راهکارهای حمایت و توسعه تولید داخلی (بخش نخست )
کـارآفـرینی مـوفق در گرو حمایت از تولیدکننده ایرانی
گالیا توانگر
عمده‌ترین سرفصل اقتصادی ما برای پیشرفت اقتصاد مسئله تولید است. یعنی حقیقتاً بهبود معیشت مردم، مسئله اشتغال، مسئله قدرت خرید، مسائل گوناگون دیگر اقتصادی، وابسته به تولید داخلی است که باید به آن خیلی اهمیت داد. واقعاً با هر چیزی که تولید را تضعیف می‌کند باید مقابله کنید. با هر چیزی که تولید داخلی را به زانو درمی‌آورد و شکست می‌دهد، باید با جدیت مقابله کرد؛ قاطعانه بایستی مبارزه کنید؛ چه در صنعت، چه در کشاورزی. (بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت 1401/6/8)
مصرف کالای داخلی نوعی حمایت از کار و کارگر است. کیفیت کالای تولید شده مؤثرترین تبلیغ برای کالای تولید داخل است و تولیدکنندگان باید کالای باکیفیت و استاندارد تولید کنند.
درباره اهمیت تقویت تولید ملی برای توسعه اقتصادی کشور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- اولین اثر تقویت تولید ملی افزایش موجودی کالا در اقتصاد است. یکی از اهداف عملیاتی دشمنان ایران در حوزه اقتصاد کمبود کالا است. طبیعی است با تقویت تولید ملی نیازمندی‌های جامعه در داخل کشور تولید می‌شود و آن وضعیت کمبود کالا و قحطی محقق نخواهد شد.
2- دومین اثر تقویت تولید ملی کاهش تورم است. این مطلب بر اساس قواعد اولیه اقتصاد، کاملاً عقلانی و منطقی است؛ زیرا با افزایش مقدار تولید و افزایش موجودی کالا در اقتصاد، اگر شرایط دیگر ثابت باشند قیمت کالا کاهش پیدا می‌کند و یا اینکه حداقل سرعت رشد قیمت کالاها کاهش پیدا می‌کند، یعنی نرخ تورم کم می‌شود. پس دومین اثر تقویت ملی قطعاً کاهش تورم و کاهش سطح قیمت‌ها خواهد بود.
3- سومین اثر کاهش وابستگی به کالاهای خارجی است. طبیعتاً اگر ایران تولید ملی را تقویت کند به‌نحوی‌که کمیت و کیفیت کالاهای داخلی بهبود پیدا کند و مقدار تولید افزایش پیدا کند و کیفیت کالاها نیز بهتر شود، خودبه‌خود تمایل مصرف‌کننده ایرانی برای خرید کالای خارجی کمتر خواهد شد و نتیجه این کار کاهش وابستگی به کالای خارجی است؛ یعنی کاهش نیاز به ارز که درواقع اثر چهارم تولید ملی است.
4- اثر چهارم، کاهش نیاز به ارز است. اگر بتوان نهاده‌هایی که برای تولید نیاز است در داخل کشور تولید شود، این خودش یک گامی در جهت تقویت تولید ملی است، یعنی برای واردات نهاده‌ها نیاز کمتری به ارز خواهد بود؛ یعنی هم برای خود کالاهای نهایی و هم برای واردات نهاده‌های تولید به ارز کمتری نیاز است و کاهش نیاز کشور به ارز اتفاق می‌افتد.
5- اثر پنجم تقویت تولید ملی، افزایش اشتغال و درآمد خواهد بود. یکی از نیازمندی‌های تولید، نیروی کار است و می‌توان با تقویت تولید ملی شرایط را برای استخدام تعداد بیشتر نیروی کار فراهم کرد و این کار موجب کاهش بیکاری می‌شود. همچنین اگر تقویت تولید ملی باعث تقویت سودآوری در بخش تولید شود، منجر به افزایش درآمد کسانی خواهد شد که هم‌اکنون در بخش تولید مشغول به فعالیت هستند. افزایش اشتغال و افزایش درآمد؛ یعنی افزایش رفاه، پس به‌طورکلی تقویت تولید ملی رفاه تولیدکننده و تمام افرادی را که مشغول به امر تولید هستند افزایش خواهد داد.
6- اثر ششم، افزایش درآمدهای دولت است. دولت برای انجام وظایف خودش به درآمد احتیاج دارد. وابستگی بسیار زیاد درآمد دولت‌های مختلف به نفت باعث شد که تحریم‌های نفتی فشار نسبتاً قابل‌توجهی را به اقتصاد ایران وارد کند. اگر اقتصاد ایران بتواند به صورت قابل‌توجهی تولید ملی را افزایش دهد، بودجه دولت تقریباً از نفت جدا می‌شود و از طریق مالیات‌هایی که مربوط به تولید است، درآمدهای دولت تأمین می‌شود.
داستان یک تولیدکننده جوان
عده‌ای موفقیت را خیلی سخت و عده‌ای دیگر خیلی آسان تلقی می‌کنند. درحالی‌که موفق شدن نه آن چنان سخت و آن چنان آسان است، بلکه چیزی که در این بین اهمیت دارد خواسته و تلاش و اراده فردی و گروهی در راستای دستیابی به موفقیت است. به همین خاطر نیازی نیست که در ابتدا برای پیروزی شما همه چیز مهیا و آماده باشد. جالب است بدانید که عده زیادی از تولیدکنندگان موفق فعالیت خود را از صفر شروع کرده‌اند و تنها عزم آنها موجب موفقیت گردیده است.
فرانک میرزایی، فارغ‌التحصیل کارشناسی زراعت و اصلاح نباتات از دانشگاه گرگان است و 24 سال سن دارد. او به‌واسطه خانواده‌اش که زمینه پرورش قارچ فعالیت دارند، از بچگی با قارچ سروکار داشت. در 17سالگی زمانی که هنوز وارد دانشگاه هم نشده بود، به فکر اهلی‌کردن نوعی قارچ کمیاب و پول‌ساز به اسم «دنبلان کوهی یا ترافل» و «گانودرما» افتاد که خواص فوق‌العاده‌ای هم دارند.
سال 1394 وقتی به خانواده‌اش در مورد تصمیم خود برای اهلی‌کردن این نوع قارچ‌ها گفت، آنها او را از انجام این کار منصرف کردند و به او پیشنهاد دادند که سراغ این کار نرود، چون نتیجه‌ای ندارد، اما فرانک مصمم بود و حرف آنها را گوش نداد.
در ابتدا قارچ را روی زمین کشت کرد که شکست خورد و نتیجه‌ای به همراه نداشت. بار دیگر به روش قارچ تکمه‌ای سعی در کشت قارچ کرد که باز هم بی‌فایده بود. سال 1395 درحالی‌که سال اول دانشگاه بود برای بار سوم، در مورد این قارچ‌ها تحقیق کرد و مقاله‌ای انگلیسی را پیدا کرد که به کمک اساتید زبان آن را ترجمه کردند.
فرانک این بار، قارچ‌ها را بر روی ریشه درخت بلوط کشت کرد که نتیجه مثبت بود. او توانست این قارچ‌ها را اهلی کند و حالا به فکر توسعه کارش افتاد. او ابتدا در یک سطح کوچک به‌صورت آزمایشی پرورش این نوع قارچ را انجام داد و بعد با جهاد کشاورزی گرگان وارد مذاکره شد. نکته‌ای که وجود داشت این بود که تولید این نوع قارچ‌ها به طور طبیعی، حدود 3 سال طول می‌کشد که زمان‌بر است. او سطح یک هکتار را زیر کشت این قارچ برد و بعد از 3 سال برداشت انجام شد. در سال 1397 آنها حدود یک تن و نیم از این نوع قارچ، برداشت داشتند که 1300 کیلو را به کشورهای عمان و دبی، به ارزش هر کیلو 10 میلیون تومان، صادر کردند.
حالا فرانک میرزایی با تلاش‌های خود تنها به فکر اشتغال‌زایی در کَلاله گرگان است. در حال حاضر بیش از 20 نفر هم مشغول به کار شده‌اند. او معتقد است باید دنبال علاقه و استعداد خود برویم و از کارآفرینی نترسیم. همه کارآفرینان شکست را تجربه کرده‌اند؛ اما ناامید نشده‌اند و دست از تلاش برنداشته‌اند.
چطور یک تولیدکننده موفق باشیم؟
کیفیت محصول با افزایش فروش آن رابطه‌ای مستقیم دارد، یعنی هرچه کالای شما از نظر کیفی دارای استانداردهای بالایی باشد، فروش شما نیز بالا می‌رود به همین جهت تولیدکنندگانی که فقط به فکر منافع مالی خود هستند، از کیفیت کالای خود می‌کاهند. در درازمدت تأثیرات مخرب آن را نظاره‌گر خواهند بود، لذا در جلب نظر مشتری که نتیجه آن فروش بیشتر و درآمد بالاتر است بکوشید. در بحث کاهش هزینه، متأسفانه با عدم ثبات در بازارهای امروزی این مشکل رخ می‌دهد و تولیدکنندگان مجبور به افزایش قیمت کالای خود می‌شوند که به‌صورت معقول و با توجه به بازارهای فعلی افزایش قیمت رخ می‌دهد در عوض تولیدکنندگان سودجویی وجود دارند که افزایش قیمت محصولاتشان به‌گونه‌ای سرسام‌آور است و با آوردن دلیلی برای توجیه که قیمت تمام شده محصول افزایش یافته است، به‌گونه‌ای می‌خواهند موضوع را عادی جلوه دهند. این دسته از تولیدکنندگان نمی‌دانند که این تنها یک راهکار یا به قولی میانبر است و دیری نمی‌گذرد که اقدام به افزایش محصول، اثر خود را از دست داده و مشتریان را نسبت به کالای شما دلسرد کرده که نتیجه آن چیزی جز کاهش فروش نیست که واحد تولیدی را دچار مشکل می‌کند.
با پیشرفت دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم، بهره‌گیری از تکنولوژی و فناوری به‌طوری، جزء الزامات محسوب می‌شود، زیرا نمی‌توان همانند سابق در تولیدات خوب عمل کرد و انتظار می‌رود که بهترین کالاها تولید شوند. با پیشرفت مسائلی همانند فناوری، تولیدکننده آگاه و موفق باید خود را با آن همسو کند تا بتواند در گروه تولیدکننده‌های موفق قرار بگیرند.
عوامل متعددی هستند که یک تولیدکننده را به چالش کشیده و باعث شکست او در بخش تولیدی می‌شود که رضا رهاورد یک تولیدکننده به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کند: «گاهی تولیدکنندگان تصور می‌کنند زمانی که در اوج موفقیت و رونق کسب‌وکار فروش خود قرار گرفته‌اند دیگر نیازی نیست به عواملی که آنها را موفق یا به قولی برند کرده بپردازند، چنین دیدگاهی کسب‌وکار را دچار انسداد می‌کند و از پیش‌بینی تغییرات محیط غافل می‌سازد. تولیدکننده‌ای موفق است که عوامل مؤثر در موفقیت را قربانی مسائل کوچک نکند؛ مثلاً هیچ‌گاه نباید رضایت و نظر خوب مشتری را قربانی مشکلات مالی کرد چرا که در بحث تولید مسائل مالی همیشه هست و می‌توان با راه‌حل‌هایی منطقی آن را حل کرد. مشتری وقتی به شما اهمیت می‌دهد که ببیند محصول مورد نظرش از نظر کیفیت کالا و هم چنین بسته‌بندی، دستخوش تغییرات نشده باشد، آن‌جاست که به مشتری دائمی شما تبدیل خواهد شد و شما را یک‌قدم به اهدافتان نزدیک‌تر خواهد کرد.
از عوامل عمده شکست یک کسب‌وکار بی‌توجهی به نیازهای بازارهایی است که محصولات به آن وارد می‌شوند، به همین جهت تولیدکننده‌ای که درک درستی از بررسی دقیق بازار نداشته باشد دیر یا زود با شکست بدی مواجه خواهد شد. آشنایی با سلیقه مشتریان، جلب نظر آنها، باکیفیت بودن محصول و زیبایی و جذابیت آن همگی در موفقیت و فروش تولیدات کمک‌کننده‌اند.»
با ذکر عوامل موفقیت و شکست یک تولیدکننده سؤال این است که آیا رابطه‌ای بین بسته‌بندی و فروش است؟ این رابطه چگونه عمل می‌کند؟ این تولیدکننده در پاسخ به این سؤال توضیح می‌دهد: «از آن‌جایی که در وهله اول این پک کالاست که مشتری را جذب می‌کند. دقت در طراحی و کیفیت آن بسیار مهم است و بسته‌بندی امروز حکم پیام فروشنده به خریدار را دارد، در اصل تولیدکننده برای موفقیت در این ارتباط دوطرفه باید بتواند به زبان خریدار صحبت کند، بنابراین بسته‌بندی فقط یک محافظت‌کننده از کالا نیست. حال سؤال این‌جاست که یک تولیدکننده جواهر می‌تواند با خریدارش به زبان یک مسگر صحبت کند؟ با طرح این سؤال به این درک می‌رسیم که طراح باید باتوجه‌به محتویات درونی کالا، پک آن را طراحی کند.
در بازار رقابتی که به‌گونه‌ای در جوامع مختلف حاکم است، بسته‌بندی‌ای بیشتر نظر مشتری را جلب می‌کند که دارای طرح و رنگ دلربا و جذاب باشد، از آن‌جایی که بسته‌بندی خود یک تبلیغ بصری محسوب می‌شود دقت در طراحی و انتخاب درست رنگ در کنار هم نقش بسزایی دارد. با ایجاد کسب‌وکارهای متعدد در طی تولیدات بیشتر، بسته‌بندی‌ای، بیشترین طرفداران را به خود اختصاص می‌دهد که کاربرد بیشتری داشته باشد. مزیت‌های این نوع جعبه‌ها را می‌توان شامل عوامل متعددی دانست که درباره آنها سخن می‌گوییم. پک‌هایی کارتنی به خصوص مقوایی با قابلیت چاپ در طرح و نداشتن محدودیت در رنگ بیشترین طرفداران را به خود اختصاص داده‌اند. تولیدکنندگان خواستار این هستند که محصولاتشان در صادرات نیز موفق باشند و با در نظر گرفتن حجم و وزن کالا از سهولت کافی در حمل‌ونقل برخوردار باشند. در این زمینه جعبه‌های کارتنی با قدرت استحکام بالایی که دارند می‌توانند از محصول شما در برابر ضربات و آسیب‌های موجود محافظت کند و بدون تغییر در کیفیت، کالا را به مقصد برسانند.
سالانه تعداد زیادی از محصولات، درون پک‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند و بعد از مصرف دور انداخته می‌شوند، حال اگر مواد تشکیل‌دهنده آنها قابلیت بازیابی داشته باشند می‌توان از آنها استفاده کرد که بسته‌بندی‌های کارتنی و مقوایی از منابع تجدیدپذیر تولید شده‌اند و ازاین‌رو به محیط‌زیست آسیبی نمی‌زنند.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش توصیه دارد: «اگر می‌خواهید به تولیدکننده‌ای موفق تبدیل شده و حجم زیادی از کالاهای شما به کشورهای دیگر صادر شود باید به بسته‌بندی محصولات اهمیت بیشتری داده شود.»
قیمت بالای لوازم خانگی داخلی
جلال رشیدی کوچی، نماینده مردم مرودشت در مجلس درباره گرانی لوازم خانگی، اظهار می‌دارد: «ایجاد انحصار در هر صنعت موجب ازبین‌رفتن نظم بازار به نفع تولیدکنندگان می‌شود که اکنون نیز این اتفاق برای بازار لوازم خانگی رخ‌داده است.»
رشیدی اضافه می‌کند: «تولیدکنندگان لوازم خانگی و خودرو، باید انصاف، مرام و تعلق خاطر به کشور، مردم، انقلاب و نظام داشته باشند و صرفاً به سود حداکثری خودشان فکر نکنند، به نظر من در برخورد با این افراد نباید به‌صورت حمایتی محض رفتار کنیم.»
این نماینده مردم در مجلس یازدهم ادامه می‌دهد: «در حال حاضر عموم لوازم خانگی تولیدی در داخل مانند خودرو مونتاژی هستند به این معنا که موتور و بدنه موردنیاز آنها از چین وارد و در داخل مونتاژ می‌شود، البته برخی از قطعات آن نیز در داخل قالب‌گیری می‌شود.»
وی با بیان اینکه قیمت مواد اولیه موردنیاز تولید لوازم‌خانگی کاملاً مشخص است؛ اما تعجب می‌کنم به طور مثال چرا قیمت یک ماشین لباسشویی داخلی سه برابر بهای این کالا در بازار جهانی است، تصریح می‌کند: «هر جا به‌منظور حمایت از تولید داخل انحصار ایجاد شد، متأسفانه برخی تولیدکننده‌ها گستاخ شدند، به نظر من این حمایت از تولید نیست اگر قرار است از تولید حمایت شود باید مردم از آن منتفع شوند نه صرفاً سهام‌داران که وضعیت آن مشخص است.»
عضو کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس ادامه می‌دهد: «آمار‌سازی غلط توسط دست‌های پشت پرده‌ای که نفع آنها در ایجاد انحصار و گرانی به اسم حمایت از تولید داخل است موجب ظلم به مردم می‌شود.»