هدیه آقاپور

باز هم موسم پیاده‌روی اربعین حسینی(ع) از راه رسید و خیل مشتاقان و عاشقان مسیر عاشقی را طی می‌کنند تا به کوی دلدار برسند.
بدون شک هر اربعین حسینی، قاصد حماسه‌ای ماندگار است تا در طول عمر انسان، بهانه‌ای برای بیداری و ظلم‌‏ستیزی باشد.
اربعین فقط یادآور غم و اندوه و ماتم زدگی نیست بلکه یادآور نبرد همیشگی حق و باطل و آزادگی و وارستگی عده‌ای پاکباخته در طول تاریخ است و چند سالی است که این پیاده‌روی به عرصه نمایش اقتدار جهان تشیع مبدل شده است و جهانیان نظاره‌گر بزرگترین تجمع سالانه انسانی درکره زمین هستند که قطعا این تجمع، پیام‌های مختلفی را در بر دارد.
فلسفه پیاده‌روی اربعین
پیاده‌روی و زیارت حرم مطهر امام حسین(ع) در روز اربعین ریشه تاریخی دارد. چرا که جابر بن عبدالله انصاری و عطیه عوفی در سال ۱۲۸۱ قمری با پای پیاده از مدینه حرکت کردند و در صبح اولین اربعینی که از شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) می‌گذشت، به کربلا رسیدند و طبق آنچه که در منابع شیعه معتبر مشهود است در روز اربعین حضرت زینب کبری (س) و امام سجاد همراه با هشتاد و چهار نفر وارد کربلا شدند و پس از گفت‌وگو با جابر عبدالله انصاری، قبر مطهر امام حسین(ع) را زیارت کردند و از آنجا زیارت اربعین آغاز شد.
پیاده‌روی اربعین پس از این در برهه‌ای از زمان به ورطه فراموشی سپرده می‌شود و در ‌‌نهایت توسط «شیخ میرزا حسین نوری» دوباره احیا می‌شود.
این عالم بزرگوار اولین بار در عید قربان به پیاده‌روی از نجف تا کربلا اقدام کرد که ۳ روز در راه بود و حدود ۳۰ نفر از دوستان و اطرافیانش وی را همراهی می‌کردند، «محدث نوری» از آن پس تصمیم گرفت، هر سال این کار را تکرار کند، ایشان آخرین بار در سال ۱۳۱۹ هجری با پای پیاده به زیارت حرم اباعبدالله الحسین(ع) رفت.
با اینکه زیارت سید‌الشهدا (ع) در اکثر برهه‌‌های تاریخی به سختی انجام می‌‌شد و جان زائران در خطر بود، اما با این وجود زائران، عاشقانه خطرات را به جان می‌‌خریدند و به پابوسی امام‌حسین(ع) در روز اربعین نائل می‌‌شدند.
محمد حسین رجبی دوانی کارشناس تاریخ اسلام در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «زیارت حضرت سیدالشهدا(ع) به عنوان یکی از شعائر شیعه در تعالیم اهل بیت علیهم‌السلام مورد تاکید قرار گرفته است.»
وی ادامه می‌دهد: «زیارت اربعین یک استثنایی برای دوستداران امام حسین(ع) است که امام حسن‌عسگری(ع) آن را یکی از پنج نشانه مومن تبیین می‌کنند، از فضلیت‌های بسیار برای زیارت اربعین، پیاده آمدن و با همان گرد و غباری که در سفر به سر و روی زائر می‌نشیند است که با رنج و خستگی سفر مشرف به زیارت شوند.»
این کارشناس تاریخ اسلام با‌ اشاره به پیاده مشرف شدن به زیارت اربعین تصریح می‌کند: «از سالیان دراز مردم عراق و دیگر کشورها البته نه به صورت گروه‌های بزرگ بلکه چند نفری و یا انفرادی از راه‌های دور ونزدیک به این مسئله اهتمام می‌ورزیدند.»
رجبی دوانی با‌ اشاره به مخالفت حکومت فاسد بعثی صدام با اقامه هرگونه عزاداری، دسته‌های سینه زنی وحضور جمعی مردم در حرم امام حسین(ع) می‌افزاید: «در آن زمان دسته‌های عزاداری در حرم نمی‌توانستند حضور پیدا کنند چه رسد به آنکه بخواهند راهپیمایی اربعین برپا کنند، چراکه به شدت و با خشونت با زائران حسینی برخورد می‌شد. اما شیعیان مظلوم شبانه با علامت‌گذاری در بیراهه‌ها سعی می‌کردند که خود را به کربلای معلی رسانده تا از فضیلت زیارت اربعین محروم نمانند.»
وی اضافه می‌کند: «البته پیش می‌آمد که شیعیان مظلوم و عاشق اهل بیت (ع) به دام دژخیمان بعثی می‌افتادند و با رگبار مسلسل‌ها به شهادت می‌رسیدند، با این وجود آنهایی که شوق تشرف به زیارت اربعین را داشتند از این خطرات نهراسیده و قدم به راه می‌گذاشتند.»
کارشناس تاریخ اسلام خاطرنشان می‌کند: «به لطف خدای بزرگ و آزاد شدن شیعیان عراق از دست حکومت بعث سنت بزرگ زیارت اربعین به خوبی و بزرگ‌تر از گذشته هر سال برگزار می‌شود و الحمدلله هر ساله با شکوه بیشتری این عزاداری برپاست.»
اهمیت پاسداشت روز اربعین حسینی
شاید این سؤال در ذهن مطرح شود که چرا زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین حسینی تأکید و توصیه فراوان شده است و چرا باید این مراسم همراه با هیاهو و شور خاصی اجرا شود.
روایتی از امام صادق(ع) به خوبی زوایای پنهان این موضوع را آشکار می‌سازد.
 امام صادق(ع) درباره ثواب زیارت امام حسین(ع) با پای پیاده می‌فرماید: «کسى که با پای پیاده به زیارت امام حسین(ع) برود، خداوند به هر قدمى که برمى‏دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مى‏فرماید و یک درجه مرتبه‏اش را بالا مى‏برد، وقتى به زیارت رفت، حق تعالى دو فرشته را موکل او مى‏‌فرماید که آنچه خیر از دهان او خارج می‌شود را نوشته و آنچه شر و بد است را ننویسند و وقتى برگشت با او وداع کرده و به وى مى‏‌گویند: اى ولىّ خدا! گناهانت آمرزیده شد و تو از افراد حزب خدا و حزب رسول او و حزب اهل‌بیت رسولش هستی، به خدا قسم! هرگز تو آتش را به چشم نخواهی دید و آتش نیز هرگز تو را نخواهد دید و تو را طعمه خود نخواهد کرد. (کامل الزیارات ص134)
امام خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب در یکی از سخنانشان درباره اهمیت پاسداشت و بزرگداشت روز اربعین حسینی می‌فرمایند: شروع جاذبه مغناطیسی حسینی در روز اربعین است، جابربن عبدالله را از مدینه بلند می‌کند و به کربلا می‌کشاند، این‌‌ همان مغناطیسی است که امروز هم با گذشت قرن‌های متمادی در دل من و شما هست.(۱ /۱/۱۳۸۵)
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا اکرمی عضو  جامعه روحانیت مبارز در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «این اربعین میلیونی که برگزار می‌شود چنان اتحادی را به نمایش می‌گذارد که نمونه آن را در هیچ کجای جهان سراغ نداریم.»
وی ادامه می‌دهد: «ما اگر به زیارت اربعین مراجعه کنیم، فرازی از آن به وضوح اعلام می‌کند که امام‌حسین(ع) فداکاری‌ای به معنای تمام کلمه کرد و هرآنچه برای او میسور بود برای اسلام محمدی(ص) و بیداری مردم فدا نمود و با شهادت خودش و اسارت اهل بیتش یک بیداری‌ای را در دنیای اسلام به وجود آورد که نهضتش تا به امروز ادامه دارد.»
عضو جامعه روحانیت مبارز تصریح کرد: «امام‌حسین(ع) به همگان فهماند که اگر عزت، حکمت، آقایی و پیروزی می‌خواهند باید راه حسینی بپیمایند، در نتیجه می‌بینیم که اربعین نیز مانند عاشورا یک حالت عمومی پیدا کرده است، به این معنی که کوچک و بزرگ، مسیحی، یهودی و غیره در آن شرکت می‌کنند، این امر می‌تواند فرضیه‌ای انقلابی در جهان اسلام باشد.»
حجت‌الاسلام والمسلمین اکرمی خاطرنشان می‌کند: «این اربعین چنان اتحادی را به وجود می‌آورد که به برکت آن می‌توانیم در جهان اسلام بسیار کارآمدتر باشیم.»
مغناطیس حسینی
 و بزرگ‌ترین اجتماع مسالمت‌آمیز جهان
طبق بررسی‌ها، پیاده‌روی مراجع و علما تا زمان صدام ادامه داشته است، اما از زمانی که صدام در سال 1358 (1400 قمری) به ریاست جمهوری عراق رسید تا زمانی که در سال 1381 شمسی (1424) قمری سقوط کرد، وقفه‌ای در اجرای مراسم عزاداری با شکوه و پیاده‌روی‌های دسته جمعی ایجاد شد، هر چند که برخی اخبار حکایت از پیاده‌روی مخفی مردم در زمان صدام داشته است که گاهی منجر به شهادت این افراد توسط نیروی‌های بعث شده است.
 اما مردم عراق با سقوط صدام، بار دیگر عشق و علاقه وصف‌ناپذیر خود به امام حسین(ع) را طی این سال‌های اخیر به جهانیان ثابت کرده‌اند که در کنار دیگر محبان و شیعیان اهل‌بیت از کشورهای ایران، لبنان، پاکستان، هند، قطر، امارات، کویت، بحرین و... مراسم اربعین حسینی را با شکوه‌تر از سال قبل اجرا می‌کنند.
کارشناسان مذهبی معتقدند پیاده‌روی اربعین حسینی، از بزرگ‌ترین تجمعات دینی در جهان است که باید در دایره المعارف‌ها ثبت شود.
روزنامه «هافینگتون پست» در مقاله‌ای درخصوص مراسم اربعین می‌نویسد: «شمار زائران اربعین حسینی پنج برابر شمار حجاج بیت‌الله الحرام و به مراتب مهم‌تر از جشنواره بزرگ «کوم میلا» هندوها است که سه سال یکبار برگزار می‌شود و زیارت اربعین در عراق یکی از بزرگترین تجمعات دینی در جهان محسوب می‌شود و این ویژگی باید در دایره‌المعارف‌ها ثبت شود.
مجید آقابابایی دبیر ستاد مرکزی اربعین در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «موضوع اربعین از چندسال گذشته بروز این‌چنینی پیدا کرد و تبدیل به یک جریان جدی شد.»
وی ادامه می‌دهد: «براساس جریانی که صورت گرفت و مغناطیس حسینی شاهد هستیم که جمعیت روز افزون شد و به عنوان مثال اگر این بازه 4 سال را در نظر بگیریم، ابتدا از حدود 100 هزار نفر و در سال گذشته حدود 2میلیون 400 هزار نفر از ایران عازم این مراسم عظیم شدند که جریانی مانا و پایداری را نشان می‌دهد.»
آقابابایی تصریح می‌کند: «در اربعین یک حماسه‌ای تاریخی را هر سال شاهد هستیم که شعائرحسینی به شعور تبدیل شده است و این پدیده‌ای قابل احترام برای تمام مردم جهان خواهد بود، همچنین آمارها چنان شیب تندی دارد که هر ساله شاهد افزایش 50 درصدی زائران هستیم و امسال نیز با وجود بهتر شدن وضعیت امنیتی عراق و تبدیل شدن مرزهای سه گانه ما به چهارگانه و اقدامات بیشتر عمرانی، جمعیت بیشتر خواهد شد.»
دبیر مرکزی ستاد اربعین می‌افزاید: «اربعین کاملا حرکتی از بطن مردم است و این حرکت حتی در طول سال هم ادامه دارد و گاها ما شاهد حضور جمعیتی میلیونی در کربلا و سامرا هستیم.»
اربعین اوج شور و شعور
حجت‌الاسلام مرادی کارشناس فرهنگی به گزارشگر کیهان می‌گوید: «مفهوم اربعین مفهوم کمال است. هر چه به قله برسد می‌شود اربعین. «چهل» مرز کمال است. پیامبران در 40 سالگی به پیامبری می‌رسند، اوج تابستان و زمستان چهلمین روز آن است. یعنی چهل مرز کمال است و در قرآن هم هست که وقتی خدا به موسی وعده داد که 30 روز در کوه باشد،‌اشاره می‌کند که «ما با 10 روز که به آن افزودیم تمامش کردیم.» پس هر چه به تمام برسد و از نقص به تمام و کمال برسد، می‌شود اربعین.»
وی ادامه می‌دهد: «اربعین ما راهپیمایی می‌کنیم تا مسیر کمال را طی کنیم. در حقیقت یک حرکت سمبلیک و نمادین است برای اینکه بگوییم باید راه را تا انتها رفت و نباید راه را نیمه تمام گذاشت. بودن و ماندن بر یک عمل از آغاز کردن آن عمل سخت‌تر و دشوارتر است. پس ماندن بر آرمان ایمان و پای فشردن بر باورها، سست نشدن و راه را گم نکردن مفهوم همین پیاده‌روی است.»