ایران بدون برجام و FATF به عضویت رسمی پیمان شانگهای درآمد
سرویس سیاسی-
ایران اسلامی که برای قریب به دو دهه به عنوان عضو ناظر در سازمان شانگهای حضور داشت، پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم و کارویژه تغییر در ریل مدیریت اجرایی کشور و تاکید بر دیپلماسی همسایگی، بالاخره تلاش‌ها برای عضویت دائم در اجلاس سمرقند به ثمر نشست و دیگر اعضا موافقت خود را برای عضویت دائم این کشور در این سازمان منطقه‌ای اعلام کردند. درحالی که مقامات کشورمان در هفته‌های اخیر بر پذیرش عضویت دائمی ایران در سمرقند تاکید داشتند، روز چهارشنبه 23 شهریور بر اساس توافق دبیرکل سازمان همکاری شانگهای و مقامات جمهوری اسلامی ایران این موضوع رسما تایید شد.
نکته قابل تامل اینکه روی کار آمدن دولت سیّد ابراهیم رئیسی، هر روز جلوه جدیدی از بطلان ادعاهای رسانه‌های مدعی اصلاحات یا همان جریان غربگرای داخلی را رو می‌کند، چه آنکه فعالان سیاسی و رسانه‌ای این طیف تا دیروز مدعی بوده‌اند بدون پیوستن به FATF و اجرای برجام، امکان عضویت در پیمان شانگهای وجود ندارد.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان که آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور را در سفر به ازبکستان همراهی می‌کرد.در گزارشی توئیتری از امضای یادداشت تعهدات عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای با دبیرکل این سازمان خبر داد و گفت: اکنون وارد مرحله جدید همکاری‌های متنوع اقتصادی، تجاری، ترانزیت، انرژی و ... شده‌ایم. وزیرخارجه تاکید کرد که دبیرکل سازمان، پیوستن دائم ایران و امضای سند را تبریک گفت و آن را تحول مهمی خواند.
با وجود امضای تفاهمات عضویت دائم بین ایران و سازمان شانگهای اما فرآیند عضویت کامل تهران و پذیرش اسناد و اساسنامه‌های عضویت زمانبر خواهد بود و احتمالا تا سال ۲۰۲۳ به طول انجامد.
بر این اساس، تهران در راستای ارتقای سطح مشارکت در این سازمان از عضویت ناظر به عضویت دائم، باید نزدیک به ۵۰ سند امضا کند که سند تعهدات و ترتیبات اجرایی الحاق یکی از مهم‌ترین آنهاست. پیش از این نیز کشورهای هند و پاکستان هم چنین پروسه زمانبری را طی کرده بودند.
عضویت ایران
یکی از تحولات مهم تاریخ سازمان شانگهای
آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی ظهر روز جمعه در بیست و دومین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای با بیان اینکه «تعامل و پیوستگی حداکثری» با کشورهای منطقه از جمله کشورهای عضو سازمان شانگهای و حضور موثر در ترتیبات منطقه‌ای و بین‌المللی، در کانون سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد، اظهار داشت: علاوه‌بر نقش‌آفرینی در جهت تضمین ثبات و امنیت در منطقه، به ویژه در مقابله با تروریسم تکفیری و افراط‌گرایی، قاچاق مواد مخدر و سایر اشکال جرایم سازمان‌یافته بین‌المللی و همچنین میزبانی از میلیون‌ها تن از آوارگان کشورهای همسایه، جمهوری اسلامی ایران راهبرد «تعمیق چندجانبه‌گرایی اقتصادی» را در دستور کار خود دارد.
وی افزود: توجه جمهوری اسلامی ایران به ترتیبات مهمی همچون سازمان همکاری شانگهای و بریکس بیانگر اهتمام ما به شرکت در تلاش‌های کشورهای همسو برای پی‌ریزی یک نظام بین‌المللی عادلانه، متعالی و مبتنی بر مشارکت است. این رویکردها در کنار توانمندی‌های گسترده جمهوری اسلامی ایران، حرکت آینده سازمان شانگهای را سرعت می‌بخشد و تسهیل می‌کند.
یک‌جانبه‌گرایی آمریکا، به دنبال عقب نگه‌داشتن کشورها از مسیر توسعه مستقل خود است
آیت‌الله رئیسی گفت: در سال‌های اخیر چندجانبه‌گرایی اقتصادی و سیاسی مورد تهدید جدی قرار گرفته و دولت آمریکا با قلدرمآبی تمام درصدد تحمیل خواسته‌ها و قوانین داخلی خود بر نظام بین‌الملل و کشورهای دارای حاکمیت و استقلال برآمده و استفاده گسترده از اهرم «اجبار» را در دستور کار خود قرار داده است. بدون تردید، یک‌جانبه‌گرایی آمریکا، به دنبال عقب نگه‌داشتن کشورها از مسیر توسعه مستقل خود است.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه سازمان همکاری شانگهای در مقابله با یک‌جانبه‌گرایی و تحریم‌های ظالمانه نیازمند اتخاذ راهکارهای نوین و تدابیر ویژه است تصریح کرد: از آن جمله شکل‌دهی به تجارت پایدار میان اعضای این سازمان است که خود نیازمند توسعه مشترک زیرساخت‌ها در حوزه مبادلات مالی، تبادلات کالایی و مبادله داده‌ها میان کشورهاست.
تأمین مالی پروژه‌های لجستیکی و تسهیل‌کننده تجارت در سازمان
در اولویت قرار گیرد
رئیسی گفت: در پی تحولات بین‌المللی، کشورهای عضو بیش از گذشته به تجارت با یکدیگر روی آورده‌اند. این فرصت در شرایطی پدید آمده است که ضعف‌های زیرساختی می‌تواند مانع از توسعه پرشتاب تجارت میان اعضا شود. برای غلبه بر این چالش، در حوزه زیرساخت‌های مالی، ضروری است تأمین مالی پروژه‌های لجستیکی و تسهیل‌کننده تجارت در اولویت قرار گیرد.
وی افزود: در این راستا ساز و کار «مبادلات بین بانکی» و «تأمین مالی سازمان همکاری شانگهای» قادر به ایفای نقش مهمی است. افزون بر این، شتاب در انعقاد موافقت‌نامه‌های تجارت آزاد و نیز همکاری‌های گمرکی نقش مهمی در تسهیل تجارت در منطقه خواهد داشت.
ظرفیت‌های ترانزیتی ایران در خدمت تقویت مواصلات در سازمان همکاری شانگهای است
رئیس‌جمهور کشورمان با بیان اینکه در کنار همکاری‌های مالی- بانکی، حوزه‌های مهم مواصلات و امنیت انرژی را به عنوان دو حوزه کلیدی و مهم برای سازمان همکاری‌های شانگهای مورد توجه قرار داد و تصریح کرد: تصریح علی‌رغم پتانسیل‌های چشمگیر، اتصالات زیرساختی در حوزه ترانزیت میان اعضای سازمان همکاری شانگهای چندان گسترده نیست. ایران اولویت ویژه‌ای برای توسعه کریدور شمال – جنوب قائل است و سرمایه‌گذاری عظیمی انجام داده است.
وی گفت: افزون بر آن، کریدور چین – آسیای مرکزی – غرب آسیا – دریای مدیترانه که از پتانسیل‌های بالایی برخوردار است در شرایط کنونی «بخش مهمی از راه‌حل» توسعه تجارت میان شرق و غرب اوراسیا محسوب می‌شود. با همکاری اعضای سازمان همکاری شانگهای می‌توان زمینه لازم برای اجرایی شدن این کریدور و بهره‌مندی اعضا از مزایای آن را فراهم آورد.
آیت‌الله رئیسی با اشاره به اینکه شکل‌دهی به «ترانزیت پایدار» نیازمند همکاری چندجانبه اعضاء در توسعه زیرساخت‌های سخت و نرم است افزود: تأمین مالی مشترک زیرساخت کریدور شمال – جنوب، و همچنین کریدور چین – غرب آسیا – دریای مدیترانه و نقش‌آفرینی مشترک در اجرایی نمودن و مدیریت آنها را می‌توان به عنوان یک راهکار، در قالب سازمان همکاری شانگهای مطرح کرد.
رئیس‌جمهور کشورمان همچنین گفت که شبکه حمل‌ونقل و ترانزیتی جمهوری اسلامی ایران و نیز ظرفیت‌های بندری ما در دریای خزر، خلیج‌فارس، دریای عمان و اقیانوس هند در خدمت تقویت مواصلات در سازمان همکاری شانگهای می‌باشد.
آمادگی میزبانی از دبیرخانه همکاری‌هایِ بخشِ سلامتِ سازمان شانگهای، آمادگی ایران برای ایفای نقش موثر در زمینه تأمین امنیت عرضه انرژی و ترسیم الگوی امنیت نوین در آسیا بر پایه تعمیق چندجانبه‌گرایی بدون دخالت خارجی از دیگر محورهای سخنرانی رئیس‌جمهور کشورمان در این اجلاس بود
رئیسی در ادامه با اشاره به اینکه پیگیری سیاست‌های ناتو به هر شکل، تهدیدی برای مناطق مختلف ایجاد می‌کند، تصریح کرد: تجربه‌هایی مانند افغانستان و سوریه باید مایه عبرت باشند و از تکرار آنها پرهیز شود. پیگیری سیاست‌های ناتو به هر شکل، تهدیدی برای مناطق مختلف ایجاد می‌کند. استقرار صلح و ثبات و امنیت در منطقه قفقاز برای جمهوری اسلامی ایران بسیار اهمیت دارد. ما همواره بر رعایت تمامیت ارضی، حاکمیت ملی و نفی هرگونه تغییر در مرزهای شناخته شده بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان تاکید کرده‌ایم. طرفین بایستی اختلافات خود را از طریق گفتوگو و به صورت مسالمت‌آمیز و بر اساس حقوق بین‌الملل حل و فصل نمایند.
وی تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران همان‌طور که از منافع و امنیت ملی خود و منطقه پاسداری می‌کند، آمادگی خود را برای مساعدت به رفع اختلافات بین این دو کشور همسایه نیز اعلام می‌دارد.
آیت‌الله رئیسی در پایان، امضای یادداشت تعهدات جمهوری اسلامی ایران در این نشست و عضویت در سازمان همکاری شانگهای را گام مهمی در عرصه سیاست منطقه‌ای و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران دانست و گفت: مطمئنا با حضور فعال و موثر جمهوری اسلامی ایران در فعالیت‌های سازمان همکاری شانگهای، این عضویت به عنوان یکی از تحولات مهم در تاریخ این سازمان ثبت خواهد شد.
دیدار آیت‌الله رئیسی با رؤسای جمهور
و نخست‌وزیران کشورهای عضو شانگهای
آیت‌الله رئیسی همچنین در حاشیه اجلاس سازمان همکاری شانگهای در شهر سمرقند ازبکستان با «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین دیدار و درباره مهم‌ترین مسائل مربوط به مناسبات دوجانبه برای ارتقای همکاری‌های اقتصادی گفتوگو و تصمیم‌گیری کردند.
آیت‌الله رئیسی برنامه همکاری‌های جامع راهبردی ایران و چین را نشانه اراده دو کشور برای توسعه همه‌جانبه روابط دانست و شی جین‌پینگ تاکید کرد: روابط راهبردی ایران و چین فارغ از هر تحول بین‌المللی توسعه خواهد یافت.
رئیس‌جمهور کشورمان در دیدار با «ولادیمیر پوتین» همکاری‌های اقتصادی تهران – مسکو را برای دو ملت و کشورهای منطقه مفید ارزیابی کرد و به مرور ابعاد مختلف همکاری‌های اقتصادی، ترانزیتی و بانکی دو کشور پرداخت.
رئیسی با یادآوری اشتباه محاسباتی آمریکایی‌ها در برخورد با کشورهای مستقل، تصریح کرد: آمریکا فکر می‌کند هر کشوری را تحریم کند آن دولت و ملت متوقف می‌شوند، اما این یک اشتباه محاسباتی است، چرا که در عمل خودشان را محدود کرده‌اند.
ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه نیز در این دیدار مواضع روسیه و ایران را همگرا و هماهنگ ارزیابی کرد و با اشاره به خطرات زیاده‌خواهی ناتو و گفت: تهدیدات ناتو محدود به اروپا نیست و دیگر کشورهای جهان را نیز شامل می‌شود.
رئیس‌جمهور روسیه با بیان اینکه توافقنامه همکاری‌های جدید تهران-مسکو در مراحل پایانی قرار دارد، برای تدوین پیش‌نویس سند همکاری‌های راهبردی اقتصادی میان دو کشور اعلام آمادگی کرد.
پوتین به افزایش تعاملات و رایزنی‌های مسئولان اقتصادی دو کشور اشاره کرد و اظهار داشت: یک هیئت از روسیه با حضور نمایندگان ۸۰ شرکت بزرگ روسی هفته آینده عازم ایران خواهد شد.
آیت‌الله رئیسی در دیدار با «نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند، روابط فعلی دو کشور را دوستانه و صمیمانه توصیف کرد و افزود: بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در صنعت نفت و گاز، حمل‌ونقل و به ویژه مسیر ترانزیتی چابهار-آسیای میانه و همچنین همکاری در مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی که دو کشور درباره آنها مواضع مشترکی دارند، می‌تواند زمینه مناسبی برای ارتقای سطح روابط و گسترش همکاری‌های دو کشور فراهم کند.
«نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند نیز در این دیدار ضمن اعلام مخالفت کشورش با اعمال تحریم‌های یک‌جانبه از سوی یک کشور علیه کشور یا کشورهای دیگر، به نقش و اهمیت کلیدی بندر چابهار در حمل‌ونقل کالا در منطقه اشاره کرد و گفت: توسعه این بندر موجب توسعه اقتصادی کشورهای منطقه خواهد شد.
رئیسی همچنین با «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه دیدار و دو طرف ضمن مرور توافقات صورت گرفته در سفر اخیر رئیس‌جمهور ترکیه به تهران و برگزاری هفتمین شورای‌عالی همکاری‌های اقتصادی دو کشور، بار دیگر بر تسریع در اجرای این توافقات تاکید کردند.
رئیس‌جمهور کشورمان همچنین در حاشیه این اجلاس با «قاسم ژومارت توکایف» رئیس‌جمهور قزاقستان، «الکساندر لوکاشنکو» رئیس‌جمهور بلاروس، «امامعلی رحمان» رئیس‌جمهور تاجیکستان و «شهباز شریف» نخست‌وزیر پاکستان به صورت جداگانه دیدار و درباره راه ارتقای سطح همکاری‌ها گفتوگو و تبادل نظر کردند.
علاقه‌مندی کشورها به همکاری با جمهوری اسلامی
شکست تلاش‌ها برای انزوای ایران
رئیسی همچنین بامداد شنبه در بازگشت از سفر سه روزه به ازبکستان در تشریح نتایج و دستاوردهای این سفر، با بیان اینکه سفر به سمرقند در راستای تقویت سیاست همسایگی و همه‌جانبه‌گرایی اقتصادی ایران انجام شد، گفت: عضویت رسمی ایران در سازمان شانگهای زمینه خوبی را جهت ارتباط با زیرساخت‌های اقتصادی منطقه برای فعالان اقتصای کشورمان فراهم می‌کند و از همه فعالان اقتصادی و بنگاه‌های تولیدی می‌خواهم با توجه به اقبال کشورهای منطقه برای همکاری با ایران و استفاده از کالاهای ساخت کشورمان، کار و تلاش خود را در مسیر بهره گرفتن از این فرصت مضاعف کنند.
رئیس‌جمهور کشورمان افزود: آنچه در نتیجه این سفر و رایزنی‌های انجام شده در آن حاصل شد، نشان می‌دهد که تلاش دشمن برای به انزوا کشاندن جمهوری اسلامی ایران با تهدید و تحریم، با شکست مواجه شده است و امروز همه کشورها علاقه‌مند به گسترش همکاری‌ها و روابط خود با ایران هستند.