چگونه می‌توانیم همسان فرشتگان شویم؟(خوان حکمت)
حضرت امیر(ع) فرمود: «لَكَادَ الْعَفِيفُ أَنْ يَكُونَ مَلَكاً مِنَ الْمَلَائِكَهًْ»؛ فرد عفيف و خويشتندار نزديك است كه فرشته اى از فرشتگان خدا باشد.(1) فرمود يک انسان عفيف نزديک است که با فرشتهها محشور بشود. چطور بعضي‌ها نزديک (شبیه) سگ هستند؟(احزاب/17) چرا برخي‌ها از نظر سفاهت نزديک حمار هستند؟
(جمعه /5) چرا برخي‌ها مَثلشان مَثل شيطان است ؟ (انعام/112) همان طور هم يک راه چهارمي هم هست که «مثله کمثل الملک». اين را حضرت فرمود: «لَكَادَ الْعَفِيفُ أَنْ يَكُونَ مَلَكاً مِنَ الْمَلَائِكَهًْ».
ما مي‌توانيم در باطن فرشته شويم:
تو فرشته شوي ار جهد کني از پي آنک
برگ توت است که گشتست بتدريج اطلس(2)
اين از ابيات حکيمانه حکيم سنايي است،او اديب بود، حکيم بود، فقيه بود. او مي‌گويد گرانترين فرش روي کره زمين همين فرش اطلس است، يعني پرنيان است، حرير يعني ابريشم. ما فرشي گرانتر از ابريشم روي کره زمين نداريم. پرده‌اي گرانتر از اين نداريم. فرش‌هاي بهشت از اين گرانتر است، ولي ما نه ديديم نه فهميديم؛ لذا در قرآن کريم دارد که بهشتي‌ها: (مُتَّكِئِينَ عَلَي فُرُشٍ بَطَائِنُهَا مِنْ إِسْتَبْرَقٍ؛ بهشتیان بر فرشهایی تکیه کرده‌اند با آسترهائی از دیبا و ابریشم)؛(3) يعني بهشت فرش‌هايي دارد، ابره آنکه به ذهن شما نمي‌رسد ما بگوييم چيست. آستر آنکه به ارزش ابره نيست و روي زمين است،از ابريشم است، آن آسترش که روي خاک است روي زمين است، آن اطلس است؛ اما ابره آن چيست؟ چه به ما بگويد که ما نديديم؛ لذا فرمود: (فَلاَ تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِيَ لَهُم مِن قُرَّهًْ أَعْيُنٍ؛ هیچ کس نمی‌داند چه پاداشهای مهمّی که مایه روشنی چشم‌هاست برای آنها نهفته شده)؛(4) آنقدر حقايق در بهشت هست که اصلاً شما نمي‌دانيد تا آرزو بکنيد. اين است که در بخش‌هايي از قرآن کريم دارد که لذت‌هاي بهشت فوق آرزوي شماست: (لَهُم مَا يَشَاؤُونَ فِيهَا وَ لَدَيْنَا مَزِيدٌ؛ هر چه بخواهند در آنجا برای آنها هست و نزد ما نعمتهای بیشتری است (که به فکر هیچ کس نمی‌رسد))؛(5) (مَا يَشَاؤُونَ) يعني هر چه بخواهيد آنجا هست. (وَ لَدَيْنَا مَزِيدٌ) يعني فوق آرزو، چون قلمرو آرزو به اندازه قلمرو معرفت و شناخت است. ما اگر چيزي را نمي‌دانيم چه آرزويي بکنيم؟ الآن شما در تمام مدت عمر شنيديد که يک کشاورز آرزو بکند که اي کاش من نسخه خطي تهذيب شيخ طوسي را داشته باشم! او شيخ طوسي را نمي‌شناسد، تهذيب را نمي‌شناسد ،نسخه خطي را نمي‌شناسد؟ او در تمام مدت عمر، خواب آن را هم نمي‌بيند تا آرزو بکند. فرمود در بهشت دو چيز است: يکي چيزهايي که شما شنيديد، هر چه بخواهيد هست. يک سلسله چيزهايي است که اصلاً شما نمي‌خواهيد، براي اينکه نمي‌دانيد، وقتي نمي‌دانيد چه چيزي را بخواهيد؟ (وَ لَدَيْنَا مَزِيدٌ)، فوق آرزوست، يعني فوق معرفت است.
خون شهیدان،پاک‌کننده آثار خباثت استکبار
حضرت امير فرمود آدم پاک شبيه فرشته است: «لَكَادَ الْعَفِيفُ أَنْ يَكُونَ مَلَكاً مِنَ الْمَلَائِكَهًْ»، ما مي‌توانيم اين طور باشيم. اين سرزمين طيّب و طاهر شد به برکت اين خون‌هاي پاک. در زيارت‌هاي اين شهداي بزرگوار سلام عرض مي‌کنيم ،مي‌گوييم: «طِبْتُمْ وَ طَابَتِ الْأَرْضُ الَّتِي فِيهَا دُفِنْتُمْ»(پاکیزه شدید و پاکیزه شد زمینى که شما در آن دفن شدید)،(6) ايران پاک شد، اين شهدا، اين شهداي گمنام، شهداي خوشنام، شهداي حرم، اين سرزمين را پاک کردند.بسياري از شما يا در حوزه بوديد، يا در دانشگاه بوديد،ولوغ کلب را، يعني آن ظرفي که سگ دهان زد، آن را خاک پاک مي‌کند؛ اما ولوغ (ظرف دهان) استکبار را، ولوغ صهيونيسم را نه خاک پاک مي‌کند نه آب پاک مي‌کند؛ فقط خون پاک مي‌کند. اين ظرف دهان ترامپ و امثال ترامپ را فقط خون پاک مي‌کند، کدام سگ است که ولوغش را خاک پاک نکند؟ ولي خاک، آب، باران، تگرگ، برف، آن عُرضه را ندارد که استکبار را پاک کند، اين را فقط خون پاک مي‌کند، «طِبْتُمْ وَ طَابَتِ الْأَرْضُ الَّتِي فِيهَا دُفِنْتُمْ».ما چرا قدر اينها را ندانيم؟ اين علي مي‌گويد شما مي‌توانيد فرشته باشيد. به هر کجا دست مي‌زنيد يا استکبار، يا اختلاس، يا نجومي!هست. اين کشور استحقاق اين همه فشار را ندارد، با اينکه همه نعمت‌ها در آن هست. اين خون‌ها اگر نتواند ما را تطهير کند، اين سنايي چه مي‌گويد؟ مي‌گويد چرا فرشته نمي‌شوي؟
تو فرشته شوي ار جهد کني از پي آنک
برگ توت است که گشتست بتدريج اطلس
الآن در شرق و غرب عالم، پرده و پارچه و فرشي گرانتر از ابريشم نداريم. حرف حکيم سنايي اين است که اين ابريشم چند تا برگ توت بود که اين را در سطل زباله مي‌انداختند، ولي کِرم ابريشم آن را تربيت کرد، شد ابريشم.
درست است امثال سنایی از بزرگان و عالِمان هستند، ولی اگر حضرت امير نگفته بود، حرف اينها را باور نمي‌کرديم که انسان مي‌تواند همسان فرشته بشود. مي گفتیم اين مبالغه شاعرانه است. اما وقتي حضرت امير صريحاً دارد که «لَكَادَ الْعَفِيفُ أَنْ يَكُونَ مَلَكاً مِنَ الْمَلَائِكَهًْ»؛ آدمي که چشمش پاک است، دستش پاک است، نه روميزي دارد، نه زيرميزي ، او فرشته است. چرا ما نباشيم؟
بيانات حضرت آيت الله جوادي آملي (دام ظله)
در جلسه درس اخلاق؛ 97/9/22
مرکز اطلاع‌رسانی اسرا
ــــــــــــــــــــــــــــ
1- نهج البلاغهًْ صبحی صالح، حکمت474. 2- سنايی، قصايد، قصيده90. 3- الرحمن، 54. 4- سجده، 17. 5- ق، 35. 6- مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج2، ص723.
خوان حکمت روزهای یک‌شنبه منتشر می‌شود.