آرش فهیم
یکی از آسیب‌های عرصه هنرهای نمایشی در کشورمان طی دهه‌های اخیر، دور شدن از اصالت‌ها و سنت‌ها و دچار شدن در ‌اندیشه‌ها و مکاتب وارداتی بوده است. هم از این رو، برگزاري جشنواره اي با موضوع نمايش‌هاي آييني- سنتي مي تواند در جهت بومی‌‌سازی و مردمی شدن تئاتر، مفيد باشد.
از قضا، جشنواره نمایش‌های آئینی – سنتی، در بیست و یکمین دوره بهتر از دوره‌های قبل برگزار شد. بدون شک هم شکل اجرای جشنواره دچار نقص‌های کمتری بود و هم کیفیت آثار بالاتر رفته است. اما موضوع این گردهمایی نباید تنها در محدوده برگزاری یک جشنواره باقی بماند. لازمه ارتقاي جايگاه نمايش‌هاي سنتي در كشورمان، توجه به مسائل روز اجتماعي و فرهنگي است. يك نگاه خطرناك به اين نمايش‌ها، نگاه تزیيني و موزه‌اي است. مسئولان، مخاطبان و همچنين هنرمندان رشته‌هاي مختلف نمايشي اگر با چنين ديدي به نمايش‌هاي سنتي بنگرند، موجب انحراف و انزواي روزافزون آن مي شوند. نمايش‌هاي آييني- سنتي از يك طرف بايد اصالت خود را حفظ نمايند و از طرف ديگر، در مسائل روزمره زندگي انسان‌هاي امروزي تاثيرگذار باشند. به عبارت بهتر، نمايش‌هاي سنتي و آييني، مي‌بايستي به نمايندگي از سنت و ارزش‌هاي اصيل انساني به مواجهه با مدرنيسم و جامعه جديد بپردازند. اين گونه نمايش‌ها، فرياد سنت در متن تجدد هستند. بدون شك توجه به اين رسالت مهم، به پويايي و مردمي‌تر شدن نمايش‌هايي از اين دست مي‌انجامد.
توجه به مضاميني همچون عدالت، مخالفت با ساختارها و سازوكارهاي سرمايه‌داري زالوصفت که رنج معیشتی عموم مردم را در پی دارند و تلاش براي حفظ هويت ملي و ديني، در مقابل هجوم فرهنگ مسخ كننده و بنيان‌كن غرب زده، از جمله موضوعاتي است كه هنرهاي نمايشي آييني و سنتي نبايد و نمی‌تواند از آنها غفلت كند.
بیشتر نمایش‌هایی که در ادوار قبل در این جشنواره با عنوان تئاتر سنتی به اجرا در می‌آمد در سطح باقی مانده بودند. به عبارت بهتر، ساختار و محتوای آنها نسبت چندانی با زمان و زمانه نداشتند. به نظر می‌رسید، محور اصلی هدف نظر برگزارکنندگان و شرکت‌کنندگان این جشنواره از آئین و سنت، نمود دادن نوعی از کهنگی و قدیمی بودن است. غافل از اینکه معنای کلمات آئین و سنت خیلی فراتر و بالاتر از کهنه‌نمایی است. یک تئاتر می‌تواند در عین نو بودن، ارجاع‌دهنده آئین‌ها و سنت‌های انسانی باشد.
نکته دیگر، مردمی شدن چنین نمایش‌هایی است، همچنان‌که تئاتر آئینی همواره با مردم زنده بوده است و زنده خواهد ماند. گرفتارشدن چنين نمايش‌هايي در تالارها و تماشاخانه‌ها، موجب محدوديت آنها و جدايي از مردم مي‌شود. بهتر است ترتيبي داده شود تا نمايش‌هاي آييني- سنتي، در ميدان حاضر شوند و صحنه‌شان در ميان مردم باشد.