رضا منتظری، فیلمساز و منتقد:
درجه‌بندی سنی، بهانه‌ای برای قبح‌زدایی و عدم نظارت محتوایی است
مرضیه کرماجانی
فصل اخیر اکران در سینما دچار یک آئین‌نامه جدید شد؛ از این پس فیلم‌ها باید شامل علائم هشدار‌دهنده درباره محدودیت سنی فیلم‌ها باشد. در نتیجه در معرفی و تبلیغ فیلم‌ها نشانه‌هایی چون «+15»، «+12» و... دیده می‌شود. اما نکته قابل تأمل، تعدد چنین فیلم‌هایی در سینمای ایران است. یعنی وقتی به فهرست فیلم‌هایی که به تازگی روی پرده سینما رفته‌اند نگاه می‌کنیم، اکثریت فیلم‌ها برای حضور فرزندان خانواده‌ها نامناسب است. همچنین، اغلب این فیلم‌ها، محتوایی به شدت نازل و بعضا ضداخلاقی دارند. رضا منتظری، فیلمساز، فعال رسانه‌ای و منتقد سینما ازجمله کارشناسانی است که دیدگاهی انتقادی نسبت به درجه‌بندی سنی فیلم‌ها دارد. به همین بهانه با وی درباره این موضوع گفت‌وگو کردیم.
مسئولان سینمایی دولت، درجه‌بندی سنی فیلم‌ها را امری لازم جهت صیانت از فرهنگ و اخلاق در جامعه می‌دانند. به‌نظر شما این قانون می‌تواند چنین تأثیری بگذارد؟
از نظر من، رده‌بندی سنی فیلم‌ها یک قبح زدایی است که بر‌اساس آن می‌خواهند هر فیلمی‌با هر محتوای شنیع و کثیفی بتواند تولید شود. البته تا الان هم ما متأسفانه از این دست فیلم‌ها که با اعتراض منتقدان و مخاطبان و همچنین اهالی سینما رو‌به‌رو بوده است کم نداشته‌ایم. البته خوشبختانه مردم امروز از این‌گونه فیلم‌ها استقبال نمی‌کنند و درنتیجه شاهد کاهش تماشاگران و فروش سینما هستیم.
درجه‌بندی سنی فیلم‌ها چگونه به قبح‌زدایی و افزایش ابتذال در سینما می‌انجامد؟
نکته مهم اینکه مسئولان سازمان سینمایی به بهانه درجه‌بندی سنی، دیگر نظارت کافی به محتوای فیلم‌ها ندارند و صرفا این نکته را در نظر می‌گیرند که برای مثال این فیلم برای رده سنی بالای 18 سال است در نتیجه اشکالی ندارد که با چه محتوایی ساخته شده است. در حالی که باید این نکته را در نظر بگیرند که زمانی که آن فیلم، پس از مدتی در شبکه نمایش خانگی یا اینترنت منتشر می‌شود و در دسترس همه قرار می‌گیرد و از طرفی خانواده‌ها هم مانع تماشای این‌گونه فیلم‌ها برای فرزندان خود نمی‌شوند.
تأثیر درجه‌بندی سنی فیلم‌ها بر جریان ساخت فیلم چه خواهد بود؟
من معتقدم رده‌بندی سنی یک اوانس برای سازندگان فیلم‌های سخیف به همراه دارد که هرنوع فیلمی‌با هرمحتوایی ساخته شود و اگر اعتراضی بابت این فیلم‌ها وجود داشته باشد با استفاده از کلمه رده‌بندی سنی این مشکل را توجیه کنند. ما شاهد این هستیم که متأسفانه بخشی از فیلم‌های امروز سینمای ما و به‌ویژه فیلم‌های کمدی سرشار از شوخی‌های رکیک و حرکات غیراخلاقی و فیلم‌های اجتماعی نیز به سیاه‌نمایی و بعضا ضدیت با هویت ملی ما محدود شده‌اند. مسئولان سازمان سینمایی با رده‌بندی سنی، به این نوع فیلم‌ها و سازندگان این‌گونه آثار آوانس می‌دهند و در مقابل انتقادات می‌گویند که رده‌بندی سنی شده است.
به‌نظر شما برای یک سری فیلم‌ها که خشونت‌آمیز هستند و یا موضوعاتی در آنها مطرح می‌شود که ممکن است برای بچه‌ها مناسب نباشد چه باید کرد؟ در این موارد می‌توان تماشای فیلمی را برای برخی گروه‌های سنی محدود کرد؟
ابتدا باید گفت که سینمای ایران در حقیقت یک الگوبرداری از سینمای غرب را در پیش گرفته است. به‌نظر من ما باید اول یک فرهنگ‌سازی درست در خانواده‌های ایرانی داشته باشیم تا مردم از تماشای این دسته فیلم‌ها توسط کودکانشان ممانعت کنند. در نتیجه به‌نظر من برای این فیلم‌ها باید ابتدا فرهنگ‌سازی را نجام دهیم بعد رده‌بندی سنی را مطرح کنیم.
اگر فیلم‌هایی که مروج خشونت هستند یا محتوایی داشته باشند که روی کودکان و نوجوانان تأثیر منفی بگذارد مشمول درجه‌بندی سنی شوند اشکالی ندارد و خیلی هم خوب است، اما من معتقدم هدف مدیران سینمایی این نبوده و همان‌طور که عرض کردم، هدف آنها صرفا اکران فیلم‌هایی با مضامین مسئله‌دار و تقلید از غرب است.