استاد رضا اسماعیلی در گفتوگو با کیهان:
زندگی «استاد حسان» وقف خدمت به اسلام و قرآن بود
یک شاعر و منتقد ادبی، زندگی استاد حسان را وقف خدمت به اسلام و قرآن توصیف کرد.
استاد رضا اسماعیلی در پاسخ به این سؤال خبرنگار کیهان که؛ استاد «حسان» چه جایگاهی در عرصه شعر آیینی داشت؟، گفت:
اجازه بدهید با شعری از استاد به سؤال شما جواب بدهم:
من پیرو دعبل و کُمیتم
من سائل باب اهل بیتم
گر دست علی مرا نگیرد
لنگ است در آن جهان کمیتم
به راستی نیز استاد حسان هم قبله و هم قبیله شاعران رسالت مداری چون کمیت و دعبل فرزدق بود. شاعر متعهد و مُتدینی که تمام زندگیاش را وقف خدمت به اسلام، قرآن و اهل بیت (علیهمالسلام) و ترویج معارف انسانساز دین نبوی کرد. شاعری که با حنجره شعر خویش گوینده «لااله الا الله» بود و در مسیر عبودیت و بندگی حضرت حق راه میسپرد. استاد حسان بعد از تشرف به کربلا با خود عهد کرده بود که جز در ستایش حضرت احدیت و مدح و منقبت خاندان عصمت و طهارت (علیهمالسلام) شعری نگوید. او اهل مراقبه و محاسبه بود و با رعایت ادب و آداب در این وادی گام برمیداشت.
اسماعیلی همچنین درباره برجستهترین ویژگیهای شعری استاد حسان گفت:
چهار ویژگی در استاد «حسان» به عنوان یک شاعر اصیل دینی و آیینی از تشخص و برجستگی بیشتری برخوردار بود:
1- تعهد و تقید دینی، به این معنا که شعرش مستند به آیات و روایات قرآنی بود، نه محصول توهمات و تخیلات صرف شاعرانه. به خاطر همین امتیاز دراشعار آیینی این بزرگوار به ندرت شاهد کژتابیهای مضمونی و اعتقادی هستیم. استاد حسان را میتوان مصداق بارز شاعرانی دانست که خداوند در آیات 224 تا 227 سوره شعراء از آنها نام میبرد. شاعرانی که مُتصف به چهار صفت هستند: ایمان، عمل صالح، ذکر کثیر و انتصار(دادخواهی و دستگیری از مظلومین).
2- همنشینی با عالمان دینی. ایشان با علامه امینی مولف الغدیر مانوس بود و قبل از چاپ اشعار خود از ایشان مشاوره میگرفت تا خدای نکرده نکته ناصوابی در شعرش وجود نداشته باشد. در واقع شعر استاد حسان از فیلتر عالمان دینی میگذشت و بعد به دست چاپ سپرده میشد که نکته قابل تاملی است.
3- دوری از لفّاظی و زبان بازیهای شاعرانه و تلاش برای سرودن شعری که برای عموم مردم قابل فهم باشد. شعر استاد حسان عاری از تکلف و تصنع بود و تعقید لفظی نداشت. به خاطر همین ویژگی است که بسیاری از اشعار استاد در ذهن و زبان مردم کوچه و بازار جا باز کرده و توسط ذاکران اهل بیت(ع) در هیئات مذهبی خوانده میشود.
4- اجرا و خوانش هنرمندانه و پرقدرت. نسل امروز محمدرضا آقاسی را با این ویژگی میشناسند. ولی من فکر میکنم الگوی زنده یاد آقاسی هم در نحوه اجرا و خوانش شعر استاد حسان بوده است.
استاد اسماعیلی در پایان، برای حفظ میراث ادبی استاد حسان پیشنهادکرد:
شایسته است دستچینی ازاشعار ناب ایشان چاپ و در اختیار شاعران و ذاکران آیینی و مردم قرار گیرد تا مردم با این چهره ماندگار بیشتر آشنا شوند.
برگزاری یک همایش علمی برای بررسی و واکاوی سبک و مولفههای ادبی و ساختاریاشعار این شاعر نامآور آیینی – بخصوص سلوک معنوی و توحیدی ایشان - نیز کار لازم و شایستهای است.
یادآوری میکنیم که استاد حبیبالله چایچیان مشهور به حسان در روز پنجشنبه نهم آذر در سن 94 سالگی درگذشت.