توصیه‌هایی با توجه ‌به میزان شدت پرتوهای فرابنفش وجود دارد. تابش پرتوهای فرابنفش، یک پدیده طبیعی است. آموزش‌های لازم درباره چگونگی حفاظت در برابر پرتوهای فرابنفش باید در اختیار مردم قرار گیرد. استفاده از کلاه لبه‌دار با لبه ۷ سانت، استفاده از عینک UV دار توصیه می‌شود. 

برخی عینک‌ها UV ندارند و فقط فضا را تاریک می‌کنند؛ نکته مهم و اساسی این است که مردمک چشم در فضای تاریک باز می‌شود و این موضوع سبب افزایش میزان پرتوهای فرابنفش می‌شود. استفاده از کرم ضدآفتاب و آشنایی و اطلاع با مواردی مانند میزان SPF کرم، مقدار استفاده، مدت‌زمان استفاده و میزان ماندگاری کرم بر پوست اهمیت دارد. نوشیدن آب فراوان نیز جزو توصیه‌های دیگر به‌حساب می‌آید. 

سرطان پوست جزو ۵ سرطان شایع در ایران به‌حساب می‌آید و بیش از ۹۰ درصد دلایل ابتلا به این بیماری در پرتوگیری ریشه دارد. 

اگر مردم و به‌ویژه گروه‌های پرخطر مانند کشاورزان، کارگران فضای باز و رانندگان نسبت به پرتوگیری و اهمیت چگونگی حفاظت از پرتوها آگاه باشند، میزان سرطان پوست کاهش می‌یابد. سرطان پوست، آخرین مرحله آسیب پوستی به‌حساب 

می‌آید. 

پیش از اینکه یک فرد به سرطان پوست مبتلا شود، پوست او به‌شدت آسیب‌ دیده است. این‌طور نباید تصور کرد که آسیب‌های ناشی از پرتوگیری فقط به سرطان پوست محدود می‌شود، بلکه «آب‌مروارید» و «پیر پوستی زودرس» از دیگر آسیب‌های پرتوگیری به‌حساب می‌آیند. 

آب‌مروارید از علل نور خورشید است و میزان این بیماری در کشور زیاد است و پیرپوستی زودرس نیز به دلیل نور خورشید است. درگذشته، پیرپوستی زودرس در کانون توجه قرار نداشت؛ چرا که بر این باور بودند یک مؤلفه لوکس به‌حساب می‌آید، اما این روزها گفته می‌شود هنگامی که میزان پیرپوستی در یک جامعه زیاد باشد آن جامعه، تکیده و غیرفعال است. 

هنگامی که یک فرد چهره شاداب دارد، میزان انرژی بیشتری دارد؛ درحالی‌که چروکیده بودن و پیرپوستی زیاد نه‌تنها یک آسیب اجتماعی محسوب می‌شود، بلکه آن جامعه نیز پیر به نظر می‌رسد.

اهم اقدامات حفاظت از لایه ازن و ورود پرتو فرابنفش در جو

محمدجواد پاکدل، کارشناس ایمنی و کارمند پتروشیمی اهل شیراز به گزارشگر کیهان می‌گوید: «همیشه از عینک ‌آفتابی استفاده می‌کنم و کِرم ضدآفتاب هم می‌زنم. هر 2 ساعت یک‌بار باید از کِرم استفاده کرد که در ایران این‌کار انجام نمی‌شود.»

 وی تصریح می‌کند: «از آنجا که ایران آب‌وهوای خشک و نیمه‌بیابانی دارد و جنوب ایران از شمالش گرم‌تر است، آفتاب سوزنده‌تری دارد و مردم باید بیشتر از نور خورشید اجتناب کنند که ‌این‌طور نیست و معمولاً عینک و کِرم ضدآفتاب استفاده نمی‌کنند؛ این بی‌توجهی خیلی خطرناک است.»

برخی اقدامات حفاظتی در برابر اشعه فرابنفش عبارت‌اند از:

- همکاری در انجام مشاهدات سیستماتیک پژوهش و تبادل اطلاعات به‌منظور درک و ارزیابی بهتر اثرات هرگونه تغییرات احتمالی در لایه ازن استراتوسفری بر سلامتی بشر و محیط‌زیست

- اتخاذ روش‌ها و راهکارهای قانونی و اداری همچنین همکاری در بسط سیاست‌های متوازن به‌منظور کنترل محدودسازی و یا ممانعت از فعالیت‌های انسانی مخرب لایه ازن از طریق نهادینه‌سازی پروژه‌های حفاظت از لایه ازن.

- همکاری در تدوین و اجرای روش‌ها، رویه‌ها و استانداردهای توافق‌شده در کنوانسیون و پروتکل مربوطه به‌ویژه از طریق تدوین و ارائه برنامه کشوری.

- ارائه مستمر اطلاعات مربوط به آمار واردات و مصرف مواد مخرب لایه ازن رویکرد جایگزینی و حذف تدریجی مواد مخرب لایه ازن از طریق همکاری در اجرای پروژه‌های جایگزین و حذف cfc کلروفلویوروکربن‌ها. گسترش آگاهی عمومی و اطلاع‌رسانی در مورد ضرورت حفاظت از لایه ازن

شاخص جهانی تابش اشعه ماورای‌بنفش خورشیدی 

میزان اشعه ماورای‌بنفش تحت‌تأثیر عوامل متعددی از جمله زمان روز، زمان سال، پوشش ابر، ارتفاع، موقعیت و سطوح اطراف است.  سازمان بهداشت جهانی میزان اشعه ماورای‌بنفش را در مقیاسی از 0 (پایین) تا 11 (شدید) اندازه‌گیری می‌کند. هنگامی که سطح اشعه ماورای‌ بنفش 3 (متوسط) یا بیشتر است، محافظت در برابر آفتاب توصیه می‌شود.  

مقادیر شاخص UV دسته‌بندی‌های قرار گرفتن در معرض: 

0-2 کم

خطر کم ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید: اگر پوست شما به‌گونه‌ای است که خیلی زود دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوید، از کرم ضدآفتاب با ضریب محافظت در برابر آفتاب (SPF) حداقل 30 استفاده کنید.

3-5 در حد متوسط

خطر متوسطی از آسیب ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید محافظت نشده وجود دارد. اگر بیرون هستید از لباس محافظ، عینک ‌آفتابی و کلاه استفاده کنید. حدود ظهر در سایه بمانید. هر 2 ساعت یک‌بار از کرم ضد آفتاب با حداقل SPF 30 استفاده کنید.

6-7 بالا

خطر بالای آسیب ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید محافظت نشده وجود دارد. اگر بیرون هستید از لباس محافظ، عینک ‌آفتابی و کلاه استفاده کنید. هر 2 ساعت یک‌بار از کرم ضد آفتاب با حداقل SPF 30 استفاده کنید. از ساعت 10 صبح و 4 بعد از ظهر زمان خود را زیر نور آفتاب کاهش دهید.

8-10 بسیار زیاد

 خطر بسیار زیاد آسیب از قرار گرفتن در معرض نور خورشید محافظت نشده وجود دارد. اگر بیرون هستید از لباس محاف‌، عینک آفتابی و کلاه استفاده کنید. هر 2 ساعت یک‌بار از کرم ضد آفتاب با حداقل SPF 30 استفاده کنید. در فضای باز به دنبال سایه باشید. سعی کنید از ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر از خورشید اجتناب کنید.

11 - شدید

خطر شدید آسیب ناشی از قرارگرفتن در معرض نور خورشید محافظت نشده وجود دارد. برای محافظت از خود در برابر نور خورشید، تمام توصیه‌های فوق را دنبال کنید. اگر بیرون هستید از لباس محافظ، عینک‌آفتابی و کلاه استفاده کنید. هر 2 ساعت یک‌بار از کرم ضد آفتاب با حداقل SPF 30 استفاده کنید. در فضای باز به دنبال سایه باشید. سعی کنید از ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر از خورشید اجتناب کنید.

گروه‌های در معرض خطر آسیب‌های چشمی پرتو فرابنفش

شما هر روز به کمی نور طبیعی نیاز دارید تا به شما در خواب راحت کمک کند؛ چرا که سلول‌های حساس به نور در چشم، نقش مهمی در چرخه طبیعی بیداری و خواب بدن ما ایفا می‌کنند. این امر به‌ویژه با افزایش سن و مستعد شدن به بی‌خوابی بسیار مهم است. 

کیومرث نادری، متخصص چشم ضمن بیان مطالب بالا در ادامه توضیح می‌دهد: «همچنین نور خورشید در تولید ویتامین دی نیز بسیار مهم و ضروری است، ولیکن اگرچه استفاده از نور طبیعی خورشید، بسیار مهم و درعین‌حال مفید است، ولیکن تماس طولانی‌مدت با اشعه ماورای‌بنفش نور خورشید به همراه آسیب‌هایی برای بدن به‌خصوص پوست و چشم است. موضوعی که در این ‌رابطه وجود دارد این است که شما می‌توانید نور خورشید را ببینید. می‌توانید گرمای خورشید را احساس کنید، اما شما نمی‌توانید تابش اشعه ماورای‌بنفش خورشید را ببینید یا احساس کنید. اشعه ماورای‌بنفش می‌تواند مستقیماً از طریق خورشید به شما برسد. همچنین می‌تواند در سطوح مختلف منعکس شده و توسط ذرات موجود در هوا پراکنده شود.»

این متخصص چشم در تکمیل صحبت‌هایش می‌افزاید: «همه از جمله کودکان در معرض آسیب چشم از تابش اشعه ماورای‌بنفش هستند که می‌تواند منجر به از دست‌ دادن بینایی شود. هر چقدر میزان حضور شما در تماس با این اشعه بیشتر باشد، تأثیرات منفی آن بر شما بیشتر خواهد بود.»

در زیر برخی از گروه‌هایی که بیشترین تماس و آسیب ناشی از اشعه UV را دارند، نام ‌برده می‌شوند:

- افرادی که  ساعات زیادی را زیر نور آفتاب می‌گذرانند: مانند کارگران ساختمانی، جوشکاران، کارگران تابلوهای الکترونیکی، غریق نجات ساحل، اسکی‌بازان، کوه‌نوردان، شاغلین مغازه‌های روباز،  رانندگان تاکسی، و...

  - کسانی که مدت‌های طولانی  از حمام آفتاب استفاده می‌کنند.

 - افرادی که در کوهستان یا مناطق کویری زندگی می‌کنند. 

 - افرادی که سابقه انجام  جراحی آب‌مروارید (در یک یا هر دو چشم) انجام داده یا دچار اختلال شبکیه هستند.

  - افرادی که از داروهای خاص مانند تتراسایکلین، داروهای سولفات، داروهای ادرارآور و آرام‌بخش استفاده می‌کنند (این داروها حساسیت چشم را به نور افزایش می‌دهد.)

اهم اقدامات قانونی و تطبیق مقررات در ایران

جعفر کهن ساکن خورموج از توابع بوشهر و کارمند پتروشیمی می‌گوید: «بین ساعات 10 تا 16 بیرون نمی‌روم و اگر مجبور شوم از وسایل ایمنی مانند کلاه و عینک آفتابی و لباس آستین‌بلند وگاهی کِرم ضد آفتاب استفاده می‌کنم. ترجیحا با ماشین بیرون می‌روم و کارهای غیر ضروری را به شب موکول می‌کنم.»

اما اقدامات قانونی برای مقابله با اثرات مخرب تحلیل لایه ازن و جلوگیری از صدمات اشعه فرابنفش کدام‌اند؟

- تصویب کنوانسیون وین برای حفاظت از لایه ازن و پروتکل مونترال در زمینه مواد مخرب لایه ازن در اسفند ۱۳۶۹ و الحاقیه‌های لندن و کپنهاک در فروردین 1376 و الحاقیه مونترال در اردیبهشت ۱۳۸۰.

- ممنوعیت واردات کمپرسورهای هرمتیک مصرف‌کننده مواد مخرب لایه ازن. ممنوعیت صدور مجوز برای احداث واحدهای جدید مصرف‌کننده موارد مخرب لایه ازن.

- ممنوعیت صدور مجوز برای توسعه واحدهای مصرف‌کننده موارد مخرب لایه ازن.

- شناسایی تمامی واردکنندگان مواد مخرب لایه ازن به‌منظور ایجاد سیستم صدور مجوز واردات.

- کاهش سود بازرگانی کمپرسورهای غیر فریونی.(فریون نوعی گاز است که مورد استفاده‌اش بیشتر سردخانه‌هاست.)

-تدوین سیستم ملی کدگذاری و تنظیم کد ملی برای مواد و محصولات مصرف‌کننده مواد مخرب لایه ازن.

کاربردهای پرتو فرابنفش

از فرابنفش در چه مواردی می‌توان بهره مفید برد؟ 

نور سیاه به لامپی گفته می‌شود که قادر است با تابش امواج بلند فرابنفش که به‌صورت مرئی به‌سختی دیده می‌شوند، با نوعی تابش شبه فلورسنتی، به‌عنوان یک علامت ضد تقلب، بر روی اسنادی حساس به طول‌موجی خاص، چون کارت‌های اعتباری، گذرنامه و گواهینامه رانندگی و غیره به‌کار گرفته شود.

امروزه گذرنامه‌ها و اسکناس‌های اغلب کشورها، آغشته به مرکب‌های حساس به UV و بعضاً مجهز به نوارهای امنیتی‌اند UV sensitive threads هستند. لامپ‌های فلورسنت قادرند که با یونیزه نمودن بخار جیوه، پرتو فرابنفش تولید کنند. لایه‌ای فسفری در داخل تیوپ همراه با جذب تابش فرا بنفش است که آن را تبدیل به نور مرئی می‌نماید. به دلیل خاصیت ضدعفونی‌کننده و همچنین تحریک زایش پوستی بعضی از انواع فرابنفش در  فیزیوتراپی برای درمان بیماران استفاده می‌شود. این نوع امواج در دودسته کلی لامپ‌های سرد و لامپ‌های گرم تقسیم می‌شوند. عفونت‌های پوستی، جوان‌سازی پوست، زخم‌های بستر، پسوریازیس و بسیاری از بیماری‌های دیگر با این روش مورد درمان قرار می‌گیرند. در دانش ستاره‌شناسی اجرام بسیار حجیم، قاعدتاً قادر به صدور تابش عظیمی از امواج فرابنفش به اطراف‌اند. همچنان که ذکر گردید، لایه ازن بخش قابل‌توجهی از این نوع امواج که می‌بایستی توسط تلسکوپ‌های مستقر روی زمین دریافت شوند جذب خواهد کرد؛ بنابراین هر مشاهده‌ای در این زمینه باید خارج از جو کره زمین محقق شود. تله‌های فرابنفش برای از بین ‌بردن حشرات پرنده ریزجثه که شبانه میل به نزدیکی تابش UV دارند.تصاویر گرفته‌شده با پرتو فرابنفش با اهداف علمی، پزشکی یا هنری تهیه می‌شوند. این تصاویر ممکن است خراب‌ شدن آثار هنری یا ساختارهایی را که در زیر نور آشکار نمی‌شوند، نشان دهند. ممکن است از تصاویر پزشکی تشخیصی برای تشخیص برخی اختلالات پوستی یا به‌عنوان شواهد آسیب استفاده شود. برخی از حیوانات، به‌ویژه حشرات، از طول‌موج‌های فرابنفش برای دیدن استفاده می‌کنند؛ بنابراین عکاسی فرابنفش می‌تواند به بررسی علائم گیاهانی که حشرات را جذب می‌کنند کمک کند، درحالی‌که این علائم با چشم غیرمسلح برای انسان نامرئی است. عکاسی فرابنفش از مکان‌های باستانی ممکن است مصنوعات یا الگوهایی را نشان دهد که بدون استفاده از عکاسی فرابنفش قابل ‌مشاهده نیستند. طول موج‌های کوتاه پرتو فرابنفش، طول موج بین 100-280 UV-C می‌تواند باکتری‌ها و سایر ارگانیسم‌‌های کوچک را منهدم کند. به همین دلیل برای گندزدایی و ضدعفونی کردن سطوح مانند اتاق‌های بیمارستان‌ها استفاده می‌شوند. از پرتو فرابنفش برای ضدعفونی آب، مواد خوراکی، تجهیزات پزشکی و لوازم صنعتی و غیره می‌توان استفاده کرد. مزایای ضدعفونی با پرتو: نیاز به حمل‌ونقل و انبار مواد شیمیایی ندارد، با تغییرات PH  و دما کارایی آن چندان تغییر نمی‌کند، فرآورده جانبی به‌وجود نمی‌آورد، ایجاد طعم و بوی شیمیایی نمی‌کند، زمان تماس لازم برای گندزدایی بسیار کوتاه است، و روی گروه هوازی اثر فوق‌العاده دارد. 

معایب ضدعفونی با پرتو: باقی نماندن تأثیر ضدعفونی‌کنندگی، نبود دانش فنی درباره چگونگی عمل سیستم‌های UV در شرایط مختلف، برای مواد آلی مناسب نیست، برای سطوح غیرقابل دید مثل زوایا و خلل و فرج مناسب نیست و روی بعض از اشیا اثر کمتری دارد مثلاً پرتو می‌تواند سطوح آلومینیوم و شیشه را استریل کند ولی روی چوب و لاستیک و کاغذ را نمی‌تواند استریل کند.