ضرورت و فوریت امدادرسانی به زلزله‌زدگان غرب کشور - بخش نخست
دیشب صدای تیشه از بیستون نیامد شاید به زیر آوار فرهاد رفته باشد!
ایرج نظافتی
ساعت حوالی نزدیک به ده شب بود که در شبکه‌های اجتماعی خبر زلزله در غرب کشور منتشر شد و پس از آن تماس‌های تلفنی دوستان برای اطلاع از جزئیات زلزله شروع شد اما تماس با کرمانشاه به هیچ عنوان امکان‌پذیر نبود.
تا نیم ساعت پای تلفن بودیم و به تمام اقوام دور و نزدیک زنگ زدیم اما با بوق اشغال و در دسترس نبودن روبرو می‌شدیم.
تنها منبع خبری ما زیرنویس شبکه خبر بود که چند خبر تکراری را مکرر زیرنویس می‌کرد و من و خانواده‌ام مات و حیران و گوشی به دست همچنان در حال تماس با کرمانشاه بودیم و این نیم ساعت برای ما یک عمر طولانی گذشت تا اینکه بعد از نیم ساعت خواهرم تماس گرفت و از سلامتی خود و مادر و برادر و دیگر اقوام گفت و از حادثه مهیب و وحشتناک زلزله حکایت‌ها تعریف کرد که در آن چند ثانیه زلزله چه بر سر آنان آمده و چقدر خسارت‌های مالی به آنان و دیگر اقوام و همسایگان وارد شده و از قطع تلفن و برق و آب و گاز و تمام وسایل ارتباط جمعی در کرمانشاه گفت.
آن شب را مردم سراسر استان کرمانشاه و ایلام و بخش‌هایی از استان کردستان را در خیابان‌ها و پارک‌ها به صبح رساندند و مناطق اصلی کانون زلزله یعنی شهرستان‌های سرپل ذهاب، تازه‌آباد، ثلاث باباجانی و روستاهای تابعه نیز با خانه‌هایی آوار شده برسرشان روبه‌رو بودند.
طبق اخبار واصله بیشترین آسیب را شهر سرپل ذهاب دیده است، شهری که روزگاری یکی از محورهای اصلی کانون مقاومت در برابر دشمن بعثی بود و در این شهر خانه‌ای نیست که حداقل یک یا دو شهید یا جانباز تقدیم انقلاب اسلامی نکرده باشد و امروز اما سرپل ذهاب داغدار عزیزانی است که در زیر آوار زلزله‌ای مهیب جان سپردند و افراد بسیاری بی‌خانمان شدند و چشم به راه کمک‌های مردم و مسئولان هستند.
در سرپل ذهاب چه می‌گذرد؟
طبق گفته مسئولان دولتی در همان دقایق اولیه پس از وقوع زلزله نیروهای امدادی و حتی یگان‌های سپاه و ارتش در کنار مردم آسیب‌دیده بودند و با هر امکاناتی که داشتند به یاری زلزله‌زدگان شتافتند، گرچه برخی‌ها هم از بی‌نظمی و کُندی در امدادرسانی‌ها گله‌مندند.
حامد پورجعفری یکی از خبرنگاران و فعالان فرهنگی غرب کشور که در سرپل ذهاب حضور دارد به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «امروز برای کمک به مردم آسیب‌دیده سرپل ذهاب راهی این شهر شدم و از نزدیک با مشکلات آسیب‌دیدگان روبرو شدم و ضرورت دارد هرچه سریع‌تر مسئولان به این مهم بپردازند.»
وی در ادامه تصریح می‌کند: «در وهله اول تکه تکه شدن دیوار تنها بیمارستان شهر سرپل ذهاب و حضور بیماران و وسایل بخیه و آتل و سرم و بانداژ در حیاط سرد بیمارستان و تجهیز بیمارستان صحرایی صحنه‌های دلخراشی بود، اما در کنارش حضور گروه‌های امدادی از استان‌های اطراف، از اردبیل تا همدان که دلگرمی خاصی را به آسیب‌دیدگان نوید می‌داد.»
پورجعفری می‌گوید: «ترافیک سنگین و مدیریت نشده در مسیر جاده اسلام‌آباد به سرپل ذهاب و ورودی‌های داخل شهر که دیدن دستپاچگی و پریشانی مسافران سیاهپوش، جانفرسا بود، مسافرانی که از راه‌های دور و نزدیک آمده بودند تا ببینند عزیزانشان در چه حال و روزی به‌سر می‌برند و در آن بین دیدم که مرد جوانی پتوی کودکانه‌ای را از داخل ماشین درآورد و به کودک آواره‌ای داد، بچه داخل ماشین داد می‌زد که بابا من این پتو صورتی را دوست دارم، بابایش می‌گفت، عزیزم اون بچه امشب سردشه، برای تو هم می‌خرم دوباره! بسیاری از مردم هم بدون چادر و یا حتی پتو با چشمانی گریان در پیاده‌روها نشسته بودند و نمی‌دانستند بر داغ کدام عزایشان زاری کنند.»
از او درباره کمک‌های نیروهای امدادرسان به مردم سوال می‌پرسم، می‌گوید: «نیروهای امدادی آب و آذوقه و پتو و لباس مورد نیاز زیادی را مرحله به مرحله وارد شهر می‌کنند اما متاسفانه برخی از مردم حق برخی دیگر را تضییع می‌کنند و بیش از سهمشان برداشت می‌کنند و برخی دیگر حتی از یک بطری آب معدنی هم محروم می‌مانند! که در این باره ضرورت دارد در نحوه ساماندهی توزیع اقلام و دیگر وسایل به مردم اقدامات اساسی صورت بگیرد و اقلام مورد نیاز به صورت مساوی بین مردم توزیع شود.»
وی تصریح می‌کند: «بی‌نظمی‌ها به گونه‌ای است که مردم حریصانه بر هر چه که می‌رسند هجوم می‌آورند و به آنی هرچه هست، نیست می‌شود. از طرفی تجمع مردم درب فرمانداری تاریک و بی‌روشنایی سرپل ذهاب، دوگانگی تلخی را به رخ می‌کشید، امید مردم به دولت و فرمانداری نیمه ویران حال آدمی را افسرده می‌کند، حتی مقر فرماندهی عملیات نجات شهر هم از ژنراتور برق محروم است و در تاریکی عمیق و چشمان خسته مسئولین، سعی می‌شود شهر مدیریت شود.»
ایجاد بزرگ‌ترین بیمارستان صحرایی
در شهر سرپل ذهاب ساختمانی نیست که از آسیب زلزله در امان مانده باشد، حتی تنها بیمارستان شهر نیز تخریب شده است و در محوطه این بیمارستان نیروهای امدادی چادر زده‌اند و مصدومان را مداوا می‌کنند.
از خبرهای امیدبخش در این زمینه تولد نوزادی در این بیمارستان صحرایی است و نشان می‌دهد با همه ناامیدی‌ها و ویرانی‌ها زندگی در جریان است یا عمل جراحی مغز توسط پزشکان در این بیمارستان صحرایی نشان می‌دهد نیروهای امدادی هرچه که در توان دارند به میدان کمک‌رسانی به مردم آسیب‌دیده آورده‌اند.
اما در لابلای خبرهای تلخ و ناگوار از زلزله غرب کشور، عصر دیروز خبر رسید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ادامه کمک رسانی فوری به زلزله‌زدگان کرمانشاه، تجهیزات برپایی بزرگ‌ترین بیمارستان صحرایی کشور را به همت بسیج جامعه پزشکی سپاه صاحب الزمان(عج) استان اصفهان، به کرمانشاه منتقل کرد.
این بیمارستان صحرایی، پرتابل و قابل انتقال است و شامل چادر و کانکس بوده و از اتاق عمل، امکانات بستری سرپایی و جراحی، زنان و زایمان، داروخانه و آزمایشگاه رادیولوژی، حتی دندانپزشکی و آشپزخانه برخوردار است.
ضمنا بخش عمده ای از مصدومان زلزله اخیر از طریق هوایی از کرمانشاه به بیمارستان های تهران منتقل شدند.
یکی از افرادی که برای کمک به سرپل ذهاب آمده است به گزارشگر کیهان می‌گوید: «همچنان که مقام معظم رهبری در پیام تسلیت خود اشاره کردند که به یاری زلزله‌زدگان بشتابید، من هم برای انجام وظیفه به اینجا آمده‌ام و در کنار نیروهای امدادی قرار دارم.»
همچنین خبر می‌رسد که کیانوش رستمی قهرمان المپیک وزنه‌برداری مدال طلای المپیک خود را برای کمک به زلزله‌زدگان غرب کشور به حراج گذاشته است یا یک عروس بجنوردی، جهیزیه خود را به مردم زلزله زده کرمانشاه اهدا کرده است و همه این همدلی‌ها نشان می‌دهد مردم ما در لحظات حساس در کنار هم هستند و اینجا مسئولان هستند که باید این کمک‌ها را ساماندهی کنند، چرا که خبرهای خوبی از نحوه تقسیم کمک‌ها به مردم زلزله‌زده به گوش نمی‌رسد و بعضا کلیپ‌هایی از نحوه نامناسب اقلام در بین آسیب‌دیدگان نشان می‌دهد که توزیع وسایل مورد نیاز مردم از نظم و انضباط خوبی برخوردار نیست.
نیاز به امدادرسانی بیشتر
بهزاد خالوندی یکی از خبرنگاران محلی مستقر در کرمانشاه است که مخاطب گفت‌وگوی گزارشگر روزنامه کیهان قرار می‌گیرد، می‌گوید: «اينجا در كرمانشاه فاجعه‌اي عظیم رخ داده. زلزله 1900 روستا و 7 شهر مرزي را تبديل به ويرانه كرده است. ده‌ها هزار نفر بي‌خانمان شده‌اند و تعداد زیادی هموطن كشته و مجروح شده‌اند. آن‌هايي هم كه از مهلكه جان سالم به در برده‌اند با كوهي از مشكلات دست به گريبانند. امكانات امدادي استان هم بسیار محدود است و در مقایسه با این حجم عظیم از نیازها جوابگو نیست.»
وی تصریح می‌کند: «با وجود حضور گسترده نيروهاي امدادي سپاه، ارتش، نيروي انتظامي، هلال احمر و ديگر دستگاه‌ها و ارگان‌ها، به دليل کافی نبودن امكانات تدارکاتی، بسياري شب گذشته را تشنه، گرسنه و بدون چادر و هرگونه وسايل گرمايي به سر برده‌اند، و بيم آن مي‌رود سرما، گرسنگي و تشنگي زلزله‌زدگان، فاجعه‌اي بسیار بزرگ‌تر را رقم بزند.»
یکی دیگر از فعالان رسانه‌ای کرمانشاه به خبرنگار کیهان می‌گوید: «در حال حاضر مردم زلزله‌زده از کُندی روند رسیدگی به زلزله‌زدگان گله‌مندند و امکانات محلی پاسخگوی مشکلات موجود نیست و سوای افرادی که گرفتار زیر آوارها هستند، افرادی هم که جان سالم به در برده اند متاسفانه با کمبود مواد غذایی و وسایل گرمایشی روبرو هستند و انتظار می‌رود مسئولان محترم دولتی بر اساس یک برنامه‌ای مدون و دقیق به فکر کمک‌رسانی فوری به مردم منطقه باشند، چرا که در شهری مثل سرپل ذهاب هیچ‌گونه غذا و آذوقه خوراکی یافت نمی‌شود و زیرساخت‌های شهر و مکان‌هایی مثل نانوایی‌ها کاملا تخریب شده‌اند و مردم آسیب‌دیده منتظر کمک‌های مردمی در زمینه غذا و دارو و پتو و آب آشامیدنی هستند.»
منتظر کمک‌های مردمی هستیم
«ازگله» یکی از شهرهای تابع استان کرمانشاه است که در کانون زلزله اخیر قرار داشته است و آسیب جدی دیده است.
شهردار این شهر می‌گوید: «کانون زلزله بودیم اما در بن‌بست خبری مانده‌ایم! چادری برای ما نیامده و کودکان 2 شب است در سرما می‌خوابند!»
فرهاد تجری نماینده مردم قصرشیرین و سرپل ذهاب در مجلس نیز می‌گوید: «باید دولت فضاهایی را برای سکونت به صورت رایگان در اختیار زلزله‌زدگان قرار دهد.»
استان کرمانشاه یک بار پاکباخته جنگ شد و اکنون نیز پاکباخته زلزله شد.
تجری در ادامه می‌گوید: «این مردم محروم همواره به عنوان مرزداران وفادار انقلاب اسلامی بودند و از این حیث نیاز است که دولت فضاهایی را به صورت رایگان در اختیار مردم زلزله‌زده قرار دهد.»
وی با بیان اینکه دولت باید در بلند‌مدت به بازسازی مناطق زلزله‌زده توجه خاصی کند، با بیان اینکه اکنون مشکل اصلی مناطق آسیب‌دیده زلزله کمبود منابع آب و نانوایی‌هاست بیان می‌کند: «اگر مشکل قطعی گاز شهرستان برطرف و نانوایی‌های سطح شهر فعال شود خیلی از بار روانی از روی شهروندان کاسته می‌شود.»
وی با اشاره به اینکه اکنون شهرستان سرپل‌ذهاب و قصرشیرین به صورت یک شهر آسیب‌زده درآمده است عنوان می‌کند: «برق شهر سرپل‌ذهاب در قسمت محدودی از قسمت‌های عمومی وصل شده و اگر اقدام جدی انجام نشود خسارت زیادی بر مردم وارد می‌شود.»
نماینده مردم قصرشیرین در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه از مسئولان مربوطه تقاضا داریم به هر نحو که شده ظرف چند ساعت آینده مشکلات را برطرف کنند، می‌گوید: «تعداد زیادی از احشام مردم در زیر آوار مانده و در صورت باقی ماندن این اجساد بوی تعفن در منطقه ایجاد خواهد شد. زلزله‌زدگان زیادی در روستاهای شهرستان سرپل ذهاب منازل مسکونی خود را به طور صددرصد از دست دادند و اکنون نیز با مشکل کمبود مکان برای اسکان مواجه هستند.»
روی گسل زلزله
رئیس دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران از تغییر رفتار گسل‌های زاگرس از زلزله‌های کم مقیاس به سمت زلزله‌های بزرگ مقیاس خبر می‌دهد و می‌گوید: «زلزله کرمانشاه که در سه استان احساس شد هشدار جدی برای تهران خواهد بود و بر اساس شواهد موجود باید در انتظار زلزله‌هایی باشیم که کل ایران را بلرزاند.»
اما در این میان شهر تهران در صورت وقوع زلزله بدون شک جای خالی برای اسکان موقت ندارد.
نژادبهرام عضو شورای شهر تهران در این باره می‌گوید: «اگر در پایتخت زلزله رخ دهد، هیچ جای خالی برای اسکان مجروحان یا بازماندگان فاجعه وجود نخواهد داشت.» و هاشمی رئیس شورای شهر تهران نیز می‌گوید: «درجه تاب‌آوری شهر تهران در برابر حوادث طبیعی باید مورد بررسی قرار گیرد.»
از آخرین زلزله ۷ ریشتری پایتخت ۱۸۵ سال می‌گذرد اما بر اساس آمارهای موجود در حدود شصت و سه درصد از مسکن‌های روستایی کشورمان با کوچک‌ترین زلزله‌ای به کلی تخریب میشوند!
بر همین اساس مجموع مسکن روستایی در کل کشور پنج میلیون و سیصدهزار واحد است و مجموع مسکن‌های روستایی که نیاز به بازسازی فوری و ضروری دارند حدود سه میلیون و دویست و نود و پنج هزار واحد است و این نشان می‌دهد که 63 درصد مسکن‌های روستایی در ایران نیاز به بازسازی فوری دارند.