بر اساس تخمین‌ها در سال ۱۴۰۱، درآمد وکلا از حق‌الوکاله‌ها بیش از ۵۷ هزار میلیارد تومان بوده است. در حالی که مالیات پرداختی این صنف در این سال تنها ۹۰۹‌میلیارد تومان (کمتر از دو درصد) بوده است. 

به گزارش مسیر اقتصاد، فرار و تبعیض مالیاتی در مورد قشر خاصی از فعالان اقتصادی موجب کاهش انگیزه پرداخت مالیات سایرین می‌شد. از جمله بخش‌هایی که حسب اطلاعات مالی و بررسی‌ها، بالاترین فرار مالیاتی را به نسبت درآمدشان دارند، اصناف و مشاغل کشورند.

شناسایی الگوها و روش‌های فرار مالیاتی مختص هر صنف و راهکارهای مقابله با آن راهبردی است که سازمان امور کشور باید در پیش بگیرد و علاوه‌بر روش‌های سیستمی و کلان مقابله با فرار، در نظر داشته باشد. یکی از مشاغل مهم برای بررسی روش‌ها و الگوهای فرار مالیاتی، وکلا هستند. 

فرار مالیاتی و تخلفات وکلا به سبب ارتباط نزدیکی که با مردم دارند، ملموس‌تر است و مانند پزشکان، بیشترین گزارش‌های فرار مالیاتی در مورد آنان است.

همچنین درآمد بالای این صنف و هزینه‌ای که به مردم بابت حق‌الوکاله و حق مشاوره و سایر خدمات حقوقی تحمیل می‌شود، از منظر کمک به شفافیت و کاهش هزینه‌های حقوقی خانوارها و از منظر کاهش درآمد از دست رفته مالیاتی اهمیت ویژه‌ای دارد.

 لذا از منظر ایجاد رضایت مردم و حجم فرار مالیاتی، مقابله با فرار مالیاتی وکلا در اولویت بالایی قرار می‌گیرد.

تعداد پرونده‌های ورودی سالانه محاکم قضائی طبق گفته معاون راهبردی قوه قضائیه حدود 9 و نیم میلیون پرونده است. طبق اظهار کانون وکلا و واقعیت‌های میدانی نزدیک به ۱۰ درصد پرونده‌ها با وکیل به دادگاه می‌روند.

با توجه به اینکه هر پرونده دو طرف دارد، حدود دو میلیون پرونده دارای وکیل هستند. اگر برای هر وکیل، رقم حق الوکاله حداقلی (۳۰ میلیون تومان) که برای وکیل صرفه داشته باشد، در نظر گرفته شود، رقمی بالغ بر ۵۷ هزار میلیارد تومان، گردش مالی (درآمد) صرفا از ناحیه حق‌الوکاله‌ها (به جز مشاوره و دیگر خدمات) به‌دست می‌آید.

بنابراین میزان مالیات برآوردی این صنف با فرض نرخ متوسط ۲۰ درصدی مالیات و نسبت سود فعالیت ۵۵ درصدی برای سال ۱۴۰۱: شش هزار و 200 میلیارد تومان (نرخ متوسط ۲۰ درصد ضربدر۵۷ هزار میلیارد تومان گردش مالی ضربدر نرخ ۵۵ درصدی نسبت سود فعالیت شغل وکالت) خواهد بود.

این در حالی است که میزان مالیات پرداختی این صنف در سال ۱۴۰۱ طبق آمار سازمان امور مالیاتی تنها ۹۰۹ میلیارد تومان بوده است.

فرار مالیاتی روش‌های عمومی و اختصاصی دارد، اما در مورد وکلا روش‌های زیر علاوه‌بر روش‌های عمومی شایع است:

کتمان درآمد: عدم استفاده از کارتخوان، انعقاد قرارداد غیررسمی با موکل، ثبت مبلغ غیرواقعی قرارداد، دریافت دارایی، ارز، طلا، رمزارز، ملک و... در ازای حق‌الوکاله، استفاده از حساب شخصی به جای حساب تجاری متصل به پرونده مالیاتی، عدم ابطال تمبر مالیاتی با سازوکار ابطال جعلی تمبر کاغذی مالیاتی از موارد این روش هستند.

بیش اظهاری هزینه: اظهار هزینه سفر و اظهار هزینه‌های اداری و جانبی زیاد (هزینه اجاره، منشی، ملزومات) هم از موارد این روش هستند.

اختفای هویت اقتصادی: که استفاده از حساب یا هویت دیگران، فعالیت بدون مکان مشخص یا در واحد مسکونی معرفی نشده به سازمان مالیاتی است.