید. با این کار هم لباس‌های سنگین استفاده نکردید و هم می‌توانید در فضاهای بسته و گرم، لباس سبک‌تری به تن داشته باشید.
هنگام بیرون رفتن از منزل برای خرید یا پیاده‌روی حتماً از جوراب‌های ضخیم استفاده کنید. مطمئن باشید اگر پاهای شما گرم باشند، بخش اعظمی از سرما را از خود دور کردید. پاهای گرم باعث می‌شود شما به راه خود ادامه دهید و این گرما را به سایر نقاط بدن خود منتقل کنید.»
این فروشنده در ادامه می‌افزاید: «سعی کنید لباسی را انتخاب کنید که از شما در برابر باد و سرما محافظت کند. درست است که باید لباس شما زیبا و شیک باشد، ولی یک اصل را فراموش نکنید و آن حفظ سلامتی است که از هر چیزی مهم‌تر است. اگر لباسی را انتخاب کنید صرفاً چون زیبا و شیک است؛ ولی قدرت محافظت از شما در برابر سرما را نداشته باشد، تنها خود را در معرض بیماری قرار داده‌اید.
از پوشیدن لباس‌های خیلی گرم روی هم پرهیز کنید، چرا که عرق کردن زیاد باعث می‌شود زمانی که شما تحرک ندارید عرق‌هایتان نقش دشمن شما را ایفا می‌کنند و مستقیماً بدنتان را به سمت سرما سوق می‌دهند و باعث بیماری و سرماخوردگی می‌گردد. دستکش و کلاه را نیز فراموش نکنید. اگر هم تمایلی به استفاده از کلاه ندارید حتماً از شال‌های ضخیم برای محافظت سر و پیشانی در برابر سرما استفاده کنید. اگر جزو افرادی باشید که با وزش باد دچار سردرد می‌گردید حتماً از هدبند یا کلاه یا شال برای پوشش سر استفاده کنید.»
چرا باید در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنیم؟
دلایل صرفه‌جویی در مصرف انرژی عبارت‌اند از: کم کردن میزان هزینه‌ها با توجه به افزایش قیمت خدمات آب، برق، گاز و ... مسئولیت در مقابل آیندگان و نسل‌های بعدی. پایان‌پذیر بودن برخی انرژی‌ها مانند نفت و گاز. گرمایش جهانی و گرم شدن زمین. کاهش سطح آلودگی هوا. کاهش نیازمندی به سوخت‌های فسیلی و تجدیدناپذیر. حفظ محیط‌زیست و جلوگیری از آلودگی.این جمله را فراموش نکنید: هر خانواده با کاهش مقداری از مصرف انرژی‌ها می‌توانند قدمی در کاهش گرمایش جهانی و گرم شدن زمین بردارند.
انرژی‌های مصرفی در ساختمان شامل برق و گازند. گاز و برق در زندگی ما نقش بسیار مهمی دارد. ما برای پخت‌وپز، استفاده از وسایل برقی و غیره به این دو انرژی مهم نیاز داریم، اما این انرژی‌ها روزبه‌روز گران‌تر می‌شود. از طرفی این منابع باید برای آیندگان نیز ذخیره شود. در چنین شرایطی شرکت‌های تولیدکننده محصولات نیازمند مصرف گاز و برق به دنبال آن هستند تا حد زیادی محصولاتی کم‌مصرف‌تر تولید کنند. همین مسائل موجب شده است تا مردم به کاهش مصرف انرژی در فکر کنند تا در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنند.
مرتضی حسین‌پور، فروشنده لوازم خانگی توصیه دارد: «برای کاهش مصرف انرژی بهترین راه صرفه‌جویی است. در کنار آن توجه به برچسب انرژی محصولات نیز تأثیر زیادی در کاهش هزینه‌ها دارد.»
نگاه به آینده و سرنوشت آیندگان ما را مجبور به حفظ منابعی می‌کند که رو به پایان است؛ مثلاً گاز برای تشکیل شدن به زمان زیادی نیاز دارد یا برای تولید برق هزینه‌های فراوانی مصرف می‌شود. هر چند روش‌های جدید باعث شده است تا نگرانی‌ها کمتر شود، اما باز هم ما در مقابل آیندگان مسئول هستیم. برای همین باید از اسراف در انرژی دوری کنیم. گرم شدن زمین می‌تواند دلیل دیگری بر آن باشد که چرا باید مصرف انرژی را کاهش داد؟ استفاده از برخی از انرژی‌ها موجب گرم شدن زمین و در نتیجه آسیب‌رسانی به آن می‌شود و این مشکلی بزرگ است. مشکلی که دیگر به یک کشور یا چند کشور مربوط نمی‌شود؛ بلکه یک مشکل جهانی و برای همه انسان‌ها است.
حمید رسولی، فروشنده وسایل سرمایشی و گرمایشی متذکر می‌شود: «بیشتر از نصف انرژی مصرفی یک‌خانه به‌خاطر سیستم گرمایشی و سرمایشی آن است. برای همین باید دقت شود تا از هدررفت انرژی گرمایشی و سرمایشی در خانه جلوگیری کرد. در چنین شرایطی اولین اقدام نصب دماسنج در خانه است. بر اساس استانداردهای جهانی درجه مناسب حرارت در اتاق برای افراد 20 الی 21 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. هوای خانه نباید خیلی گرم و خیلی سرد باشد. با رعایت دمای استاندارد خانه، وقتی در زمستان احساس سرما کنید، می‌توانید از لباس‌های گرم بیشتری استفاده کنید و در مقابل آن تابستان نیز از لباس‌های خنک و پنبه‌ای استفاده کنید.»
راهکارهای کاهش مصرف انرژی در خانه
یکی از مهم‌ترین بخش‌های مصرفی در خانه لامپ‌ها هستند. لامپ‌ها معمولاً هر شب مورد استفاده قرار می‌گیرد. از طرفی در مکان‌های کم‌نور خانه نیز گاهی لامپ روشن است. برای آن که بتوان به طور چشمگیر از مصرف انرژی برق جلوگیری کرد باید لامپ‌های اضافی را خاموش کرد. خاموش کردن لامپ‌ها در خانه باید به یک عادت تبدیل شود. همچنین استفاده از وسایل برقی باید کاهش یابد تا مصرف و هزینه برق کم گردد. سعی کنید از لوازم خانگی‌ای استفاده کنید که دارای برچسب مصرف انرژی A باشند. برای آن که بتوانید مصرف برق یخچال را کاهش دهید درجه حرارت آن را در 38-42 درجه فارنهایت و دمای فریزر را در 0-5 درجه فارنهایت تنظیم کنید. اگر یخچال شما حالت صرفه‌جویی در انرژی دارد، آن را فعال کنید. همواره نوار دور در یخچال و فریزر را بررسی کنید تا از اتلاف انرژی در این وسیله جلوگیری کنید. استفاده درست و بهینه از وسایل برقی علاوه‌بر کاهش انرژی، طول عمر آنان را نیز افزایش می‌دهد.
برای تهیه غذا حتماً به ظرف خود توجه کنید. پختن غذا را با این روش اگر انجام دهید به کاهش اتلاف انرژی کمک می‌کنید. باید دقت کنید که جوش‌آمدن آب در قابلمه‌ای بزرگ به مقدار زیادی انرژی گرمایی نیاز دارد. علاوه‌بر این برای گرم کردن مواد غذایی کم به جای گاز از مایکروفر استفاده کنید. این کار مصرف انرژی گرمایی را کاهش می‌دهد.
ماشین ظرف‌شویی یکی از تکنولوژی‌های روز است که کمک می‌کند تا شستش ظرف‌ها راحت‌تر شود. بااین‌حال این وسیله برق مصرف می‌کند. برای استفاده از آن سعی کنید که تا زمانی که کامل پر نشده است آن را روشن نکنید. تا جایی که می‌توانید سطح استفاده از آن را کاهش دهید.
دستگاه‌های جدیدتر با بازدهی و راندمان حرارتی بالاتر، گاز کمتری می‌سوزاند، کربن کمتری تولید می‌کند و در نهایت داغ‌تر می‌سوزد.
فیلترهای هوای دستگاه خود را عوض کنید. تعویض فیلترهای هوای کثیف و جایگزین آن با فیلترهای نو و تمیز، باعث راحت‌تر شدن گردش هوا در دستگاه شما و در نتیجه کاهش مصرف انرژی در تأسیسات می‌شود. عایق کردن لوله‌کشی خانه خود را فراموش نکنید. این کار باعث می‌شود که جریان متناوب گرمای خانه شما تا رسیدن به مقصد خود (شیرآب و ...) گرمای خود را به بهترین شکل ممکن، حفظ کند. همچنین می‌توانید از سیستم‌های کنترل هوشمند موتورخانه قابل‌برنامه‌ریزی استفاده کنید. این دستگاه مدرن در غیاب شما در خانه، تأسیسات گرمایشی شما را خاموش و برای ایجاد فضای گرم قبل از حضور شما، خانه را گرم می‌کند.
یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش مصرف انرژی در تأسیسات، کاهش دمای ترموستات است. ما فرض را بر این نمی‌گیریم که شما در مناطق یخ‌زده زندگی می‌کنید؛ اما چند درجه دمای پایین‌تر آسیبی به شما نخواهد رساند. درواقع بر اساس اظهارات انجمن‌های معتبر، تجربیات نشان می‌دهند که با هر یک درجه کاهش دمای ترموستات، شما می‌توانید ۳ درصد از هزینه‌های قبوض خود کاهش دهید و علاوه بر آن اگر شما هنگامی که در خانه حضور ندارید و یا شب‌ها (حداقل ۱۶ ساعت در روز) دمای آن را ۱۰ درجه کاهش دهید، تا حدود ۱۴ درصد در هزینه گاز صرفه‌جویی کرده‌اید و اگر احیاناً فراموش می‌کنید که این کار را انجام دهید، ترموستات قابل برنامه‌ریزی نصب کنید تا بتوان زمان‌های کاهش و افزایش دما را به‌وسیله آن تنظیم کرد. در این صورت شما مجبور نیستید که هر بار از منزل خارج می‌شوید یا به خانه برمی‌گردید آن را تنظیم کنید.