نقش و جایگاه مردم در مقابله با بحران‌های مختلف- بخش پایانی
حضور حیاتی مردم در کاهش خسارت بلایای طبیعی
*فریده شریفی
همدلی با دیگران و یاری‌رساندن به آنها در زمان‌هایی که به کمک نیاز دارند علاوه براینکه به انسان احساس آرامش می‌دهد و تأثیر زیادی در زندگی دارد یک وظیفه انسانی و اسلامی است و در دین اسلام به این مسئله تاکید زیادی شده است.
رفع نیاز همنوعان چه به نتیجه برسد و چه نرسد، چه کم باشد چه زیاد، چه مادی باشد و چه معنوی برای فرد کمک‌کننده و کمک‌گیرنده مفید و بااهمیت است و خداوند به کسانی که نسبت به احوالات دیگران بی‌تفاوت نیستند و به‌قدر امکانات و شرایط خود به دیگران کمک می‌کنند ثوابی عظیم و اجری وصف‌ناشدنی مژده می‌دهد.
بحران سیل اخیر که در کشور به‌وجود آمد متأسفانه خرابی‌ها و خسارات زیادی به‌بار آورد و مردم عزیز کشورمان را با مشکلات زیادی مواجه کرد، اما در کنار آن نمایش زیبایی را به تصویر کشاند و آن‌هم همبستگی، همدلی، همراهی و مهربانی مردمی بود که با اینکه شاید خودشان نیز از این بحران درامان نمانده بودند اما با دل و جان به یکدیگر کمک می‌کردند. این اتحاد و هم‌گامی است که باعث شده کشور ایران همیشه نمونه و الگو باشد.
وحدت و همبستگی، رمز پیروزی
وحدت و انسجام که در دین اسلام به آن سفارش زیادی شده و در آیات قرآن و احادیث به عموم مسلمانان توصیه‌شده به آن متوسل شوند و از تفرقه و اختلاف بپرهیزند رمز پیروزی ملت و بدون تردید رمز بقاء انقلاب اسلامی است.
امام‌خمینی(ره) رمز پیروزی ملت ایران را انگیزه الهی و هدف آن را تشکیل حکومت اسلامی می‌دانستند که به وسیله وحدت عموم ملت محقق شد. حضرت امام در بخشی از وصیت‌نامه سیاسی، الهی خود درمورد رمز پیروزی انقلاب اسلامی می‌فرمایند: «باید همت همه باشد یعنی یک قشر نمی‌تواند بسازد، همان‌طور که این نهضت را اگر یک قشر می‌خواست به آخر برساند نمی‌شد، همه اقشار وقتی باهم شدند این سد شکسته شد. از اینجا به‌بعد باید همه اقشار باهم باشند تا بتوانند این‌بار را به آخر برسانند... وحدت کلمه باید محفوظ بماند که اگر خدای ناخواسته این وحدت کلمه از دست برود و خدای ناخواسته به شکست برگردیم تا آخر دیگر ایران روی خوش به خودش نخواهد دید. بنابراین همه موظف هستیم که این نهضت را حفظ کنیم و وحدت کلمه را حفظ نماییم...»1
«امروز که همه با ما مخالف هستند، ما خودمان باید باهم باشیم نمی‌گویم که نیستیم الان... من در عین حالی که می‌گویم شما باهم هستید می‌گویم بیشتر باشید، می‌گویم این را نگه‌اش دارید، هرچه باما بیشتر مخالفت می‌شود ما وحدت‌مان باید قوی‌تر باشد، هرچه تبلیغات آنها بیشتر می‌شود. ما باید وحدت‌مان زیادتر بشود. آنها این‌همه تبلیغات می‌کنند که اختلاف ایجاد کنند، بهترین راه برای مقابله با نقشه‌های تفرقه‌افکنانه دشمنان، حفظ وحدت و تقویت آن است چراکه هرچه وحدت ملی بیشتر شود باعث ناامیدی دشمنان و خنثی‌شدن توطئه‌های آنان می‌شود..»2
رهبر معظم انقلاب نیز در تاریخ 23 فروردین‌ماه در پاسخ به درخواست مجوز رئیس جمهوری برای برداشت از صندوق توسعه ملی به‌منظور بخشی از هزینه‌های ناشی از خسارات سیل‌های اخیر فرمودند: «خسارت‌های مالی ناشی از سیل ویرانگر به‌ویژه در چند استان بسیار سنگین و مصیبت‌بار است و لازم است به‌طور جدی از سوی دستگاه‌های مسئول پیگیری و جبران شود البته کمک‌های مردم و نهادهای انقلابی و دستگاه‌های متعدد دولتی و نظامی در این ایام، حقاً چشمگیر و موجب سپاس و قدردانی است ولی این کمک‌ها نمی‌تواند خسارت‌های وارده به آحاد مردم به‌ویژه کشاورزان و صاحبان کشتزارهای سیل‌زده را جبران کند و دولت لازم است ورود کند.»
همان‌طور که از بیانات امام‌خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی و مقام معظم رهبری، آیت‌الله خامنه‌ای مشهود است، مردم در این نظام از جایگاه و اعتبار ویژه‌ای برخوردارند و حل مشکلات آنان، رفع چالش‌ها و گرفتاری‌های آنان از اهمیت خاصی برخوردار است چراکه آنها پشتوانه نظام هستند و رمز پیروزی و بقای نظام‌اسلامی مشروعیت مردمی و مشارکت مردمی است.
«داود شجاعی» کارشناس ارشد روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان به این موضوع مهم اشاره می‌کند و می‌گوید: «در حکومت‌های دیگر و نظام‌هایی که خود را صاحب دموکراسی و مردم‌سالاری عنوان می‌کنند مردم به‌غیر از رأی‌دادن و حضور در انتخابات کاری انجام نمی‌دهند و اصلاً نسبت به مسائل سیاسی یا اقتصادی نظام‌های خود چندان حساسیت یا علاقه‌ای ندارند و بی‌تفاوت هستند که این مسئله در نظام‌های غربی به‌ویژه در آمریکا بیشتر مشاهده می‌شود. البته این کشورها تبلیغات زیادی به‌راه می‌اندازند و چنین وانمود می‌کنند که کشوری دموکراتیک هستند مثلاً چندنفر تابلو به دست رو به روی کاخ سفید می‌ایستند و ظاهراً تظاهرات برگزار می‌کنند و خواسته‌های خود را مطرح می‌کنند که این هم یک نوع شوی تبلیغاتی است و می‌خواهند وانمود کنند که در این کشور مردم آزاد هستند و خواسته‌های خود را مطرح کنند و مقابل کاخ سفید که مرکز تصمیم‌گیری سیاست این کشور است تظاهرات کنند، اما برگزاری همین تظاهرات و اجتماعات به ظاهر اعتراض‌آمیز هم ساختگی و تبلیغاتی است و آحاد مردم در این جریان‌های ساختگی حضور ندارند و اصولاً نقشی در تصمیم‌گیری‌های سیاسی کشور ندارند. در حالی که در کشور ما مردم هرگاه مشکل و سختی پیش می‌آید همه با یکدیگر متحد و همصدا می‌شوند و با تمام امکانات خود در حل آن مشکل تلاش می‌کنند.»
این کارشناس اضافه می‌کند: «بحران سیل اخیر که در کشور به وجود آمد نماد زیبا و الگوی تأثیرگذاری از همبستگی، وحدت و همراهی مردم با یکدیگر بود و تمام اقشار مردم نشان دادند که برای مقابله با یک بحران چه طبیعی و چه ساختگی، پشتیبان یکدیگر هستند و به همدیگر کمک می‌کنند. مردم کشور ما در بحران‌های اخیر چه سیل سال جاری و چه زلزله دو سال اخیر یک اخلاق زیبای اسلامی را به نمایش گذاشتند و به مردم جهان ثابت کردند که برخلاف شعارهای توخالی دموکراسی غربی، مردم‌سالاری اصلی و واقعی در کشور ما حاکم است، ولی نباید از این مسئله غافل شد و به آن اعتراف نکرد که متأسفانه ما در امر تبلیغ ضعیف هستیم و آن طور که باید و شاید جلوه‌های همبستگی، وحدت و انسجام مردمی در مقابله با بحران‌های مختلف را به نمایش نگذاشته‌ایم و این مسئولیت خطیر به عهده رسانه‌های اجتماعی و نهادهای ذی‌ربط است که در این مورد به تبلیغات بپردازند و واقعیت جامعه ایرانی را به جهانیان نشان دهند تا آنها ببینند که دموکراسی واقعی در ایران حاکم است یا در کشورهای غربی؟!
یاری رساندن به یکدیگر از نگاه اسلام
کمک و یاری رساندن به یکدیگر، هم سبب خیر و رفع مشکلات و آسان‌تر شدن مسیرهای پرتلاطم برای افراد می‌شود و هم باعث سربلندی از آزمون الهی می‌شود.
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام(ص) نقل شده است که «محبوب‌ترین مردم در نظر خداوند متعال، سودمندترین آنان برای مردم است. دوست داشتنی‌ترین کار در نگاه خداوند شادی و شعفی است که به درون مسلمانی می‌چشانی مثلاً او را از دشواری و تنگنایی نجات دهی، بدهی‌اش را بپردازی یا او را از گرسنگی نجات دهی. سوگند به خدا که اگر با دوستی همراه شوم تا نیازش را برآورده کنم در نظرم از یک ماه اعتکاف در مسجد ارزشمندتر و دلچسب‌تر است، هر کس برادرش را برای رفع یک مشکل همراهی کند خدای متعال در روزی که گام‌ها بر پل صراط می‌لغزد، گام‌های او را استوار خواهد کرد...»
یک کارشناس علوم قرآنی در این باره می‌گوید: «اسلام یک دین کامل فطری و الهی است و رفع نیازها و مشکلات مردم یکی از اهداف بنیادی و اساسی دین مبین اسلام است، به همین دلیل برای کسانی که به همنوعان خود کمک می‌کنند پاداش الهی و کسانی که به رغم داشتن توانایی از کمک به دیگران سر باز می‌زنند به عذاب الهی سفارش کرده است. خمس و زکات از جمله حقوقی است که برای ثروتمندان در نظر گرفته شده تا ضمن کمک به دیگران و رفع نیازهای نیازمندان و افراد گرفتار، باعث شود تا افراد توانا و ثروتمند دست از اسراف کردن بردارند و بخشی از امکانات مالی خود را صرف رسیدگی به ضعیفان کنند.»
وی اضافه می‌کند: «اگر در جامعه کسانی هستند که نیاز مالی دارند، در مقابل کسانی هم هستند که می‌توانند به دیگران کمک کنند و به همین دلیل است که وظیفه ثروتمندان سنگین‌تر می‌شود چرا که همیشه وظایف براساس امکانات تعیین می‌شود.»
یک شهروند خوزستانی که جزو نیروهای امدادرسان در جریان سیل اخیر خوزستان بوده به گزارشگر کیهان می‌گوید: «سیل اخیر در کشور متأسفانه خسارات زیادی به بار آورد و بسیاری از هموطنان ما نه تنها در خوزستان بلکه در استان‌های دیگر با از دست دادن خانه، عزیزان و آواره شدن و... مواجه شدند اما مردم ایران مثل همیشه نشان دادند که یاور و برادر همنوعان خود هستند و آنها را در مواجهه با سختی و مصیبت تنها نمی‌گذارند.»
وی اضافه می‌کند: «در روزهای اخیر ما با صحنه‌هایی مواجه شدیم که کمتر به چشم رسانه‌ها و دوربین‌های فیلمبرداری دیده شد اما جلوه‌های زیبایی از اخلاق اسلامی، همبستگی، اتحاد و یاری مردم کشور بود به طور مثال چه بسا جوانان غیوری که شب‌ها اطراف روستای خود کشیک می‌دادند و مشغول سیل‌بندسازی بودند تا سیل به روستای آنان وارد نشود و چه بسا مردم سیل‌زده‌ای که پیشنهاد می‌دادند کمک‌های اهدایی مردم به روستاهای مجاور داده شود تا به آنها چرا که اعتقاد داشتند برادرانشان در روستاهای دیگر شاید به این کمک‌ها نیاز بیشتری داشته باشند!»
این شهروند اهوازی می‌گوید: «ساکنان روستای حمیدیه در اطراف اهواز یا روستاهای دیگر کاملاً وفاداری مردم، پشتیبانی آنان و همراهی مردمی را درک کرده و قدردانی می‌کنند اما از مسئولین انتظار دارند که کمک‌های لجستیکی، پشتیبانی و تجهیزات لازم مانند لودر، کامیون و خودروهای مورد نیاز را در اختیار آنها قرار دهند تا مسیر سیلاب را تغییر دهند تا بیش از این سیلاب به کشتزارهای آنان آسیب نزند. چرا که این روستائیان به غیر از زمین‌های کشاورزی، سرمایه دیگری ندارند و هزینه زندگی آنان از طریق این زمین‌ها تأمین می‌شود.»
خاطره‌ای از کمک به دیگران
یک شهروند شیرازی که درجریان سیل اخیر در شهر شیراز از نزدیک شاهد آبگرفتگی و شدت گرفتن جریان سیلاب در منطقه دروازه قرآن شیراز بوده با بیان خاطره خود، گوشه‌ای از سیل خروشان همبستگی و همدلی مردم را عنوان می‌کند و می‌گوید: «همان روز اول که جریان سیل شدت گرفت و متأسفانه مسافران نوروزی غافلگیر شدند و خودروهای زیادی به زیر آب رفت بسیاری از شهروندان شیرازی ماشین‌های خود را پر از آب و غذا، پتو و پوشاک گرم کرده و به منطقه آورده تا به یاری مسافران نوروزی مشغول شوند حتی برخی از آنان مسافران را به خانه خود برده و پذیرایی می‌کردند و دیدن این صحنه‌ها از یک سو باعث تأسف می‌شد که هموطنان با این حادثه ناگهانی مواجه شده بودند و از یک سو نشان می‌داد که مردم ایران تا چه حد به یکدیگر دلبسته و وابسته هستند و در هنگام سختی و مصیبت پشت به پشت یکدیگر هستند و همدیگر را تنها نمی‌گذارند.
_________________
1- صحیفه امام، جلد 3، ص 317
2- صحیفه امام، جلد 11، صفحه 528